Λουκάς Βλάχος*: Αναγκαία αλλαγή
Η αντικατάσταση του άρθρου 3 του ν. 4485/2017 του κ. Γαβρόγλου ήταν αναγκαία και αποτελούσε προεκλογική δέσμευση της σημερινής κυβέρνησης. Η φιλοσοφία της νέας ρύθμισης είναι πολύ κοντά στη διατύπωση του αντίστοιχου άρθρου του νόμου 4009/2011 (νόμος Διαμαντοπούλου). Κατ’ αρχάς, η ρύθμιση προσπαθεί σωστά και με σαφήνεια να διατυπώσει την προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών στα ΑΕΙ. Το 99% των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας θεωρεί τις παραγράφους αυτονόητες και κατοχυρωμένες από το σύνταγμα και τους νόμους.
Δεν με ενοχλεί καθόλου, όμως, να διατυπώνονται πάλι. Η ελεύθερη διακίνηση ιδεών παραβιάζεται συνήθως από μικρές ομάδες ακτιβιστών, εντός κι εκτός ΑΕΙ που, απολαμβάνοντας το ακαταδίωκτο, αποφασίζουν να οικειοποιηθούν παράνομα χώρους του Ιδρύματος, τα λεγόμενα «στέκια» των αναρχικών ομάδων.
Στους χώρους αυτούς δεν μπορεί να πλησιάσει κανένα μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας και δεν γνωρίζουμε ούτε ποιοι συχνάζουν αλλά ούτε και τι ακριβώς κάνουν. Επιπλέον, οι ίδιες ομάδες, και πάλι χάρη στο ακαταδίωκτο, επεμβαίνουν και διακόπτουν ακαδημαϊκές διαδικασίες, από μαθήματα έως συνελεύσεις διδασκόντων, ενώ ζήσαμε και κρούσματα βίας, με προπηλακισμούς συναδέλφων και φοιτητών και καταστροφή περιουσίας των Ιδρυμάτων.
Δυστυχώς, η βία και η παρανομία άρχισαν να παίρνουν τη μορφή της κανονικότητας στα ΑΕΙ τα τελευταία χρόνια, μέσα από τις αποφάσεις μιας μικρής μειοψηφίας με το πρόσχημα ότι έχουν και αυτοί δικαίωμα να διακινούν ελεύθερα και τις δικές τους «ανατρεπτικές» ιδέες που αποδέχονται τη βία ως μέσο επιβολής των δικών τους απόψεων.
Η ρύθμιση θα κατοχυρώσει την ακαδημαϊκή ελευθερία της πανεπιστημιακής κοινότητας στο σύνολό της, αρκεί να προσδιοριστεί με σαφήνεια πώς οι αρμόδιες αρχές θα συνεργαστούν. Είναι προφανές ότι η ασφάλεια των ΑΕΙ και το σχέδιο δράσης πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά, καθώς επίσης να προσδιοριστούν στον κανονισμό λειτουργίας των ΑΕΙ ποιες θα είναι οι αξιόποινες πράξεις. Περιμένω μέσα στους επόμενους μήνες οι «αρμόδιες αρχές» να κινηθούν μεθοδικά για να αναβαθμιστεί άμεσα η ποιότητα του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος.
* Ο κ. Λουκάς Βλάχος είναι καθηγητής στο τμήμα Φυσικής ΑΠΘ.
Ευγενία Μπουρνόβα*: Σώμα φυλάκων
Μια νέα ρύθμιση θα έπρεπε πάνω από όλα να βάζει το ζήτημα των ευθυνών. Βεβαίως, συνηθίζουμε να θέτουμε ζητήματα δικαιωμάτων ξεχνώντας τις υποχρεώσεις και αντιμετωπίζοντας τους φοιτητές σαν ανεύθυνο σώμα ανηλίκων. Ο ενήλικος όμως πολίτης έχει ευθύνες, οφείλει να σέβεται τους κανόνες. Αρα, στα ΑΕΙ χρειάζεται η ψήφιση κανονισμού λειτουργίας και λειτουργίας των πειθαρχικών οργάνων, ώστε να μην υπάρχει διάχυση ευθυνών και άρα ατιμωρησία των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Η ασφάλεια είναι δικαίωμα και όχι κρατική εξουσιαστική επιβολή και ο σεβασμός και η υπεράσπιση του δημόσιου χώρου είναι καθήκον κάθε πολίτη. Ο πρύτανης πρέπει να είναι υπεύθυνος για την προάσπιση της δημόσιας περιουσίας και σε περίπτωση παρεμπόδισης του διδακτικού έργου. Η συγκρότηση ενός σώματος ειδικά εκπαιδευμένων φυλάκων είναι απαραίτητη, όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες στα ΑΕΙ της Ευρώπης. Γιατί πρέπει να περιμένουμε από τον φοιτητή να καταγγείλει φθορά μέσα στο ίδρυμα; Πόσες φορές καλείται η αστυνομία όταν οι πολίτες βλέπουν άτομα που κάνουν γκράφιτι ή καταστρέφουν ένα κάθισμα λεωφορείου; Πόσες φορές οι πολίτες καλούν την αστυνομία όταν βλέπουν εμπόριο ναρκωτικών στον δρόμο; Συνήθως προσπερνούν με αίσθημα φόβου. Γιατί, λοιπόν, θα το κάνουν οι φοιτητές μέσα στα ΑΕΙ; Η ύπαρξη των ειδικά εκπαιδευμένων φυλάκων είναι όμως απαραίτητη και για να αντιμετωπίζουν τη μικρή παραβατικότητα. Είναι προφανές ότι χρειάζεται διαβάθμιση των αδικημάτων. Δεν νοείται να καλείται η αστυνομία για να αντιμετωπιστεί η αφισοκόλληση στα ιδρύματα. Δεν μπορεί να «μπουκάρει» η αστυνομία χωρίς συνεννόηση με πρύτανη, για ψύλλου πήδημα, σε έναν τόσο ευαίσθητο χώρο όπως τα ΑΕΙ.
Συμπερασματικά, η ρύθμιση πρέπει να αναφέρει ρητά ότι η αποκλειστική αρμοδιότητα –και η αντίστοιχη ποινική και πειθαρχική ευθύνη– για τη διαφύλαξη της τάξης εντός των ΑΕΙ ανήκει (πλην ρητών εξαιρέσεων) στον πρύτανη, ο οποίος θα διευθύνει σώμα ειδικά εκπαιδευμένων και εγκλιματισμένων στο περιβάλλον του πανεπιστημίου φυλάκων, ώστε να επιτυγχάνεται πράγματι, έναντι όλων, η προάσπιση και εφαρμογή του ασύλου, όχι σαν αυτοσκοπού, αλλά ως ουσιαστικής εγγύησης των ελευθεριών που υποτίθεται πως θέλει να προστατεύσει η υπό διαβούλευση ρύθμιση.
* Η κ. Ευγενία Μπουρνόβα είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο ΕΚΠΑ.
