Κώστας Πουλάκης*: Αναζήτηση συγκλίσεων
Η καθιέρωση της απλής αναλογικής από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2016 δεν αποτέλεσε απλά δικαίωση ενός πάγιου αιτήματος όλου του προοδευτικού κόσμου της χώρας. Αποτέλεσε, πολύ περισσότερο, την αποτύπωση της ανάγκης ανανέωσης και επαναθεμελίωσης της πολιτικής ζωής της χώρας συνολικά. Από τους πολέμιους της απλής αναλογικής γίνεται συχνά λόγος για τον κίνδυνο ακυβερνησίας που δήθεν υποκρύπτει η εφαρμογή της και άρα τους υποτιθέμενους κινδύνους που θα συνεπάγονταν για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία. Ωστόσο, η ιστορική εμπειρία μάς διδάσκει το ακριβώς αντίθετο. Η κρίση υπήρξε το αποτέλεσμα του στρεβλού οικονομικού, κοινωνικού και πολιτικού μοντέλου που υιοθέτησε ο πάλαι ποτέ δικομματισμός της ύστερης μεταπολίτευσης, με όχημα ισχυ-
ρές μονοκομματικές κυβερνήσεις, βοηθούντος και του εκλογικού συστήματος.
Η αίσθηση παντοδυναμίας, η απουσία ουσιαστικής πολιτικής και προγραμματικής συζήτησης άφησαν ανεξέλεγκτες τις τότε κυβερνήσεις να αντιμετωπίζουν το κράτος ως «λάφυρο» και εμπόδισαν, όχι μόνο τον ουσιαστικό έλεγχο, αλλά και οποιαδήποτε σοβαρή συζήτηση γύρω από το όραμα κάθε πολιτικής δύναμης για το μέλλον της χώρας. Η απλή αναλογική έχει αντίθετα στη βάση της δύο θεμελιώδη συστατικά: Αφενός τη δικαιοσύνη και την πιστή αποτύπωση της βούλησης των πολιτών, οι οποίοι πλέον δεν θα ψηφίζουν στρατηγικά –το μικρότερο δηλαδή «κακό» για τη χώρα μεταξύ δύο κομμάτων που θα νέμονται αποκλειστικά την εξουσία– αλλά το κόμμα που βρίσκεται πιο κοντά στις απόψεις και στα συμφέροντά τους. Θα ανακτήσουν λοιπόν το ενδιαφέρον τους για
τα κοινά και την εμπιστοσύνη τους προς το πολιτικό σύστημα, γεγονός που αποτελεί προϋπόθεση της ποιοτικής αναβάθμισης της δημοκρατίας μας, αλλά και εχέγγυο λήψης κοινωνικά ορθών αποφάσεων.
Αφετέρου, θεμελιώδες συστατικό της απλής αναλογικής είναι ο ουσιαστικός πολιτικός διάλογος, στη βάση διαφορετικών ενδεχομένως ιδεολογικών αφετηριών, αλλά και καλά επεξεργασμένων προγραμματικών θέσεων, μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και η υποχρέωσή τους να αναζητούν σημεία συνεννόησης και σύγκλισης για το καλό της χώρας και της κοινωνίας.
* Ο κ. Κώστας Πουλάκης είναι πρώην γ.γ. του υπουργείου Εσωτερικών, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ.
Θοδωρής Λιβάνιος*: Κυβέρνηση με 38% -39%
Ενα απλό ερώτημα θα μπορούσε να εισφέρει πραγματικά πολύ στη δημόσια συζήτηση για τον εκλογικό νόμο: ένα κόμμα, κατακτώντας το 38% ή το 39% των ψήφων στις εθνικές εκλογές, δικαιούται ή όχι να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση; Η απάντηση στο υποθετικό ερώτημα είναι αυτονόητα θετική, καθώς ο εκλογικός νόμος, για να είναι δίκαιος, πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικός και βεβαίως να μην έχει ως κύρια επιδίωξή του την παρεμπόδιση του σχηματισμού κυβέρνησης. Η αναλογικότητα κινδυνεύει να μείνει κενό γράμμα όταν δεν συνοδεύεται από τα εργαλεία εκείνα που θα διασφαλίζουν τη δυνατότητα στο «κυβερνάν», σε μια χώρα μάλιστα που δεν διακρίνεται για την παράδοση κουλτούρας πολιτικής συνεργασίας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές, που οι παραλυτικές συνέπειες της απλής αναλογικής θα ήταν σήμερα κάτι παραπάνω από εμφανείς αν η κυβέρνηση δεν είχε προχωρήσει άμεσα στον διορθωτικό νόμο. Το λεγόμενο bonus εδρών (στην πραγματικότητα είναι αρκετά μικρότερο από αυτό που λέγεται, π.χ. στις πρόσφατες εκλογές το πραγματικό bonus που έλαβε η Ν.Δ. ήταν 28 έδρες) σε επίπεδο εθνικών εκλογών αποσκοπεί ακριβώς σε αυτό: ενίσχυση του πρώτου κόμματος προκειμένου να μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση και –αναλόγως των επιδόσεών του– να μπορέσει να κυβερνήσει. Μεταξύ του συστήματος της απλής αναλογικής που εισηγήθηκε και ψήφισε για τις επόμενες εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ και του εκλογικού νόμου που ίσχυε από το 2009, θα αναζητηθεί το σύστημα εκείνο που θα δίνει την ευκαιρία σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης, εφόσον τέτοια είναι η εντολή των ψηφοφόρων (με ποσοστό περίπου στο 40%), αλλά και θα διευκολύνει τον σχηματισμό κυβερνήσεων συνεργασίας, όταν τα ποσοστά είναι χαμηλότερα.
Η αλλαγή του εκλογικού νόμου με την κατάργηση της απλής αναλογικής αποτελεί κεντρική πολιτική δέσμευση της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Η κυβέρνηση καταθέτει την πρότασή της για τον εκλογικό νόμο λίγους μήνες μετά την επικράτησή της και σε χρόνο πολιτικά ουδέτερο, γεγονός απαραίτητο προκειμένου η φυσιογνωμία του νέου συστήματος να είναι απολύτως αποσυνδεδεμένη από κάθε υποψία κομματικών σχεδιασμών και σκοπιμοτήτων.
* Ο κ. Θοδωρής Λιβάνιος είναι υφυπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για την τοπική αυτοδιοίκηση και τις εκλογές.
