Μια είδηση που αγνοήθηκε ή «πέρασε στα ψιλά» τον τελευταίο καιρό, μπορεί να σηματοδοτεί ενδεχόμενο ελπίδας. Και ελπίδα, στη σημερινή ελλαδική κοινωνία, μόνο μία μπορεί να υπάρξει: Να αλλάξει επίπεδο προβληματισμού και ιεράρχηση ενδιαφερόντων το πολιτικό προσωπικό της χώρας.
Η είδηση λέει ότι η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να επιχορηγεί, με δύο εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο, το μοναδικό ελληνικό, πανεπιστημιακού επιπέδου ίδρυμα στις ΗΠΑ. Η χορηγία θα αρχίσει να ισχύει από την περυσινή χρονιά (2019).
Για να αξιολογήσουμε τη σημασία της είδησης, πρέπει να γνωρίζουμε σε τι ακριβώς αναφέρεται: Πρόκειται για το «Ελληνικό Κολλέγιο» (Hellenic College) και τη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού (Holy Cross Greek Orthodox School of Theology). Ο χώρος (το «campus») των δύο εκπαιδευτικών οργανισμών, ζηλευτός ως έκταση και ως τοποθεσία, βρίσκεται στο Brookline, προνομιούχο προάστιο της Βοστώνης. Είναι ιδιοκτησία των Ελλήνων από το 1947, δηλαδή, εδώ και εβδομήντα τρία χρόνια.
Οι Εβραίοι στις ΗΠΑ είχαν πολύ πιο έγκαιρα αξιολογήσει την επίδραση που μπορεί να έχει στην αμερικανική κοινωνία ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα. Γι’ αυτό και οργάνωσαν πολύ έγκαιρα την ενεργό μετοχή τους στη χρηματοδότηση και διοίκηση επιφανών στις ΗΠΑ πανεπιστημίων. Οι οικονομικά επιτυχημένοι Ελληνες μετανάστες δεν είχαν αυτή την οξυδέρκεια. Συνειδητοποίησαν απλώς την ανάγκη μιας Ιερατικής Σχολής, που θα τροφοδοτεί με εφημέριους τις ελληνορθόδοξες ενορίες της Αμερικής.
Το αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα προϋποθέτει έναν πρώτο κύκλο πανεπιστημιακών σπουδών, επί τέσσερα χρόνια, με στόχο την κατάρτιση του σπουδαστή με γνώσεις προϋποθετικές για την κυρίως επιστημονική του εξειδίκευση. Είναι τα χρόνια του «Κολλεγίου» (καμιά σχέση με τα δευτεροβάθμιας σπουδής σχολεία, που στην Ελλάδα ονομάζονται με το ίδιο όνομα, για λόγους διαφημιστικούς). Και ακολουθούν τα τρία χρόνια τής κυρίως και εξειδικευμένης σπουδής. Από το Κολλέγιο παίρνει ο σπουδαστής τον τίτλο του Bachelor και από την εξειδικευμένη σπουδή τον τίτλο του Master.
Το Ελληνικό Κολλέγιο και η Σχολή του Holy Cross ιδρύθηκαν το 1937, στο Pomfret του Connecticut, από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αμερικής και μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα. Η πρώτη τάξη αποφοίτησε το 1942, η μετακίνηση στο Brookline της Βοστώνης έγινε το 1947.
Στα ογδόντα τρία χρόνια λειτουργίας τους, το Κολλέγιο και η Θεολογική Σχολή είχαν την επίσημη αναγνώριση του πανεπιστημιακού τους χαρακτήρα από τις αμερικανικές πολιτικές αρχές (The Board of Higher Education of the Commonwealth of Massachusetts – The Board of Commissioners of the Association of Theological Schools, Commision of Accrediting). Οι ελλαδικές πανεπιστημιακές Θεολογικές Σχολές δεν αναγνώρισαν ποτέ, ως ισότιμο με τα δικά τους, το πτυχίο του Κολλεγίου και της Σχολής της Βοστώνης. Δυστυχώς είχαν εξόφθαλμο δίκιο.
Θα μπορούσε κανείς αφαιρετικά να συμπεράνει ότι ο Ελληνισμός της Αμερικής δεν φιλοδόξησε ποτέ να αναδείξει ένα σοβαρό, πανεπιστημιακού επιπέδου, ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα στις ΗΠΑ. Τους αρκούσε να συντηρούν («με τα δόντια») μια, όλο και πιο ευτελισμένη με το πέρασμα των χρόνων, σχολή για να βγαίνουν «παπάδες».
Εκατοντάδες Ελλήνων διέπρεψαν και διαπρέπουν, ως καθηγητές και ερευνητές, στα πιο φημισμένα και πιο απαιτητικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Ολοι δραματικά αδιάφοροι για το ευτελέστατο επίπεδο του ελληνικού Κολλεγίου και της Σχολής στη Βοστώνη.
Τι θα μπορούσε να φιλοδοξήσει ο Ελληνισμός; Εναν πανεπιστημιακό θεσμό Κολλεγίου, όπου το κάθε ταλαντούχο Αμερικανόπουλο (κυρίως) θα μπορούσε να σπουδάσει στις ΗΠΑ, σε επίπεδο υπέρτερο από οπουδήποτε αλλού, την ελληνική γλώσσα, την ελληνική γραμματεία, Τέχνη, φιλοσοφία, μουσική, δραματουργία – την όποια ελληνική ιδιαιτερότητα. Να είναι πρόκληση το υψηλό επίπεδο, ώστε να ελκύσει για δασκάλους τα καλύτερα, τα πιο αστραφτερά μυαλά της ελλαδικής πατρίδας και της διασποράς. Να ελκύει, ας το ξαναπούμε, πρωτίστως Αμερικανόπουλα και δευτερευόντως Ελλαδίτες.
Κάτι τέτοιο, ογδόντα τρία χρόνια, δεν το φιλοδόξησε κανείς, δεν το ονειρεύτηκε, δεν το πάλαιψε. Οι Αρχιεπίσκοποι διόριζαν ή ανέχονταν σε καθηγητικές θέσεις θλιβερές μετριότητες, πειθαρχημένες ασημαντότητες συχνά κωμικές για τη μικρόνοια και τον ευτελή συντηρητισμό τους. Οι εξαιρέσεις δεν καταργούν τον κανόνα.
Αυτά τα δύο εκατομμύρια ευρώ που θα δίνει, κάθε χρόνο, το χρεοκοπημένο ελλαδικό κράτος στο Ελληνικό Κολλέγιο και στη Θεολογική Σχολή της Βοστώνης, είναι προσφορά αφάνταστα πολυτιμότερη από την ονομαστική της αξία. Είναι από το υστέρημα του βασανισμένου πια, δεκαετίες μέσα στη στέρηση, ταλαίπωρου Ελλαδίτη.
Να δοθεί το βοήθημα. Αλλά με απαιτήσεις ασυμβίβαστης σοβαρότητας. Να υπάρξει έλεγχος αμείλικτος για την ποιότητα, κυρίως. Ποιότητα της κατάρτισης του διδακτικού προσωπικού, της οξύνοιας, της ερευνητικής εγρήγορσης. Ελεγχος της ευφυΐας και του ταλέντου, της τόλμης και της δημιουργικής φαντασίας των διοικητικών στελεχών. Να εντοπιστούν και να κληθούν να μετάσχουν στο εγχείρημα οι διαπρεπέστεροι ειδικοί στους τομείς που θα καλύπτει το Κολλέγιο και η Σχολή.
Το όραμα είναι μεγαλεπήβολο, σίγουρα θα διαβληθεί σαν ουτοπικό – πρώτη η Κυρία Κεραμέως μοιάζει εντελώς ανεπιτήδεια να το παρακολουθήσει. Είναι όμως ελπίδα και μόνο που μπήκε σαν στόχος η οικονομική στήριξη ελληνικού πανεπιστημίου στις ΗΠΑ.
