Νίκος Παπαϊωάννου*: Σοβαρές συνέπειες
Δεν γνωρίζω άλλη χώρα που να επιτρέπει στους φοιτητές να διατηρούν τη φοιτητική ιδιότητα ισοβίως. Στη χώρα μας τα πανεπιστήμια αδυνατούν να διαγράψουν φοιτητή που δεν έχει πάρει το πτυχίο του, οποτεδήποτε κι αν έχει αυτός εγγραφεί. Θα μπορεί να δίνει μαθήματα οποτεδήποτε το κρίνει σκόπιμο ή επιθυμητό.
Ο εύκολος αντίλογος, τον οποίο ακούω από απλούς πολίτες αλλά και συναδέλφους, και δη υπηρετήσαντες υπουργούς Παιδείας, είναι «και τι σε πειράζει αυτό; Σου κοστίζει τίποτα;».
Κατ’ αρχάς, τα πανεπιστήμιά μας, από τη στιγμή που επανήλθε η απαγόρευση διαγραφής των «αιωνίων» και πολλαπλασιάστηκε ο φοιτητικός πληθυσμός, έχουν υποβαθμιστεί στις διεθνείς αξιολογήσεις, οι οποίες αποδίδουν μεγάλη σημασία στον λόγο διδασκόντων και φοιτητών.
Ορισμένοι μπορεί να υποτιμούν τη σημασία των αξιολογήσεων αυτών, πλην όμως θα πρέπει να το πουν στα παιδιά, που αν και διακρίθηκαν σε καλά ελληνικά ΑΕΙ, υφίστανται τις συνέπειες μιας τέτοιας υποβάθμισης όταν εξετάζεται η υποψηφιότητά τους για μια θέση εκτός Ελλάδος. Η εικόνα των ελληνικών ΑΕΙ στο εξωτερικό αντανακλάται, είτε το θέλουμε είτε όχι, στην κατάταξή τους βάσει τέτοιων αξιολογήσεων.
Κατά δεύτερον, οι φοιτητές που δεν αποφοιτούν, αποτρέπουν τις σχολές από το να εκσυγχρονίσουν το πρόγραμμα σπουδών τους, επειδή αδυνατούν να διαχειριστούν δύο ή περισσότερα προγράμματα σπουδών ταυτοχρόνως. Διότι, οι παλιοί φοιτητές επικαλούνται το δικαίωμα να εξετάζονται σε μαθήματα του δικού τους προγράμματος σπουδών, τα οποία σε περίπτωση εκσυγχρονισμού θα πάψουν να διδάσκονται.
Υπάρχει, άραγε, καμιά διάταξη στο Σύνταγμα που να επιβάλει στο κράτος να θέτει τις υποδομές του και το προσωπικό του στην υπηρεσία κάποιου, προκειμένου να σπουδάσει όποτε θελήσει ή μπορέσει να το κάνει; Είναι δυνατόν να ασκούμε τέτοια «κοινωνική» πολιτική στις πλάτες του Ελληνα φορολογούμενου; Διότι, «εκπαιδευτική» πολιτική, αυτό δεν το λες.
Θα πρέπει να προβλεφθεί, αν όχι ανώτατο όριο φοίτησης, η υποχρέωση επανεγγραφής κάθε εξάμηνο, με παράλληλη πρόβλεψη ενδεχομένως της υποχρέωσης καταβολής τέλους επανεγγραφής για όσους φοιτητές έχουν υπερβεί ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα φοίτησης.
* Ο κ. Νίκος Παπαϊωάννου είναι ο νέος πρύτανης του ΑΠΘ.
Γιώργος Αγγελόπουλος*: Μυθολογία
Η μαζικοποίηση της φοίτησης στα ΑΕΙ στην Ευρώπη το 1960 δημιούργησε ένα φοιτητικό σώμα που δεν αποτελούνταν πλέον από γόνους οικογενειών με εξασφαλισμένους για τις σπουδές τους πόρους. Το πρόβλημα της καθυστέρησης ολοκλήρωσης των σπουδών που τότε εμφανίστηκε, λόγω της έλλειψης οικονομικών πόρων που είχαν πολλοί φοιτητές, αντιμετωπίστηκε ποικιλοτρόπως. Στη Βρετανία επεκτάθηκε το καθεστώς μερικής φοίτησης, στη Γαλλία υιοθετήθηκε ευελιξία ως προς τον χρόνο ολοκλήρωσης των σπουδών, στις σκανδιναβικές και στις σοσιαλιστικές χώρες το κράτος παρείχε τα απαραίτητα για την έγκαιρη ολοκλήρωσή τους.
Η Ελλάδα, αδυνατώντας να παράσχει τους όρους έγκαιρης ολοκλήρωσης των σπουδών (π.χ. εστίες), ανήκει στις χώρες όπου επικράτησε η επιμήκυνση της φοίτησης. Παρουσιάστηκαν όμως φαινόμενα υπερβολής ως προς τους πόρους που παρέχονταν στους μακροχρόνιους φοιτητές. Ο εξορθολογισμός που έγινε το 2015 τα αντιμετώπισε: οι φοιτητές που υπερβαίνουν τα ν+2 έτη σπουδών δεν δικαιούνται δωρεάν βιβλία, πάσο μετακίνησης, διαμονή σε εστίες κ.λπ. Ο μύθος ότι οι φοιτητές αυτοί στοιχίζουν στο κράτος δεν ισχύει.
Επιπλέον, ο μύθος ότι οι φοιτητές αυτοί προέρχονται από όσους οριακά κατάφεραν να εισαχθούν στο πανεπιστήμιο ή τους «τεμπέληδες» καταρρίφθηκε από μελέτες του 2010: η Νομική είχε το μεγαλύτερο ποσοστό «αιώνιων» στην Αθήνα. Στον βαθμό που η πολιτεία δεν έχει ακόμα καταφέρει να εξασφαλίσει σε όσους δυσκολεύονται, όλα τα αναγκαία για την έγκαιρη ολοκλήρωση των σπουδών τους, η επιμήκυνση της φοίτησης συνιστά γι’ αυτούς ελάχιστη δυνατότητα εξασφάλισης ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων. Τα μέτρα περιορισμού της φοίτησης για τους ν+2 φοιτητές θα στερήσουν το δικαίωμα στη μόρφωση χωρίς να εξασφαλίσουν κάτι θετικό για τα πανεπιστήμια, την οικονομία και την πολιτεία. Η ανάπτυξη της χώρας πρέπει να βασιστεί στη βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου και στην ενίσχυση της έρευνας με συνέχιση της αυξανόμενης χρηματοδότησης των ΑΕΙ και στην αναπλήρωση όλων των συνταξιοδοτήσεων πανεπιστημιακών. Τα μέτρα πειθάρχησης για το ν+2 και το άσυλο δεν θα αποδώσουν και η κυβέρνηση θα βρεθεί να τα ψηφίζει μαζί με τον Κ. Βελόπουλο.
* Ο κ. Γιώργος Αγγελόπουλος είναι επίκ. καθηγητής ΑΠΘ, πρώην γ.γ. του υπουργείου Παιδείας.
