Γκίκας Μαγιορκίνης: Επιδημία και δημαγωγία
Με μάσκα; Μπορείς να μιλήσεις στον κόσμο με τη μάσκα; Μπορείς ίσως να του ανακοινώσεις τη στατιστική των μολύνσεων και των θανάτων. Αλλά πώς να τους συγκινήσεις, όταν τους μιλάς με τα δύο τρίτα του προσώπου πίσω από το πανί;
Η στιγμή στην οποία κλήθηκε να ανέβει στη σκηνή της πανδημίας ο Γκίκας Μαγιορκίνης δεν ευνοεί ούτε τα προσκλητήρια ούτε τους λυρισμούς και τις λοιπές συγκινησιακές μαλάξεις στην ψυχή του έθνους. Ο 42χρονος επιδημιολόγος έχει την ατυχία να αντικαθιστά τον καθηγητή που, χάρη στις υπερ-ιατρικές επιδόσεις του στην ενσυναίσθηση, κατάφερε μέσα σε δύο μήνες να καθιερωθεί ως εθνικό κεφάλαιο. Η στιγμή θα ήταν, ούτως ή άλλως, αντίξοη για τον επιπλέον λόγο που ο ίδιος ο Μαγιορκίνης περιέγραψε σε γλώσσα που θυμίζει ψυχιατρική διάγνωση: «Κόπωση λόγω παρατεταμένης επαγρύπνησης».
Ο αναπληρωματικός Τσιόδρας, ο οποίος εμφανίζεται στα τηλεπαράθυρα χωρίς καθηγητική πόζα, τις περισσότερες φορές με ένα Τ-shirt, επέλεξε –όπως είχε πει παλιότερα στην «Κ»– να «επιδημήσει» το 2017, επιστρέφοντας στο ελληνικό πανεπιστήμιο ύστερα από επταετή αποδημία στην Οξφόρδη. Μοιάζει δηλαδή καταλληλότερος να μιλήσει στους νεαρούς διασπορείς, επειδή δεν μυρίζει διδακτισμό.
Μπορεί να ακούγεται ανοίκειο να αναλύουμε τους γιατρούς με όρους θεάματος. Μπορεί, για όλες τις ειδικότητες, εκτός από αυτήν: η επιδημιολογία φέρει εντός της τον δήμο. Εδώ η ετυμολογία υποδεικνύει και τη θεραπευτική πρακτική. Κορυφαίο εργαλείο της αγωγής κατά της πανδημίας είναι η δημαγωγία – με την καλή έννοια. Για να αναχαιτίσεις την αρρώστια, πρέπει να εμπνεύσεις μια κοινωνική συμπεριφορά. Πρέπει να πείσεις.
Η ιδιαιτερότητα αυτή φάνηκε ήδη από την πρώτη φάση του ιού. Τότε, παρότι η απειλή ήταν άγνωστη, τα κάπως αυτοσχεδιαστικά μέσα της πειθούς λειτούργησαν πιο δραστικά. Το κοινό ήταν καθηλωμένο. Τα όρια του κόσμου του ήταν οι ενημερώσεις Τσιόδρα – Χαρδαλιά και τα τακτά πρωθυπουργικά διαγγέλματα. Ο ιός ήταν όλη η έξω ζωή.
Τώρα, παραγνωριστήκαμε με την κόβιντ. Η εξοικείωση με τον κίνδυνο αποψίλωσε την επήρειά του, αδυνατίζοντας αναλόγως την αυθεντία των ειδικών και επιτρέποντας να κυκλοφορεί πολλή χύμα παραπληροφορία.
Η «κόπωση» παραμένει, ωστόσο, το καλό σενάριο. Η κοινωνία εδώ δεν έχει ακόμη εμφανίσει τις εκδηλώσεις μαζικής παράκρουσης που παρατηρούνται στα ανθυγειονομικά κινήματα της Αμερικής και της Ευρώπης.
Το φθινόπωρο θα είναι ένα συλλογικό τεστ κοπώσεως. Με πατρικό ή νεανικό προφίλ, ο αρχιεπιδημιολόγος που θα επιστρατευθεί πρέπει να αφυπνίσει την ανησυχία. Πρέπει να τα καταφέρει ως μαιευτήρας του παλιού φόβου.
Ζοζέπ Μπορέλ: Μέσα πάμε καλύτερα
Ηταν λίγο πριν από τον Δεκαπενταύγουστο, όταν ξεκινούσε αυτό που ακόμη εξελίσσεται ως μακρύ υπόθερμο επεισόδιο στην Ανατολική Μεσόγειο. Τι περιμένουμε από τους Ευρωπαίους; ρωτούσε τότε αφελώς ο δημοσιογράφος. Η απάντηση ήταν πεζή: Δεν είναι εύκολο να επιστρατεύσεις την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη Αύγουστο μήνα. Αντε να βρεις τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, που κάνει διακοπές, χαμένος κάπου στο χωριό του στα Πυρηναία.
Από μια άποψη, καλύτερα ο γιος του φούρναρη από τα Πυρηναία να είχε μείνει εκεί – στη μικρή La Pobla de Segur. Καλύτερα να μην είχε βρεθεί την Πέμπτη στο Βερολίνο, για να προσφέρει στα ανοικτά μικρόφωνα τις μύχιες σκέψεις του για τους Τούρκους που «βρίσκουν αναξιόπιστη την Ελλάδα».
Ο Ζοζέπ Μπορέλ προσέφερε έτσι ένα ζωντανό τεκμήριο της δυσκολίας ορισμένων Ευρωπαίων να δράσουν ανάλογα προς τον εταιρικό δεσμό με την Ελλάδα. Η «αλληλεγγύη» είναι απλώς ο ευφημισμός του κοινού συμφέροντος. Ιδίως για χώρες των οποίων η πολιτική ζωή είναι ευάλωτη στο προσφυγικό, η Ελλάδα είναι αναντικατάστατος κυματοθραύστης.
Πρωτίστως για τη Γερμανία, που φιλοξενεί τέσσερα εκατομμύρια –όχι και καθολικώς αφομοιωμένους– Τούρκους, η ερντογανική Τουρκία μπορεί να συνιστά απειλή όσο και για την Ελλάδα. Πώς λοιπόν ορισμένες δυνάμεις δυσκολεύονται να διακρίνουν την ουδέτερη μεσιτεία από το συν-εταιρικό συμφέρον;
Στην περίπτωση του 73χρονου βετεράνου των Ισπανών Σοσιαλιστών, η απάντηση πρέπει μάλλον να περιοριστεί στο ιδιοσυγκρασιακό ατύχημα – μια και ο Μπορέλ είναι διαβόητος για τα αντιδιπλωματικά του ολισθήματα. Στην περίπτωση των Γερμανών, φαίνεται ότι μόλις έχει αρχίσει να θεραπεύεται η δυσπιστία που προκάλεσε το σάστισμα από την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία.
Βλέποντας τη λαθραία σκηνή από τη στιχομυθία Μπορέλ – Κάρενμπαουερ είχε κανείς την αίσθηση ότι θα βρισκόταν αντιμέτωπος με ένα κύμα αυτοθυματοποιητικής φιλολογίας: Να τι λένε οι Ευρωπαίοι πίσω από τις πλάτες μας. Μας ρουφιανεύουν. Μας πουλάνε. Και τα λοιπά.
Το ενδιαφέρον είναι ότι στην παρούσα κρίση με την Τουρκία ούτε το σύνδρομο του προδομένου ούτε τα άλλα ρήγματα του εθνικού ψυχισμού έχουν ενεργοποιηθεί. Αντιθέτως. Η ψυχραιμία της κοινής γνώμης επιβεβαιώνει τις μετρήσεις που εμφάνιζαν καθαρή πλειοψηφία υπέρ μιας ειρηνικής διευθέτησης.
Η περιπέτεια δεν έχει τελειώσει. Μέχρι τα πλοία να γυρίσουν στους ναυστάθμους, δεν μπορεί να πει κανείς τι ψυχοπολιτικό αποτύπωμα θα αφήσει η κρίση στην εσωτερική πολιτική ζωή. Μέχρι στιγμής όμως, η κυβέρνηση μπορεί να βασίζεται σε ένα απόθεμα σπάνιας εθνικής αταραξίας.
