Στα πάνω από 30 χρόνια τριβής μου με την ευρωπαϊκή πολιτική, βρέθηκα συχνά αντιμέτωπος με την κυριαρχία των απαισιόδοξων που επενδύουν με ευκολία στο «δεν θα τα καταφέρουμε», στη συστηματική καταστροφολογία και στην αυτομαστίγωση. Αυτή η διανοητική επικυριαρχία των απαισιόδοξων όχι μόνο δυσκολεύει την παραγωγή και την υπεράσπιση των ευρωπαϊκών πολιτικών, αλλά επιμολύνει και τον εθνικό πολιτικό διάλογο, ιδιαίτερα σε καιρούς κρίσης.
Αντιστάθηκα πάντα στη σχολή σκέψης της απαισιοδοξίας με τη δύναμη των επιχειρημάτων που προσφέρει η ικανότητα της Ευρώπης να παραγάγει κοινές λύσεις στην κοινωνία, εκεί που ζει ο πολίτης τα προβλήματά του, όχι στα τραπέζια των think tanks και στα ευρύχωρα σαλόνια των αναλυτών.
Βρέθηκα την περασμένη εβδομάδα για τέσσερις μέρες στην Ελλάδα και αισθάνθηκα ακόμη μια φορά το γιατί η αισιοδοξία της δράσης είναι ανώτερη από την απαισιοδοξία της ανάλυσης.
Συνομίλησα με τον πρωθυπουργό, υπουργούς και κρατικούς αξιωματούχους, αντάλλαξα απόψεις με βουλευτές από όλες τις πτέρυγες της Εθνικής Αντιπροσωπείας, συζήτησα με απλούς ανθρώπους, επισκέφθηκα ακριτικά νησιά, κέντρα εμβολιασμού και δομές μεταναστών. Το συμπέρασμα, αβίαστο: Εχουμε κάθε λόγο να είμαστε αισιόδοξοι για την ευρωπαϊκή Ελλάδα, ιδιαίτερα αυτή την εμβληματική χρονιά, 200 χρόνια από την Εθνική Παλιγγενεσία και 40 χρόνια από την ένταξη της χώρας στην Ενωμένη Ευρώπη. Σε καίρια ευρωπαϊκά εργοτάξια που συνδέονται άμεσα με τη διαχείριση της πανδημίας η Ελλάδα προβάλλει με τη σοβαρότητα ενός στιβαρού ευρωπαϊκού παίκτη.
Στο πεδίο της αντιμετώπισης της πανδημίας η Ελλάδα «τρέχει» ένα από τα πιο επιτυχημένα εθνικά σχέδια εμβολιασμού σε όλη την Ε.Ε. Τα εθνικά συστήματα παιδείας και υγείας αντέχουν στην πρωτοφανή πίεση με επάρκεια για χώρα με το μέγεθος και τις υποδομές της. Η ευρωπαϊκή στήριξη σε όλο το εύρος της υγειονομικής διαχείρισης –από τα εμβόλια έως τις κινητές ομάδες υγείας και τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό–, σύμβολο της Ευρώπης που προστατεύει.
Αντίστοιχη εικόνα προκύπτει και στη διαχείριση του μεταναστευτικού. Με τη μείωση των ροών και τη ραγδαία αποσυμφόρηση στα νησιά (από 50.000 πριν από δύο χρόνια σε 12.000 σήμερα) έχουμε τώρα την ευκαιρία να προετοιμαστούμε για κάθε μελλοντικό ενδεχόμενο με νέες, ευρωπαϊκού τύπου δομές –πλήρως χρηματοδοτούμενες από την Ε.Ε.– που κατασκευάζονται ταχύτατα. Μετά το θαύμα του Εβρου, η ευρωπαϊκή φύλαξη των συνόρων είναι πια πραγματικότητα, με δυνάμεις και μέσα του Frontex ανεπτυγμένα στα χερσαία και θαλάσσια σύνορά μας. Οι συζητήσεις για το νέο Σύμφωνο Αλληλεγγύης προχωρούν ικανοποιητικά.
Τέλος, το ελληνικό προσχέδιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης, που θα ενεργοποιήσει τους πρωτοφανείς πόρους του ομώνυμου Ταμείου, δικαίως χαρακτηρίστηκε ως υπόδειγμα για άλλους. Κι αυτό γιατί δεν στοχεύει απλώς στο εύκολο χρήμα, αλλά προτείνει μια επαναδιάταξη του οικονομικού προτύπου της χώρας, προσαρμόζοντάς το στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Καλύπτει μάλιστα με επάρκεια την ανάγκη για επένδυση στις δεξιότητες και την επείγουσα και δικαιολογημένη προτεραιότητα για χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα.
Τι μας λένε όλα αυτά;
Πρώτον, ότι έπειτα από 40 χρόνια ένταξης στις ευρωπαϊκές δομές η Ελλάδα αφήνει πίσω της την εποχή της αφέλειας και της ανασφάλειας, κερδίζοντας με το σπαθί της την είσοδο στην εποχή της ωριμότητας και της αυτοπεποίθησης. Δεύτερον, ότι η κοινωνία που γαλβανίστηκε στην πυρά της οικονομικής κρίσης αντιδρά στις τωρινές εξαιρετικές συνθήκες με ψυχραιμία, συνοχή, αλληλεγγύη και υπευθυνότητα. Ούτε οι θερμόαιμοι με τα κλομπ ούτε όσοι επιζητούν την «εξαρχειοποίηση» της Αθήνας μπορούν να απειλήσουν αυτές τις κατακτήσεις μας. Τρίτον, η χώρα μας έχει καταφέρει όχι απλώς να συμμετέχει, αλλά και να πρωταγωνιστεί στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, όπως έδειξε η μετατροπή της ελληνικής πρωτοβουλίας για τα πιστοποιητικά εμβολιασμών από πρόταση σε αποφάσεις, και μάλιστα σε χρόνο ρεκόρ.
Για όλα αυτά είμαι αισιόδοξος για την Ελλάδα. Αλλά αισιοδοξία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να σημαίνει επανάπαυση ή εφησυχασμός. Εχουμε ακόμη πολύ και δύσκολο δρόμο μπροστά μας. Τώρα όμως πατάμε γερά στα πόδια μας κι ο θόρυβος των απαισιόδοξων δεν μπορεί να σκεπάσει τα βήματά μας προς τα εμπρός.
* Ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς είναι αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
