Δεδομένου ότι ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν καταδιώκει τους «εσωτερικούς εχθρούς του» ακόμα και όταν φεύγουν στο εξωτερικό, οι πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών του εμφανίζονται έτοιμοι να περάσουν μια κόκκινη γραμμή που προηγουμένως απέφευγαν: να δολοφονήσουν πληροφοριοδότη της αμερικανικής κυβέρνησης σε αμερικανικό έδαφος.
Μια μυστική επιχείρηση με στόχο την εξουδετέρωση ενός πληροφοριοδότη της CIA στο Μαϊάμι, ο οποίος στο παρελθόν ήταν υψηλόβαθμος αξιωματούχος των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, αποτελεί καταφανή απόδειξη των διαθέσεων του Πούτιν. Η επιχείρηση αποτέλεσε σημείο καμπής για τις σχέσεις των υπηρεσιών πληροφοριών των δύο χωρών.
«Ο Πούτιν έχει περάσει εδώ και καιρό τις κόκκινες γραμμές», δήλωσε ο Μαρκ Πολυμερόπουλος, πρώην αξιωματικός της CIA. Η επιχείρηση απέτυχε, αλλά ακολούθησε «χιονοστιβάδα» αντιποίνων, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους που μίλησαν ανώνυμα. Μεταξύ άλλων, επιβλήθηκαν κυρώσεις και έγιναν εκατέρωθεν απελάσεις.
Στόχος ήταν ο Αλεξάντρ Ποτέγιεφ, πρώην αξιωματικός των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών. Οι αποκαλύψεις του οδήγησαν το FBI σε πολυετή έρευνα, που , το 2010, εντόπισε 11 κατασκόπους που ζούσαν στις ΗΠΑ. Ολοι τους είχαν ψεύτικα ονόματα και εργάζονταν σε φαινομενικά «κανονικές» δουλειές.
Σε μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης της έντασης, έγινε μια συμφωνία: δέκα από τους έντεκα κατασκόπους συνελήφθησαν και απελάθηκαν στη Ρωσία. Σε αντάλλαγμα, η Μόσχα απελευθέρωσε τέσσερις Ρώσους, συμπεριλαμβανομένου του Σεργκέι Σκριπάλ, πρώην συνταγματάρχη της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, ο οποίος καταδικάστηκε το 2006 για πώληση μυστικών στη Βρετανία.
Η επιχείρηση για τη δολοφονία του Ποτέγιεφ αποκαλύπτεται στη βρετανική έκδοση του βιβλίου «Κατάσκοποι: Η διαμάχη μεταξύ Δύσης και Ανατολής», του Κάλντερ Γουόλτον, από το Χάρβαρντ, ο οποίος ειδικεύεται στην εθνική ασφάλεια και στις μυστικές υπηρεσίες. Ως εκ τούτου, οι New York Times αναφέρουν για πρώτη φορά τις λεπτομέρειες της επιχείρησης.
Αξιωματούχος του Κρεμλίνου διαβεβαίωσε πως κάποιος εκτελεστής θα έψαχνε σχεδόν σίγουρα για τον Ποτέγιεφ. Αρκετές δεκαετίες νωρίτερα, ο Ραμόν Μερκαντέρ, πράκτορας του Ιωσήφ Στάλιν, τρύπωσε στο γραφείο του Λέων Τρότσκι, στην Πόλη του Μεξικού, και τον δολοφόνησε. Βάσει δύο συνεντεύξεων με Αμερικανούς αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών, ο Γουόλτον κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Κρεμλίνο ξεκινούσε μια αντίστοιχη επιχείρηση.
Ο Πούτιν, πρώην αξιωματικός της KGB, δεν έχει κρύψει την οργή του για τους αποστάτες των μυστικών υπηρεσιών, ιδίως για εκείνους που βοηθούν τη Δύση. Η δηλητηρίαση του Σκριπάλ από Ρώσους πράκτορες στο Σάλσμπερι της Βρετανίας, το 2018, αποτέλεσε χαρακτηριστική περίπτωση του τι είναι διατεθειμένος να κάνει. Η επίθεση με νευροπαραλυτικό παράγοντα προκάλεσε κύμα διπλωματικών απελάσεων σε όλο τον κόσμο, καθώς η Βρετανία συγκέντρωσε την υποστήριξη των συμμάχων της.
Παράλληλα, το περιστατικό σήμανε συναγερμό στο εσωτερικό της CIA, οι αξιωματούχοι της οποίας ανησυχούσαν ότι πρώην κατάσκοποι που είχαν μετακομίσει στις Ηνωμένες Πολιτείες θα γίνονταν σύντομα στόχοι.
Ο Πούτιν είχε ορκιστεί από καιρό να τιμωρήσει τον Ποτέγιεφ, όμως αυτός πρόλαβε και κατέφυγε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η CIA τον ενέταξε σε πρόγραμμα προστασίας πρώην κατασκόπων. Το 2011, δικαστήριο της Μόσχας τον καταδίκασε ερήμην σε δεκαετίες φυλάκισης.
Το 2016, ρωσικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν πως ήταν νεκρός, ισχυρισμός που αμφισβητήθηκε εξ αρχής από αξιωματούχους δυτικών μυστικών υπηρεσιών. Στην πραγματικότητα, ο Ποτέγιεφ ήταν ολοζώντανος και διέμενε στην περιοχή του Μαϊάμι. Εκείνη τη χρονιά, μάλιστα, απέκτησε άδεια αλιείας και εντάχθηκε στους Ρεπουμπλικανούς ώστε να έχει δικαίωμα ψήφου, και όλα αυτά με το πραγματικό του όνομα, σύμφωνα με τα πολιτειακά αρχεία.
Την ίδια ώρα, οι ανησυχίες της CIA μεγάλωναν. Το 2019, οι Ρώσοι στρατολόγησαν έναν Μεξικανό επιστήμονα. Ο Αλεχάντρο Φουέντες είχε σπουδάσει στη Ρωσία, είχε παντρευτεί Ρωσίδα, όμως «ήταν καθαρός», ήτοι δεν είχε εμπλακεί σε παράνομες δραστηριότητες. Οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες χρησιμοποίησαν, λοιπόν, ως μοχλό πίεσης τις κόρες του, στις οποίες απαγόρευσαν να ταξιδέψουν εκτός Ρωσίας – όπου διέμεναν. Ως εκ τούτου, οι Ρώσοι ζήτησαν από τον Φούεντες να τους βοηθήσει με αντάλλαγμα την ελευθερία των παιδιών του.
Το 2020, ο Φουέντες έλαβε συγκεκριμένες οδηγίες: να βρει το αυτοκίνητο του Ποτέγιεφ και να σημειώσει τον αριθμό κυκλοφορίας του. Ομως τα πράγματα δεν πήγαν σύμφωνα με το σχέδιο. Ο Μεξικανός προσπάθησε να μπει χωρίς άδεια στο συγκρότημα κατοικιών όπου ζούσε ο Ρώσος, κινώντας τις υποψίες των φρουρών ασφαλείας, που κάλεσαν την αστυνομία. Κατά τον έλεγχο βρέθηκε η φωτογραφία του οχήματος του Ποτέγιεφ.
Αφού συνελήφθη, ο Φουέντες έδωσε στους Αμερικανούς λεπτομέρειες για το σχέδιο, που, μαζί με άλλες ρωσικές δραστηριότητες, προκάλεσαν τη σκληρή αντίδραση της αμερικανικής κυβέρνησης. Τον Απρίλιο του 2021, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν κυρώσεις και απέλασαν 10 Ρώσους διπλωμάτες.
«Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε μια ξένη δύναμη να παρεμβαίνει ατιμώρητα στις υποθέσεις μας», δήλωσε ο πρόεδρος Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, ανακοινώνοντας τις κυρώσεις. Ομως δεν έκανε καμία αναφορά στον Φουέντες.
Αντιστοίχως, η Ρωσία απέλασε 10 Αμερικανούς διπλωμάτες, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής του σταθμού της CIA στη Μόσχα.
