Ιστορία χωρίς θρύλους είναι αδύνατο να υπάρξει. Μοιραίο, και όχι οπωσδήποτε κακό. Το κακό κερδίζει όταν οι θρύλοι, με μορφή κρατικοποιημένης Αλήθειας, εκτοπίζουν εντελώς την Ιστορία. Και τα πράγματα χειροτερεύουν, όταν όσοι αμφισβητούν τους θρύλους, με σωρεία τεκμηρίων, καταγγέλλονται από τους αληθοκράτορες σαν αρνησιπάτριδες και εθνομηδενιστές.
Ενας από τους θρύλους μας θέλει την 25η Μαρτίου ημέρα έναρξης της Επανάστασης, με έδρα την Αγία Λαύρα. Ούτε Κορδάτο θα τσιτάρω ούτε Σκαρίμπα, αλλά την «Ιστορία του ελληνικού έθνους» της Εκδοτικής Αθηνών, έργο κοινώς αναγνωρισμένο: «Για την έναρξη του Αγώνος είχε δημιουργηθή πολύ νωρίς και είχε επικρατήσει ο θρύλος της 25ης Μαρτίου και της Αγίας Λαύρας. Σύμφωνα μ’ αυτόν, στις 25 Μαρτίου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, αφού ύψωσε στην Αγία Λαύρα το λάβαρο της μονής που είχε χρυσοκεντημένη την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όρκισε σ’ αυτό τα παλικάρια και τα οδήγησε στην επίθεση εναντίον των Τούρκων. Η ιστορική όμως αλήθεια απέχει πολύ από τον θρύλο. Ούτε στις 25 Μαρτίου αλλά ούτε και στις 21 που έγινε η πρώτη πολεμική επιχείρηση βρισκόταν κανείς στην Αγία Λαύρα».
Ο,τι κι αν λένε όμως οι ιστορικοί, οι γνώσεις που προσφέρει η επιστήμη τους μένουν μακριά από την ήπειρο που αποκαλούμε «Κοινή Γνώμη». Ετσι οι θρύλοι διαιωνίζονται, σαν κεφάλαιο της επίσημης ιστορίας και σαν στοιχείο της παράδοσής μας πια. Αντίθετα, κάποια άλλη 25η Μαρτίου, πραγματική αυτή, και εθνικώς λυπηρή, δεν εντάχθηκε ποτέ στη «διδακτέα ύλη», λες και η αποσιώπηση θα σβήσει το όνειδος. Τι συνέβη τότε; Αρχές Μαρτίου 1826, 2.000 Ελληνες εκστράτευσαν για να απελευθερώσουν υποτίθεται τον Λίβανο, που θα βοηθούσε έπειτα την Ελλάδα με 200.000 πολεμιστές. Εφτασαν στη Συρία, λεηλάτησαν μερικά σπίτια και στις 25 Μαρτίου εγκατέλειψαν τη Συρία άπρακτοι. Πάλι από την «Ιστορία του ελληνικού έθνους»: «Επιστρέφοντας οι οπλοφόροι αυτοί προσέγγισαν την Κύπρο, όπου άρπαξαν τροφές και ζώα, με αποτέλεσμα να τρομοκρατήσουν Τούρκους και Ελληνες κατοίκους, έπιασαν στα παράλια της Κιλικίας ένα αυστριακό καράβι γεμάτο χρυσοΰφαντα υφάσματα του Χαλεπίου και άλλα συριακά χειροτεχνήματα και ξαναγύρισαν άδοξα στην Ελλάδα. Με τέτοιες απερίσκεπτες επιχειρήσεις κατατριβόταν η ελληνική αυτή δύναμη, ενώ ο εχθρός έδινε συντονισμένα και μεθοδικά τα τελευταία πλήγματα εναντίον του Μεσολογγίου. Ηταν τότε που από το Ιόνιο ακουγόταν η κραυγή «Βάστα, καημένο Μεσολόγγι, βάστα».
