Μια συνοπτική ιστορία του Κυπριακού για εισαγωγή. Οι Αγγλοι «αγόρασαν» την Κύπρο από τους Τούρκους το 1878. Από τότε αναζωπυρώθηκαν οι ελπίδες των Κυπρίων για Ενωση με την Ελλάδα. Τον Ιούλιο του 1903, οι Ελληνοκύπριοι που ήταν μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου ψήφισαν υπέρ της Ενωσης με την Ελλάδα, ενώ οι Τουρκοκύπριοι απείχαν από την ψηφοφορία.
Στις 16 Οκτωβρίου 1915, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Sir Edward Grey, με τηλεγράφημά του προς τον πρωθυπουργό της Ελλάδος Αλέξανδρο Ζαΐμη και τον κυβερνήτη της Κύπρου Sir John Clawson, τους πληροφορούσε ότι η Μεγάλη Βρετανία είναι έτοιμη να παραχωρήσει την Κύπρο στην Ελλάδα, με την προϋπόθεση η Ελλάδα να εγκαταλείψει την ουδέτερη στάση της και να συμμαχήσει μαζί τους. Η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση, γιατί ο γερμανικής καταγωγής βασιλεύς της Ελλάδος δεν ήθελε να πολεμήσει ενάντια στους Γερμανούς. Οταν αργότερα (1917) η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο, η ευκαιρία είχε χαθεί. Δυστυχώς, ο διχασμός της εποχής εκείνης μεταξύ Βασιλικών και Βενιζελικών, υπήρξε η αιτία που δεν έγινε αποδεκτή η πρόταση αυτή. Κακό πράγμα ο διχασμός.
Τον Οκτώβριο του 1931 έγιναν αιματηρές ταραχές στην Κύπρο με αποτέλεσμα να γίνουν σκληρότεροι οι Αγγλοι. Στο Δημοψήφισμα του 1950, το 95,7% υποστήριξε την Ενωση με την Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι 800 Τουρκοκύπριοι ψήφισαν υπέρ της Ενωσης. Οι Αγγλοι πρότειναν διάφορα σχέδια, τα οποία περιλάμβαναν μια μεταβατική περίοδο συνήθως 5 ετών και στη συνέχεια πλήρη «αυτοδιάθεση» (self-determination), δηλαδή ουσιαστικά την πολυπόθητη Ενωση. Οι «ανένδοτοι» δεν ήταν διατεθειμένοι να δεχτούν κανένα από τα προτεινόμενα σχέδια. Ηθελαν και επέβαλαν το μαξιμαλιστικό αίτημα για «άμεση Ενωση». Κύριος εκφραστής των ανένδοτων ήταν ο Μητροπολίτης Κυρήνειας Κυπριανός συνεπικουρούμενος από τον εκδότη της εφημερίδας «Πατρίς», Πολύκαρπο Ιωαννίδη.
Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή. Ξεκίνησε ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ την 1η Απριλίου 1955, κατά τη διάρκεια του οποίου και πάλι απορρίψαμε μια σειρά από προτάσεις οι οποίες δεν ικανοποιούσαν απολύτως, αλλά ήταν πολύ κοντά στα επιδιωκόμενα. Η μεγαλύτερη ευκαιρία χάθηκε τον Ιανουάριο του 1956, όταν ύστερα από έντονες διπλωματικές ενέργειες διαμορφώθηκε το «Σχέδιο Harding», το οποίο ήταν πολύ κοντά στα επιδιωκόμενα. Η κυπριακή πλευρά εξέθεσε τις θέσεις της και τα δύο κείμενα δόθηκαν στη δημοσιότητα. Οι γνωστοί ανένδοτοι συμπεριλαμβανομένου και του αρχηγού της ΕΟΚΑ, ήταν εναντίον του συμβιβασμού. Για την επίτευξη της τελικής συμφωνίας έφθασε στην Κύπρο ο υπουργός Αποικιών Alan Lennox Boyd. Την παραμονή της συνάντησής του με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, έγιναν στην Κύπρο με εντολή του Γρίβα, 19 εκρήξεις βομβών σε αγγλικούς στόχους. Παρά τις εκρήξεις ο Μακάριος επεδίωξε τη συνάντηση, αλλά ο υπουργός εκνευρισμένος αναχώρησε από την Κύπρο. Ετσι τορπιλίσθηκε για άλλη μια φορά από τους υπερπατριώτες ένα αποδεκτό σχέδιο λύσης του Κυπριακού, πολύ καλύτερο από τη σημερινή κατάσταση.
Φτάσαμε έτσι στις συμφωνίες της Ζυρίχης το 1959. Καλές ή κακές, ήταν πάντως μια λύση. Στη συνέχεια οι ανένδοτοι προσπάθησαν και πάλι να επιβάλουν τις μαξιμαλιστικές και ανεδαφικές πλέον διεκδικήσεις, με αποτέλεσμα την πράσινη γραμμή (1963), το πραξικόπημα, την εισβολή και την απώλεια του 30% του κυπριακού εδάφους. Από το 1974 απορρίπτουμε συνεχώς προτάσεις για διευθέτηση του Κυπριακού, γιατί κανένας δεν θέλει να κατηγορηθεί για ενδοτισμό και μειοδοσία, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται η κατάσταση και ουσιαστικά να χειροτερεύει για τους Ελληνοκυπρίους. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι χάθηκε (μεταξύ άλλων) η Κερύνεια, η πατρίδα των βασικών εκφραστών του ανένδοτου αγώνα. Οι Τούρκοι δεν εποίκησαν τα Βαρώσια ώστε να μπορούν να τα παραχωρήσουν σε τυχόν διαπραγματεύσεις.
Η ανασκόπηση είναι χρήσιμη. Κατέγραψα τα γεγονότα για να αναδείξω ότι ο μαξιμαλισμός και η αδιαλλαξία έφεραν την καταστροφή στην Κύπρο. Ενας ηρωικός αγώνας (1956-1959) με δεκάδες αγωνιστές νεκρούς ακυρώθηκε. Τα νέα αυτά παιδιά, που θυσίασαν τη ζωή τους για την Κύπρο, ήταν πραγματικοί ήρωες με ιδανικά.
Ξαναθυμήθηκα την τραγική ιστορία της Κύπρου, διαβάζοντας τη συνέντευξη του Αντώνη Σαμαρά στην ΚτΚ (24/1/2021). Καλά λένε οι παλαιοί: «πρώτα βγαίνει η ψυχή του ανθρώπου και μετά το χούι του». Πριν από ένα χρόνο έγραψα δύο άρθρα για τον Σαμαρά: «Περί αχαριστίας» (9/2/2020) και «Περί αχαριστίας και αλαζονείας» (23/2/2020) αναδεικνύοντας τον μοιραίο ρόλο του, στο να διχάζει. Το έκανε ήδη δύο φορές (1992 – ονομασία Σκοπίων, 2010 – Μνημονιακοί και Αντι-μνημονιακοί), αλλά φαίνεται ότι επιβεβαιώνει την ιστορία του σκορπιού και του βάτραχου: «Είναι στη φύση του». Στην πολιτική, αλλά και στην κωμωδία, έχει τεράστια σημασία το timing. Η αντίρρησή του για τις διερευνητικές επαφές, που διατυπώθηκε στις 24/1/2021, δεν ήταν δυνατόν να παράγει αποτέλεσμα, αφού οι συνομιλίες είχαν ήδη προγραμματιστεί. Προς τι λοιπόν; Για να σηκώσει το λάβαρο της τουρκοφαγίας και να δηλώσει ότι αυτός είναι ο μόνος πατριώτης, «που δεν διαπραγματεύεται με πειρατές». Η Ντόρα Μπακογιάννη του ακύρωσε την αδιάλλακτη συμπεριφορά, διαβάζοντας στην εκπομπή «Σήμερα» (ΣΚΑΪ 26/1) τις δηλώσεις του ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας, στη Βουλή όπου συστήνει τη διαπραγμάτευση με τους Τούρκους.
Ο καταξιωμένος δημοσιογράφος Γιάννης Μαρίνος στο βιβλίο του «Κωνσταντίνος Καραμανλής, Ανδρέας Παπανδρέου, Χαρίλαος Φλωράκης – Εκμυστηρεύσεις τριών μεγάλων», λέει ότι «Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εξομολογείται ότι η πανίσχυρη Τουρκία δεν αντιμετωπίζεται παρά μόνο με διάλογο. Αν ο διάλογος κάποτε τερματιστεί, κάτι τέτοιο θα σημάνει την πλήρη υποχώρηση της Ελλάδας σε όλες τις απαιτήσεις της Τουρκίας ή πόλεμο». Δυστυχώς δεν ζει ο Εθνάρχης να τραβήξει το αυτί του άτακτου Αντώνη.
Στο εκτεταμένο κύριο άρθρο του «Βήματος» (31/1/2021) με τίτλο «Ο λύκος και αν εγέρασε…», επισημαίνεται με έμφαση η διχαστική πολιτική του. Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο οποίος τον υποστήριξε στη διεκδίκηση της αρχηγίας της Ν.Δ., διαφωνεί με τη στάση του. Πότε, επιτέλους, θα καταλάβει ότι η χειρότερη υπηρεσία που μπορεί να προσφέρει στην πατρίδα του και στην παράταξή του είναι ο διχασμός. Μόνον αυτός είναι πατριώτης; Ολοι οι άλλοι τι είναι;
Ο Σαμαράς στο «Θέμα» (31/1/2021), ένας επιχειρηματίας πολύ στενός φίλος του στο Facebook και το ανώνυμο λιβανιστήρι του Θανάσης Κ. στο Lastpoint.gr με ανάρτησή του που τιτλοφορείται «Ο Σαμαράς, ο Βαληνάκης και τα… υπονοούμενα», προσπαθούν ενορχηστρωμένα να δικαιολογήσουν την ανακολουθία του ίδιου του Σαμαρά, ο οποίος κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του (2012-2014) είχε προχωρήσει σε διερευνητικές επαφές, που τώρα τις ξορκίζει, ισχυριζόμενοι ότι λόγω μονομερών ενεργειών της Τουρκίας όπως «το δόγμα γαλάζιας πατρίδας, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, το τουρκολιβυκό σύμφωνο, η προσπάθεια εισβολής στον Εβρο, η πιθανή επιβολή κυρώσεων της Ε.Ε. στην Τουρκία, το “Ορούτς Ρέις” να βολτάρει στα χωρικά μας ύδατα, ο εποικισμός στα Βαρώσια» έχουν αλλάξει οι συνθήκες ώστε «με «πειρατές» δεν διαπραγματευόμαστε».
Καλή η προσπάθεια αλλά δεν πείθει. Βεβαίως δεν υπήρχαν αυτά, αλλά δεν υπήρχαν επίσης: Η δυναμική απόκρουση στον Εβρο, το Ελληνοαιγυπτιακό σύμφωνο για την ΑΟΖ, η πολεμική ετοιμότητα στο Αιγαίο, η αγορά των Rafale, η διαπραγμάτευση για τις φρεγάτες κ.ά. Τι σχέση έχουν οι διερευνητικές επαφές με όλα αυτά; Οση «ο φάντης με το ρετσινόλαδο». Ακριβώς για τον λόγο αυτό οι μόνοι που βρέθηκαν να υποστηρίζουν τον διχαστικό λόγο του Σαμαρά είναι ο Σύριζα και τα έντυπά του. Οσα άρθρα διάβασα μόνο για αβάντα στον Σύριζα βλέπουν, ο οποίος ήδη βρίσκεται σε φάση μόνιμης εσωστρέφειας. Ο Σαμαράς ακόμα δεν έχει καταλάβει ότι η δική του αντιμνημονιακή στάση που διέλυσε το ΠΑΣΟΚ, ανέδειξε τον Σύριζα από το 3% σε κόμμα εξουσίας.
Οσο για το αν διαπραγματεύεται κανείς με πειρατές, καλό είναι να ρωτήσει και τους πλοιοκτήτες, οι οποίοι διαπραγματεύονται με πειρατές προκειμένου να σώσουν ανθρώπινες ζωές.
Αν ο πατριωτισμός επιβάλλει να μη διαπραγματευόμαστε με πειρατές, διερωτώμαι τι προσπαθεί να κάνει η Κύπρος, η οποία από το 1974 διαπραγματεύεται με τον εισβολέα;
Κάτι τελευταίο. Ο Αντώνης Σαμαράς έχασε άλλη μία μοναδικότητα. Ο Donald Trump τον μιμήθηκε και δεν παρέδωσε στον διάδοχό του Joe Biden τον Λευκό Οίκο! «Το πιάσατε το… υπονοούμενο», που επαναλαμβάνει το ανώνυμο λιβανιστήρι του.
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.
