Τίμοθι Σνάιντερ: Ξεχνάμε ότι οι πυρηνικές δυνάμεις έχουν χάσει πολέμους

Στην εποχή του Μπρέζνιεφ, στα νιάτα του Βλαντιμίρ Πούτιν δηλαδή, η 9η Μαΐου ήταν μια ευκαιρία επίδειξης για τον σοβιετικό μιλιταρισμό, μια γιορτή των όπλων και της δύναμης.

Μερικά χρόνια αφότου καθιέρωσε την «Ημέρα της Νίκης», ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ εισέβαλε στο Αφγανιστάν, όπου τελικά η Σοβιετική Ένωση ηττήθηκε. Κάτι ανάλογο είναι πιθανό να συμβεί και με τον πόλεμο του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία. 

Κατά τη διάρκεια και των δύο συγκρούσεων, οι άνθρωποι στη Δύση ανησυχούσαν, δικαιολογημένα, για τον πυρηνικό πόλεμο.

Η σημερινή Ρωσία εκτοξεύει συνεχώς πυρηνικές απειλές. Στη Δύση σήμερα, σε αντίθεση με τον Ψυχρό Πόλεμο, αυτές συζητούνται με ψυχολογικούς και όχι με στρατηγικούς όρους. Πώς αισθάνεται ο κ. Πούτιν; Πώς αισθανόμαστε εμείς;

Ο φόβος των Αμερικανών για «κλιμάκωση» καθυστέρησε την προμήθεια όπλων που θα μπορούσαν να επιτρέψουν στην Ουκρανία να νικήσει από πέρυσι. Το ένα μετά το άλλο όμως, τα οπλικά συστήματα έχουν πλέον παραδοθεί, χωρίς συνέπειες. Αλλά το κόστος της καθυστέρησης είναι ορατό στα ουκρανικά εδάφη που η Ρωσία εξακολουθεί να ελέγχει: οι λάκκοι θανάτου, οι θάλαμοι βασανιστηρίων και τα άδεια σπίτια των παιδιών που έχουν απαχθεί.

Δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και στις δύο πλευρές έχουν χάσει άσκοπα τη ζωή τους.

Σε σχεδόν 15 μήνες πολέμου, παρά τη ρωσική προπαγάνδα και την ανησυχία της Δύσης, δεν έχουν χρησιμοποιηθεί πυρηνικά. Αυτό είναι κάτι που χρήζει εξήγησης. Όσοι προέβλεπαν “κλιμάκωση” αν οι Ουκρανοί αντιστέκονταν, αν η Δύση προμήθευε όπλα ή αν η Ρωσία έχανε, έχουν μέχρι στιγμής κάνει λάθος. Οι στρατηγικοί αναλυτές σημειώνουν ότι η χρήση πυρηνικών όπλων δεν θα έφερνε στην πραγματικότητα τη νίκη της Ρωσίας. Θα έφερνε αντίδραση της Δύσης η οποία θα καθιστούσε τους Ρώσους ηγέτες παρίες. Υπάρχει όμως μια βαθύτερη εξήγηση: Η συζήτηση για τα πυρηνικά της Ρωσίας είναι το όπλο.

Στηρίζεται σε λανθασμένες υποθέσεις. Η ρωσική προπαγάνδα θεωρεί ότι ο νταής πάντα κερδίζει. Αλλά ο νταής δεν κερδίζει πάντα. Οι Ρώσοι προπαγανδιστές θέλουν να πιστεύουμε ότι οι πυρηνικές δυνάμεις δεν μπορούν ποτέ να χάσουν πολέμους, με τη λογική ότι θα μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα για να κερδίσουν. Αυτό είναι μια ανιστόρητη φαντασίωση. Τα πυρηνικά όπλα δεν έφεραν τη νίκη των Γάλλων στην Αλγερία, ούτε διατήρησαν τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Η Σοβιετική Ένωση έχασε τον πόλεμό της στο Αφγανιστάν. Η Αμερική έχασε στο Βιετνάμ, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Το Ισραήλ απέτυχε να νικήσει στο Λίβανο. Οι πυρηνικές δυνάμεις χάνουν πολέμους με κάποια κανονικότητα.

Ορισμένοι Αμερικανοί αναλυτές έχουν αναφερθεί σε ένα σενάριο στο οποίο οι Ρώσοι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν πυρηνικά όπλα για να αποτρέψουν την ήττα. Αλλά η Ρωσία έχει ηττηθεί στην Ουκρανία, με τους δικούς της όρους, ξανά και ξανά. Αυτό που έχει αποδείξει είναι η ικανότητά της να αλλάζει αυτούς τους όρους μετά από κάθε ήττα. Η Ρωσία δεν πέτυχε τον ρητό στόχο της “ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης” να ανατρέψει τη δημοκρατική κυβέρνηση της Ουκρανίας. Δεν θα υπάρξει μεγαλύτερη ταπείνωση από αυτή. Την ήττα στο Κίεβο ακολούθησαν περαιτέρω ήττες στο Χάρκοβο και στη Χερσώνα. Κάθε ήττα οδήγησε σε ιστορίες και συζητήσεις από τους κρατικούς προπαγανδιστές της Ρωσίας για “χειρονομίες καλής θέλησης”, “στρατηγικές αποχωρήσεις” και ούτω καθεξής.

Η Ρωσία μπορεί να χάσει χωρίς να «στριμωχθεί». Έχει 11 διαφορετικές ζώνες ώρας για την υποχώρηση των στρατιωτών και μεγάλη ικανότητα στην προπαγάνδα. Πράγματι, οι Ρώσοι ηγέτες έχουν ήδη υποδείξει τι θα κάνουν αν πιστέψουν ότι χάνουν: θα αλλάξουν τους όρους και το θέμα στα μέσα ενημέρωσης. Το κλεπτοκρατικό κράτος του κ. Πούτιν στο σύνολό του και οι εξαρτήσεις του, όπως ο μισθοφορικός στρατός της Wagner, είναι έργα δημοσίων σχέσεων με στρατιωτικό βραχίονα. Η παραδοχή στη ρωσική πολιτική είναι ότι η ρητορική ξεπερνά την πραγματικότητα. Και οι ρητορικές προετοιμασίες για την ήττα έχουν γίνει.

Πίσω από την πολεμική ρητορική του κ. Πούτιν κρύβεται η ιδέα ότι η Ρωσία κερδίζει αν αποφύγει (με τα δικά του λόγια) τη “στρατηγική ήττα” που επιβάλλει το ΝΑΤΟ. Σχεδόν ό,τι κι αν συμβεί, θα του εύκολο να χαρακτηρίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία ως στρατηγική νίκη. Εφόσον το Κρεμλίνο ισχυρίζεται ότι πολεμά το ΝΑΤΟ, το μόνο που έχει να πει ο κ. Πούτιν είναι ότι η Ρωσία σταμάτησε το ΝΑΤΟ από το να περάσει στη Ρωσία. Ο διοικητής της Wagner έγραψε πρόσφατα, σε αυτό το πνεύμα, ότι η Ρωσία μπορεί να τερματίσει την “ειδική στρατιωτική επιχείρηση” ανά πάσα στιγμή και απλά να ισχυριστεί ότι οι στόχοι της έχουν επιτευχθεί, αρκεί να μην υποχωρήσει από άλλα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη.

Αν ο πυρηνικός εκβιασμός επιτρέψει μια ρωσική νίκη, οι συνέπειες θα είναι τρομέρες. Αν οποιαδήποτε χώρα με πυρηνικά όπλα μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, τότε δεν υπάρχει ούτε νόμος, ούτε διεθνής τάξη και η καταστροφή καραδοκεί σε κάθε στροφή. Οι χώρες χωρίς πυρηνικά όπλα θα σπεύσουν να τα προμηθευτούν ή να κατασκευάσουν, με τη λογική ότι θα χρειαστούν την αποτροπή στο μέλλον. Η διάδοση τους θα καταστήσει τον πυρηνικό πόλεμο πολύ πιο πιθανό στο μέλλον.

Όταν αντιληφθούμε ότι η συζήτηση για τα πυρηνικά είναι το όπλο, μπορούμε να δράσουμε για να καταστήσουμε την κατάσταση λιγότερο επικίνδυνη. Ο δρόμος προς τη στρατηγική σκέψη είναι να απελευθερωθούμε από τις δικές μας ανησυχίες και να εξετάσουμε τις ρωσικές. Οι Ρώσοι μιλούν για πυρηνικά όπλα όχι επειδή σκοπεύουν να τα χρησιμοποιήσουν, αλλά επειδή πιστεύουν ότι ένα μεγάλο πυρηνικό οπλοστάσιο τους καθιστά υπερδύναμη. Η συζήτηση για τα πυρηνικά τους κάνει να αισθάνονται ισχυροί. Θεωρούν τον πυρηνικό εκφοβισμό ως προνόμιό τους και πιστεύουν ότι οι άλλοι θα  υποχωρήσουν αυτόματα στην πρώτη αναφορά για τα όπλα που διαθέτουν.