Η αφήγηση είναι του μητροπολίτη Ζάμπιας Ιωάννη και τη μεταφέρω από μνήμης. Ελπίζω ο σεβασμιώτατος να συγχωρέσει όποιες παραλείψεις, αλλά κυρίως επειδή το κείμενό μου αδυνατεί να μεταδώσει τις εικόνες, το πνεύμα και τη ζωντάνια του δικού του λόγου.
Ο κ. Ιωάννης βρίσκεται στην Αφρική ως ιεραπόστολος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας εδώ και 30 χρόνια. Πριν από λίγες ημέρες μίλησε στην Αθήνα σε εκδήλωση του νεοσύστατου συλλόγου φίλων της Μητροπόλεως Ζάμπιας, «Ο Σπορέας». Προσπαθώντας να μεταφέρει το πνεύμα της αποστολής του, μας περιέγραψε μια επίσκεψη σε απομακρυσμένο χωριό της χώρας αυτής.
Με Ελληνα οδηγό, έναν μεταφραστή και ένα φορτίο δώρων, έφθασαν στον προορισμό τους και έλαβαν την άδεια της βασίλισσας να μιλήσουν στα μέλη της φυλής της. Τα παιδιά ήθελαν να ξέρουν γιατί τους έφερναν δώρα. Ο ιεραπόστολος εξήγησε ότι στη δική του χώρα οι άνθρωποι μοιράζουν δώρα στα παιδιά, γιορτάζοντας τη γέννηση ενός μεγάλου βασιλιά που ήρθε στη Γη για να φέρει ειρήνη, δικαιοσύνη, ισότητα στους ανθρώπους.
Οταν αυτός ο βασιλιάς γεννήθηκε, οι γονείς του ήταν πρόσφυγες, δεν είχαν πού να μείνουν. Ετσι, βρέθηκαν σε μια φάτνη –συνέχισε– ψάχνοντας εικόνες και έννοιες που οι ακροατές θα καταλάβαιναν. Ο μεταφραστής, όμως, δυσκολευόταν να βρει αντίστοιχη λέξη για «φάτνη». «Είναι μια καλύβα και εκεί μέσα φυλάνε τα ζώα», εξήγησε ο κ. Ιωάννης. «Γιατί φυλακίζετε τα ζώα σας;» απόρησαν τα παιδιά. Κάπως έτσι συνέχισε η προσπάθεια του ιεραπόστολου να μεταδώσει το μήνυμα της αγάπης του Χριστού. Το επόμενο πρωί, όταν ετοιμαζόταν να φύγει, ήρθαν τα παιδιά, με αγριολούλουδα και μια πρόσκληση. «Πείτε στον βασιλιά σας ότι αν θέλει μπορεί να έρθει εδώ. Εχουμε πολύ χώρο στις καλύβες μας για να μείνει», είπαν.
Αντί, λοιπόν, να περιγράψει το σπουδαίο έργο που αυτός και η μικρή του ομάδα επιτελούν, ο κ. Ιωάννης αναγνώρισε στα δικά τους λόγια την ουσία της αποστολής του. «Ας φροντίσουμε να κάνουμε χώρο στην καρδιά μας για να φιλοξενήσουμε τον έναν. Αλλιώς, κακώς είμαστε εδώ», είπε. Αυτόν τον Χριστό υπηρετούν φωτισμένοι άνθρωποι της Εκκλησίας, αυτοί που πιστεύουν ότι εάν Αυτός γεννιόταν σήμερα, θα βρισκόταν σε βάρκα με πρόσφυγες.
Αυτός είναι που ξεχωρίζει τους ανθρώπους μεταξύ όσων βοήθησαν τον «άσημο αδερφό» Του, κερδίζοντας την αιώνια ζωή, και αυτούς που γύρισαν την πλάτη τους. «Γιατί πεινούσα και μου δώσατε να φάω», λέει στους πρώτους. «Δίψασα και μου δώσατε να πιω, ήμουν ξένος και με περιμαζέψατε, γυμνός και με ντύσατε, άρρωστος και μ’ επισκεφθήκατε, φυλακισμένος κι ήρθατε να με δείτε».
Τα βαθύτατα χριστιανικά λόγια του Ευαγγελιστή Ματθαίου (25:35-40) δεν είναι αποκλειστικό κτήμα του χριστιανισμού, είναι ο πυρήνας της ανθρώπινης αλληλεγγύης.
Τα πιστεύουν και τα εφαρμόζουν άνθρωποι άλλων θρησκειών, όπως και άθεοι. Χωρίς αυτή την αντίληψη και συμπεριφορά, όμως, ό,τι άλλο και αν κάνουμε, πώς θα μπορέσουμε να νιώσουμε το μεγαλείο της αποδοχής μας ότι εξαρτιόμαστε από τους άλλους; Είτε πιστεύουμε είτε όχι σε κάτι πέρα από τον άνθρωπο, είναι αυτή η καλοσύνη που ξεχωρίζει τους ανθρώπους, που αποτελεί βάση για την πρόοδο μιας κοινωνίας.
Ο κ. Ιωάννης είναι από τους Ελληνες που –είτε κληρικοί, είτε επιχειρηματίες, πολιτικοί, επιστήμονες ή ποιητές– ενσαρκώνουν το οικουμενικό πνεύμα του ελληνισμού: ενώ από την εικόνα και τη λαλιά τους είναι φανερό ότι είναι Ελληνες, η αγάπη, η περιέργεια και ο σεβασμός για τους άλλους, η γενναιοδωρία τους, τους καθιστά πολίτες του κόσμου – ισάξιους των λαμπρότερων εκπροσώπων κάθε λαού.
Τις ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, ας θυμόμαστε ότι αυτά τα έθιμα δεν βγήκαν από το Ευαγγέλιο, από τη ζωή ή την εποχή του Χριστού. Οπως και οι δομές, η πορεία και οι διαφορές των Εκκλησιών και δογμάτων σήμερα, είναι το αποτέλεσμα αναγκών και εξελίξεων μέσα στους αιώνες.
Ο ποταμός μάς παρασέρνει και ας αγνοούμε τις πηγές του. Είτε, λοιπόν, «κατάγονται» από παγανιστικές γιορτές του Κρόνου ή του Ηλίου είτε, αργότερα, του εμπορίου, τα έθιμα αυτά έγιναν μέρος του πολιτισμού μας, εκπλήρωσαν μια ανάγκη για την έκφραση της αγάπης που μας συνδέει με τους άλλους.
Η «εμπορευματοποίηση» που παραδοσιακά κατακρίνουμε τέτοια εποχή, η πίεση να ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας, η κούραση, η κατάρρευση διάφορων ψευδαισθήσεων που φέρνει ο χρόνος, οι ανησυχίες, είναι όλα μέρος της εποχής μας, της ζωής. Οι γιορτές αυτές, όμως, μας δίνουν την ευκαιρία να σταματήσουμε λίγο, να κοιτάξουμε γύρω μας, να ανταλλάξουμε ευχές, να είμαστε γενναιόδωροι με άλλους και με εαυτούς.
Και να ευγνωμονούμε ανθρώπους που, είτε σε ιεραποστολή είτε σε εκδήλωση στην Αθήνα, μιλούν με καλοσύνη, με αγάπη. Ανθρώπους που, εκεί που δεν το περιμένουμε, ανοίγουν τις καρδιές μας για να χωρέσει ακόμη ένας.
