Τουλάχιστον δύο φορές αυτή την εβδομάδα, φάλαγγες ισραηλινών τεθωρακισμένων οχημάτων έκαναν σύντομες επιδρομές στη βόρεια Γάζα – ένα πιθανό προοίμιο για μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην περιοχή, για την οποία το Ισραήλ έχει επιστρατεύσει περισσότερες από 300.000 από τις εφεδρείες του. Η στρατηγική; Κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει με βεβαιότητα και η κυβέρνηση δεν λέει. Τη Δευτέρα, οι Times ανέφεραν ότι το Πεντάγωνο είχε αμφιβολίες για την ετοιμότητα των δυνάμεων του Ισραήλ και για το κατά πόσον ο στόχος της εξάλειψης της Χαμάς είναι εφικτός.
Το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι Ισραηλινοί –για να παραθέσω την παλιά παροιμία ότι η «μόνη διέξοδος φαίνεται να είναι η έξοδος»– είναι μέσα από τα στενά δρομάκια της Γάζας, τους παγιδευμένους με εκρηκτικά δρόμους και κτίρια, τον τεράστιο λαβύρινθο των τούνελ στα οποία είναι φυλακισμένοι πολλοί από τους ομήρους. Στις συζητήσεις μου με Ισραηλινούς αυτή την εβδομάδα, η ιστορική αναλογία που εμφανίζεται συνεχώς είναι η μάχη του Στάλινγκραντ.
Αλλες επιλογές μπορεί να είναι ακόμη πιο ριψοκίνδυνες. Μια περιορισμένη στρατιωτική επιχείρηση που θα διεξαγόταν κυρίως από αέρος, θα κατέληγε ενδεχομένως στο ίδιο σημείο με σήμερα, θα ήταν μια σημαντική νίκη για τη Χαμάς, ενθαρρύνοντάς τη για ακόμα πιο θανατηφόρες επιθέσεις.
Ακόμη χειρότερη είναι η κατάπαυση του πυρός που προτείνεται στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, η οποία θα περιόριζε μεν τις απώλειες μεταξύ των αμάχων, αλλά θα άφηνε τη Χαμάς στην εξουσία. Μεταξύ άλλων, θα καθιστούσε αδύνατη για τις δεκάδες χιλιάδες Ισραηλινών που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους κοντά στα σύνορα με τη Γάζα, την επιστροφή τους με ασφάλεια.
Υπάρχει άλλος τρόπος; Ο Νάφταλι Μπενέτ, πρώην πρωθυπουργός, το πιστεύει. Στο σπίτι του, λίγα χιλιόμετρα βόρεια του Τελ Αβίβ, περιγράφει αυτό που αποκαλεί «προσέγγιση συμπίεσης».
«Αυτό που είναι σημαντικό είναι να μην παίξουμε το παιχνίδι της Χαμάς» λέει. «Νομίζω ότι υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος για να προχωρήσουν τα πράγματα».
Το σχέδιο της Χαμάς, σύμφωνα με τον Μπένετ, έχει περίπου ως εξής: Να προκαλέσει μια μαζική ισραηλινή χερσαία εισβολή. Να αναγκάσει τα ισραηλινά στρατεύματα να πολεμήσουν για εβδομάδες ή μήνες σε άγνωστο έδαφος, προκαλώντας χιλιάδες απώλειες. Να βασιστούν στη διπλωματική πίεση για να κάνουν την Ιερουσαλήμ να τα παρατήσει ύστερα από μερικές εβδομάδες πολέμου, όπως ακριβώς έκανε συχνά στο παρελθόν.
Ο Μπένετ προτείνει να δημιουργήσει το Ισραήλ μια ζώνη ασφαλείας στη Γάζα βάθους δύο χιλιομέτρων. Δύο ανθρωπιστικοί διάδρομοι, οι οποίοι υπόκεινται σε ισραηλινούς ελέγχους, θα επιτρέψουν στους πολίτες που εξακολουθούν να είναι παγιδευμένοι στον Βορρά να μετακινηθούν νότια. Το Ισραήλ θα επιτρέψει να φτάσουν νερό, τρόφιμα και φάρμακα στο Νότο και θα δημιουργήσει ιατρικά και ανθρωπιστικά καταφύγια στη νεκρή ζώνη.
Προτείνει να αφεθεί το βόρειο τμήμα της Γάζας εντελώς αποκομμένο – κυρίως από την ενέργεια. «Υπάρχει λόγος που ζητούν καύσιμα», λέει για τις πρόσφατες προσπάθειες της Χαμάς να ανταλλάξει ομήρους με φυσικό αέριο. «Ζητούν καύσιμα όχι για τους πολίτες τους αλλά για τα τούνελ τους», τα οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από τους μαχητές της Χαμάς και τους συμμάχους τους.
Με αυτόν τον τρόπο, το Ισραήλ απομονώνει το πεδίο της μάχης που είναι μια βασική προϋπόθεση σε κάθε επιτυχή πόλεμο και ένας δοκιμασμένος τρόπος προστασίας των αμάχων. Επιτρέπει στους περισσότερους από τους εφέδρους του να επιστρέψουν στα σπίτια τους, ανακουφίζοντας την πίεση στην οικονομία. Ελαφρύνει την κατάσταση διεθνώς, ενώ συνεχίζεται η πίεση στη Χαμάς.
Το πιο σημαντικό, επιτρέπει στο Ισραήλ να διεξάγει αυτό που ο Μπενέτ περιγράφει ως «σειρά στοχευμένων χερσαίων επιδρομών» για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς την ανάγκη να καταληφθούν πόλεις.
Οσον αφορά τους ομήρους, ο Μπενέτ αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Αλλά πιστεύει ότι η Χαμάς έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι «το να κρατάει μωρά, ηλικιωμένους και ξένους πολίτες είναι μειονέκτημα, δεδομένου ότι θέλει τη συμπάθεια του κοινού».
Ο Μπενέτ βλέπει τον πόλεμο να διαρκεί μήνες, ακόμη και χρόνια, όπως η εκστρατεία κατά του ISIS στο Ιράκ και τη Συρία.
Το σχέδιό του έχει συνέχεια. Κάποια στιγμή, σε όσους μαχητές της Χαμάς παραμείνουν στη Γάζα θα τους προσφερθεί η ευκαιρία να μεταβούν σε μια τρίτη χώρα – ίσως στην Αλγερία ή στο Κατάρ.
«Θα ήταν σαν τη Βηρυτό το 1982, όταν ο Γιασέρ Αραφάτ και όλοι οι τρομοκράτες μπήκαν σε μια βάρκα και έφυγαν για πάντα από τον Λίβανο», λέει ο Μπενέτ, υπενθυμίζοντας την αποχώρηση του Παλαιστίνιου ηγέτη στην Τυνησία. Σε εκείνο το σημείο, οι εκτοπισμένοι της νότιας Γάζας θα μπορούσαν να επιλέξουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους και οι εκτοπισμένοι του νότιου Ισραήλ θα μπορούσαν με σιγουριά να επιστρέψουν στα δικά τους.
Θα μπορούσε αυτό να λειτουργήσει; Ο πόλεμος δεν προσφέρει ποτέ καθαρές επιλογές. Ειδικά ένας πόλεμος που επιβλήθηκε στο Ισραήλ με αυτόν τον τρόπο. Υπάρχει επίσης ένα ευρύτερο σύνολο ερωτημάτων σχετικά με το τι θα συμβεί στη Γάζα μετά το τέλος του πολέμου.
Το Ισραήλ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα διατηρήσει τη νεκρή ζώνη στη Γάζα για τα επόμενα χρόνια, όχι μόνο για λόγους ασφαλείας. Η Παλαιστινιακή Αρχή θα είναι απρόθυμη, τουλάχιστον στην αρχή, να επανέλθει στην περιοχή μετά τη νίκη του Ισραήλ. Κατά πάσα πιθανότητα, θα χρειαστεί μια διεθνής παρουσία ασφαλείας στη Γάζα, όπως στο Κοσσυφοπέδιο μετά τον πόλεμό του. Και αυτό, επίσης, θα μπορούσε να διαρκέσει χρόνια.
Αλλά το ερώτημα δεν είναι αν το σχέδιο του Μπένετ είναι τέλειο ή αν υπάρχουν κενά που πρέπει να καλυφθούν. Θυμίζει το ερώτημα που έθεσε κάποτε ο Ντέιβιντ Πετρέους για το Ιράκ: «και πώς τελειώνει αυτό;» Από αυτές τις απόψεις, είναι ένα σχέδιο που αξίζει προσοχής και σεβασμού.
