Στα μέσα του 2020, ομάδα επιστημόνων που συνέλεγαν νυχτερίδες στα σπήλαια του Λάος, εντόπισε κορωνοϊούς παραπλήσιους με αυτόν που μόλις είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στη Γη. Τους μήνες που ακολούθησαν, ορισμένοι από τους ερευνητές αυτούς μελέτησαν τους μυστηριώδεις ιούς νυχτερίδων σε εργαστήριο του Παρισιού, ελπίζοντας να ανακαλύψουν στοιχεία για τον «εξάδελφό» τους, τον ιό της COVID.
Η έρευνά τους αποδείχθηκε απροσδόκητα επιτυχημένη. Πέρυσι, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο ιός των νυχτερίδων ήταν ικανός –σε συνθήκες εργαστηρίου– να προσκολλάται στα ανθρώπινα κύτταρα. Τον περασμένο μήνα, η ομάδα ανέφερε και άλλες ενθαρρυντικές ειδήσεις: ο ιός δεν ήταν ιδιαίτερα βλαβερός για τα εργαστηριακά ποντίκια. Η διαπίστωση αυτή δείχνει ότι ο ιός ανέπτυξε την ικανότητά του να εξαπλώνεται γρήγορα και να προκαλεί θανατηφόρα ασθένεια, μόνο μετά τον γενετικό διαχωρισμό του χάρη σε μία από τις μεταλλάξεις του.
Αν ο ιός του Λάος μεταπηδήσει από τις νυχτερίδες στον άνθρωπο, η νέα έρευνα εκτιμά ότι τα συμπτώματά του θα είναι ελαφρά και δεν θα περιλαμβάνουν επικίνδυνη πνευμονία. Τα πειράματα αυτά αναβίωσαν, όμως, τη συζήτηση για τους κινδύνους εργαστηριακών παρεμβάσεων σε ιούς, που σχετίζονται τόσο στενά με γνωστά παθογόνα, όπως ο κορωνοϊός. Οι υπέρμαχοι υποστηρίζουν ότι τέτοια πειράματα είναι αναγκαία για να κατανοήσουμε –και να προλαμβάνουμε– τις πανδημίες. «Κίνητρό μας ήταν να βοηθήσουμε στην κατανόηση της προέλευσης της COVID», λέει ο Μαρκ Ελουά, ιολόγος του Ινστιτούτου Παστέρ στο Παρίσι.
Αλλοι ερευνητές συμφωνούν ότι η έρευνα του δρος Ελουά είναι ικανή να ρίξει φως στον τρόπο και τη στιγμή, κατά την οποία ο ιός του SARS-CoV-2 μεταπήδησε στον άνθρωπο, επιλέγοντας το είδος μας ως ξενιστή του. Για τον δρα Ελουά, ο σημερινός κορωνοϊός απέκτησε την επιθετική του ακίδα (η μέθοδος με την οποία ο ιός διεισδύει στους ιστούς των πνευμόνων και προσκολλάται σε αυτούς) στις νυχτερίδες και αργότερα μεταπήδησε στον άνθρωπο. Η ανάπτυξη της ακίδας αυτής δεν κατέστη, όμως, δυνατή σε εργαστηριακές συνθήκες, παρά μόνο από ήδη υπάρχοντα ιό με ακίδα.
Επιστήμονες στο Παρίσι προσπάθησαν να πετύχουν μετάλλαξη της COVID τρωκτικών προκειμένου να μοιάσει περισσότερο με συγγενική COVID.
Ο Γάλλος ερευνητής εξηγεί ότι την ακίδα αυτή δεν θα μπορούσε να έχει αποκτήσει ο ιός εάν είχε χρησιμοποιήσει ενδιάμεσο ξενιστή μεταξύ νυχτερίδας και ανθρώπου, όπως κάποιοι είχαν υποθέσει μνημονεύοντας την αγορά άγριων ζώων της Γουχάν στην Κίνα, θεωρούμενη και ως «λίκνο» του κορωνοϊού. «Δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνηγορούν στην ύπαρξη ενδιάμεσου ξενιστή», λέει ο Ελουά.
Επιστήμονες που στηρίζουν το σενάριο της μετάδοσης από την αγορά της Γουχάν λένε ότι τα νέα στοιχεία δείχνουν πως η εξέλιξη του ιού και η εμφάνιση αυτόνομων νέων ακίδων κατέστη αδύνατη σε συνθήκες εργαστηρίου, γεγονός που καταρρίπτει τη θεωρία της «διαρροής» του κορωνοϊού από εργαστήριο βιοχημικού πολέμου του κινεζικού στρατού. «Αυτό είναι ένα ακόμη καρφί στο φέρετρο της θεωρίας της διαρροής από εργαστήριο, η οποία θεωρώ ότι έχει πια ενταφιαστεί οριστικά», λέει ο Εντουαρντ Χολμς, ιολόγος του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ στην Αυστραλία.
Ο δρ Ελουά και η ερευνητική του ομάδα αναζητούν τώρα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι πρόγονοι του ιού SARS-Cov-2 απέκτησαν τη χαρακτηριστική ακίδα ενόσω ο ιός διαβιούσε ακόμη στις νυχτερίδες. Ο «έτοιμος» ιός –με την ακίδα του– ενδέχεται να μεταδόθηκε σε ενδιάμεσο ξενιστή ή και απευθείας σε ανθρώπους που ήλθαν σε επαφή με νυχτερίδες, όπως αυτοί που συλλέγουν την ιδιαίτερα αποτελεσματική ως λίπασμα κοπριά νυχτερίδας «γκουάνο» ή ακόμη και όσοι κυνηγούν τα ιπτάμενα τρωκτικά ως εύκολη πηγή πρωτεΐνης.
Σε μία προσπάθεια να επιβεβαιώσουν τη θεωρία τους, οι επιστήμονες σχεδιάζουν να εξασφαλίσουν περισσότερα δείγματα νυχτερίδων από τα σπήλαια του ορεινού Λάος και από άλλες χώρες της ΝΑ Ασίας. Ο δρ Ελουά επισημαίνει, ωστόσο, ότι δεν μπορεί να πει εάν η θεωρία του είναι αληθοφανέστερη από άλλες, επιμένοντας όμως ότι οι εκτιμήσεις του μπορούν και θα έπρεπε να μπουν κάτω από το μικροσκόπιο της επιστημονικής κοινότητας, ιδίως σε καιρό υγειονομικής κρίσης παγκόσμιας εμβέλειας.
Εμμηνος ρύση και εμβόλια
Αυξημένη έμμηνο ρύση ανέφερε σχεδόν το ήμισυ των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα για τις παρενέργειες του εμβολίου κατά της COVID. Αλλες, που λαμβάνουν αντισυλληπτικά και όσες έχουν περάσει κλιμακτήριο, ανέφεραν και αυτές ασυνήθιστη αιμορραγία. Σύμφωνα με τη μεγάλη έρευνα, 42% των γυναικών με κανονικό κύκλο περιόδου εμφάνισε μεγαλύτερη απ’ ό,τι συνήθως αιμορραγία μετά τον εμβολιασμό, 44% ανέφερε ότι η έμμηνος ρύση ήταν κανονική και 14% δήλωσε ότι η περίοδος ήταν πιο ελαφριά. Ποσοστό 71% των γυναικών που επιλέγουν την αντισύλληψη και 66% των γυναικών που έχουν περάσει κλιμακτήριο ανέφεραν σοβαρή αιμορραγία μετά την πρώτη ή και τη δεύτερη δόση εμβολίου. Οι ειδικοί συνιστούν τη χορήγηση και των δύο δόσεων, επισημαίνοντας ότι οι παρενέργειες του ιού είναι πολύ χειρότερες από αυτές του εμβολιασμού. Η πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων σε όλο τον κόσμο πρέπει να πείσει ακόμη και τις πιο διστακτικές γυναίκες να εμβολιασθούν άμεσα.
