Η συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed, που υπεγράφη στο Ζάππειο την Πέμπτη μεταξύ Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ, έχει αποκλειστικά πολιτική διάσταση. Ως εκ τούτου, η σημασία της είναι ευθέως ανάλογη του ειδικού βάρους των συγκεκριμένων κρατών, σε μία περίοδο που θεωρείται δεδομένη η ενεργειακή αναβάθμιση της Ανατολικής Μεσογείου.
Ενας αγωγός μήκους 1.872 χλμ. –υποθαλάσσιος σε ένα τμήμα 1.335 χλμ.– είναι αναμενόμενο να αντιμετωπίζεται από ορισμένους ως εγχείρημα επιστημονικής φαντασίας, όταν δεν είναι ακόμη σαφής ο όγκος των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Κύπρο και όταν η Αίγυπτος δεν έχει αποφασίσει έως τώρα εάν θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα EastMed.
Αλλά από μιαν άποψη ήταν ο μόνος τρόπος που η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ –τρεις χώρες μη ισλαμικές– μπορούσαν να διεκδικήσουν μία θέση στο Μεγάλο Παιχνίδι, που έχει αρχίσει να εκτυλίσσεται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στην τελετή του Ζαππείου οι ηγέτες των τριών κρατών φρόντισαν να καταστήσουν σαφές ότι το πρόγραμμα EastMed δεν στρέφεται εναντίον καμιάς χώρας και είναι ανοικτό στους πάντες υπό την προϋπόθεση του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των κανόνων καλής γειτονίας. Το «μήνυμα» απευθυνόταν στην Αγκυρα που όμως ήδη κατέστησε σαφές ότι καμία συμφωνία στην οποία δεν μετέχει η Τουρκία, δεν πρόκειται να προχωρήσει.
Στη μεγάλη ενεργειακή σκακιέρα που στήθηκε στην περιοχή μας, ο αγωγός EastMed και οι χώρες που μετέχουν στην πρωτοβουλία αυτή καταλαμβάνουν κάποια λίγα τετράγωνα, γύρω από τα οποία –σε Κύπρο και Ελλάδα– στη διάρκεια των τελευταίων μηνών, η Αγκυρα διά των ενεργειακών της ερευνών προσδιόρισε τα σημεία των ειδικών ενδιαφερόντων της.
Οταν αυτή η διαδικασία ολοκληρώθηκε, η Αγκυρα συνομολόγησε με την κυβέρνηση της Λιβύης συμφωνία καθορισμού της ΑΟΖ των δύο κρατών. Και την ημέρα που υπογραφόταν η συμφωνία EastMed στην Αθήνα, η Τουρκική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε τη στρατιωτική συνεργασία Τουρκίας – Λιβύης. Πρόκειται για συμβολική ενέργεια που αποδοκιμάσθηκε από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία.
Το διεθνές ενδιαφέρον πλέον εστιάζεται στη διαδικασία του Βερολίνου για την ειρήνευση της Λιβύης στην οποία δεν μετέχουν η Ελλάς αλλά ούτε το Ισραήλ ή η Κύπρος. Μετέχει βεβαίως η Τουρκία, με τις μεγάλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, μεταξύ άλλων συμμετεχόντων.
Προκειμένου να κάνουμε τα περίπλοκα απλούστερα και πιο κατανοητά: Το Μεγάλο Παιχνίδι άρχισε. Η Τουρκία έχει περάσει μπροστά με διαφορά εν σχέσει με την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά δέχεται αυστηρότατες προειδοποιήσεις. Ακολουθούμε καταβάλλοντας φιλότιμες προσπάθειες, με όσα μέσα διαθέτουμε, επικαλούμενοι αρχές του διεθνούς δικαίου και καλής γειτονίας, που δυστυχώς είναι ανοικτές σε διάφορες «αναγνώσεις».
Και όλα αυτά τη στιγμή που οι παίκτες έχουν ήδη τοποθετηθεί στη μεγάλη ενεργειακή σκακιέρα, όπου πολλά θα κριθούν στο επίπεδο της στρατιωτικής ισχύος, της γεωπολιτικής αξίας του «οικοπέδου» που κατέχει κάθε χώρα και οικονομικών μεγεθών. Τα πάντα θα κριθούν από το ειδικό βάρος που όντως διαθέτει η κάθε χώρα της περιοχής και όχι στη βάση συμβολικών κινήσεων ή ρητορικής αλληλεγγύης. Θα είναι δύσκολο το 2020.
