Με τον προ ημερών θάνατο του Τζον λε Καρέ, έκλεισε ένα παράθυρο για όλους εμάς, τους αναγνώστες του. Το παράθυρο που ο ίδιος άνοιξε δεκαετίες πριν, για να μας αφήσει να πάρουμε μια εικόνα από τον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών. Η πένα του γέννησε ορισμένα από τα πιο συναρπαστικά κατασκοπευτικά μυθιστορήματα. Πιθανόν γιατί, έχοντας θητεύσει ο ίδιος στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, γνώρισε από πρώτο χέρι τον κόσμο αυτό, τον οποίο με μοναδική μαεστρία κατάφερε να μεταδίδει ατμοσφαιρικά στους αναγνώστες του. Η συναρπαστική αποτύπωση του ανηλεούς πολέμου των μυστικών υπηρεσιών στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, την εποχή δηλαδή που έφτασε στο απόγειό του ο μεταξύ τους ανταγωνισμός, ήταν αυτή που τον καθιέρωσε. Είναι ρεαλιστικές οι καταγραφές του; Μόνο οι μυστικοί πράκτορες το ξέρουν. Σίγουρα, πάντως, είναι πειστικές. Ενδεχομένως γιατί οι ήρωες που έπλασε δεν είναι εξωπραγματικοί υπεράνθρωποι, εξοπλισμένοι με μοναδικών δυνατοτήτων οπλισμό και με γκάτζετ που ξεπερνούν κάθε φαντασία. Δεν έχουν οι πρωταγωνιστές των βιβλίων του πολλά ζηλευτά χαρακτηριστικά.
Ο πιο γνωστός ήρωάς του, ο Σμάιλι, πολύ απέχει από την εικόνα του υπερήρωα: μιας κάποιας ηλικίας, μάλλον ευτραφής, κουρασμένος, εσωστρεφής, μονόχνοτος, βασανισμένος από ανασφάλειες και σχεδόν ξεπερασμένος, προσηλωμένος σε έναν αξιακό κώδικα μιας άλλης εποχής. Τον κώδικα που ο Τζον λε Καρέ επαναφέρει με συνέπεια διαρκώς σε όλο το συγγραφικό έργο του, αναπολώντας τέτοιες αρχές και αξίες. Στα βιβλία του βρίσκουν θέση και διαδραματίζουν καίριο ρόλο χαρακτήρες –άνδρες και γυναίκες– περιθωριοποιημένοι από την «εξέλιξη», κουρασμένοι, που αναγνωρίζουν ότι έχουν ηττηθεί, ότι ανήκουν σε μιαν άλλη σφαίρα και έχουν συμβιβαστεί με αυτό. Συνεπείς, ωστόσο, σε όσα έχουν ταχθεί εξαρχής, συνεχίζουν να εργάζονται σταθερά, με προσήλωση, μεθοδικά, χωρίς να περιμένουν αναγνώριση και ανταμοιβή.
Οι αντιπαραθέσεις στον κόσμο του Λε Καρέ είναι σαν μεγάλες παρτίδες σκάκι. Κινήσεις προσεκτικές, μελετημένες, παγίδες, μπλόφες και η διαρκής αναζήτηση της ρωγμής στη στρατηγική του απέναντι. Το υπερόπλο των ηρώων του είναι η σκέψη τους και η καλή γνώση του αντιπάλου. Η ικανότητά τους να εντοπίσουν στη φαινομενικά τέλεια εικόνα το μικρό ξέφτι, που θα επιτρέψει να ξηλωθεί το προπέτασμα και να αποκαλυφθεί ό,τι κρύβεται πίσω από αυτό. Και η σκακιέρα στην οποία εξελίσσεται το παιχνίδι, ο πλανήτης ολόκληρος.
Ο Τζον λε Καρέ θα μπορούσε να έχει επαναπαυθεί στη δόξα των πρώτων συγγραφικών έργων του, που έγιναν μεγάλες επιτυχίες και εξακολουθούν να θεωρούνται σημεία αναφοράς για το λογοτεχνικό είδος που υπηρετεί. Ωστόσο, με μια συνέπεια αντίστοιχη των ηρώων του, εξακολούθησε να παράγει συγγραφικό έργο μέχρι το τέλος, αναζητώντας απαντήσεις στις σύγχρονες προκλήσεις που αναδύονται κάθε εποχή, μέσα από ήρωες βγαλμένους από ένα σταθερό αξιακό σύμπαν. Καταπιάστηκε με όλα τα μεγάλα ζητήματα που μπορεί να υποθέσει κανείς ότι απασχολούν τις μυστικές υπηρεσίες κάθε εποχής. Και συνέχισε να αναζητεί τους πρωταγωνιστές στην καθημερινότητα. Ο χαμηλόβαθμος διπλωματικός υπάλληλος ενός προξενείου και ο μάγειρας ενός πλοίου, τον οποίο στρατολογεί, θα μπορούσαν σίγουρα να βρουν θέση σε κάποια από τις ιστορίες του.
