Ιστορική; Ναι. Αλλά γιατί; Πού έγκειται η πανηγυριζόμενη ιστορικότητα της χθεσινής απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων;
Είναι νομικά ιστορική γιατί αναγνωρίζει πως μια εγκληματική οργάνωση μπορεί να ενδυθεί το κέλυφος του πολιτικού κόμματος. Μπορεί, δηλαδή, να είναι εγκληματική ακόμη και όταν τη «νομιμοποιούν» –ήτοι της χορηγούν άδεια τέλεσης εγκλήματος– μισό εκατομμύριο ψηφοφόροι.
Είναι πολιτικά ιστορική γιατί όντως σηματοδοτεί το τέλος της μακράς δεκαετίας 2009-2019. Η απόφαση ήταν το τελευταίο θεσμικό ορόσημο που πιστοποιεί τις άμυνες της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας – άμυνες που φάνταζαν πολύ πιο αδύναμες όταν τις υπέσκαπτε η χρεοκοπία.
Σαν αντήχηση στις καθαρτήριες ζητωκραυγές της Μάγδας Φύσσα, δικαιούται κανείς να ξεφυσάει ανακουφισμένος. Προτού όμως καταλήξει στον «θρίαμβο της δημοκρατίας», η ίδια αυτή δίκη είχε αναδείξει τα δημοκρατικά ελλείμματα που κανένα δικαστήριο δεν θα μπορούσε να θεραπεύσει.
Η δίκη έδειξε πόσο αργή, μέχρι παραλυσίας, είναι η απονομή της δικαιοσύνης. Πόσο οι ρυθμοί της είναι εξαρτημένοι από την κυκλοθυμία τής εκάστοτε εκτελεστικής εξουσίας.
Η δίκη έδειξε πόσο δύσκολο είναι για τις κοινοβουλευτικές δυνάμεις να στοιχιστούν –θα έλεγε κανείς «να ησυχάσουν»– στη γραμμή που τις χωρίζει από τους εχθρούς της δημοκρατίας, ιδίως στα τελευταία εικοσιτετράωρα πριν από την ετυμηγορία.
Η δίκη επέτρεψε και το παράπλευρο συμπέρασμα: Ακόμη κι όταν όλα τα ματωμένα πειστήρια έχουν τεθεί σε κοινή θέα, ένα μέρος της κοινωνίας αρνείται να τα δει.
Τον Σεπτέμβριο του 2015, που η δικαζόμενη οργάνωση μπήκε για τελευταία φορά με τη λεοντή του κόμματος στη Βουλή, η λεοντή ήταν ήδη σκισμένη. Κανείς δεν είχε άλλοθι να είναι αφελής.
Η δοκιμασία δεν ήταν ανώφελη. Οι πολίτες μιας σαραντάχρονης δημοκρατίας –οι περισσότεροι χωρίς μνήμη ανελευθερίας– είχαν «χάρη» στην κρίση την άχαρη ευκαιρία να δοκιμάσουν μια δόση από τα έγκατα του σκοτεινού 20ού αιώνα. Είχαν την ευκαιρία να εμπλακούν χωρίς ανεπίστρεπτες συνέπειες στο καταστατικό παράδοξο μιας κλυδωνιζόμενης δημοκρατίας: σαν ένα ανοσοποιητικό που υπεραντιδρά σκοτώνοντας και τα υγιή κύτταρα, η δημοκρατικώς γαλουχημένη κοινωνία υπεραντέδρασε στην αρχή, απειλώντας να αποψηφίσει το ίδιο το πολίτευμα. Απειλώντας να κάψει τη Βουλή.
Το κλισέ ότι «τα παιδιά δεν έχουν ζήσει χούντες» και άλλες ανωμαλίες δεν ισχύει. Τα εγγόνια της μεταπολίτευσης έζησαν –όχι μόνο αμέτοχα– μια οριακή ιστορική στιγμή. Είδαν τάγματα ναζί με πυρσούς να παρελαύνουν στο κέντρο της Αθήνας. Εφαγαν έτσι καταπρόσωπο τη σκόνη που έφεραν τα μποφόρ της κρίσης από τη χωματερή της Ιστορίας.
«Ιστορική» θα είναι η απόφαση μόνο αν ενσωματωθεί σε ένα παιδαγωγικό κεκτημένο που θα αποτελεί προϊόν επεξεργασίας αυτών των ιστορικών βιωμάτων. Μόνο αν διαβαστούν σωστά αυτά τα βιώματα στα θαλασσωμένα μάτια της Μάγδας Φύσσα.
