Για δεύτερη φορά μέσα στην πανδημία, βλαστοί ανοίγουν πάνω στα ξερά κλαδιά της μουριάς στην αυλή. Eνα χρόνο μετά την πρώτη απαγόρευση κυκλοφορίας στη χώρα μας, σκάνε τα πρώτα σημάδια της άνοιξης. Πέρυσι, τα πράσινα φυλλαράκια συμβόλιζαν την ελπίδα ότι αργά ή γρήγορα θα επανέλθουμε στην κανονικότητα. Σήμερα μας θυμίζουν την ανάγκη για περισσότερη υπομονή και προσοχή.
Στον χρόνο που πέρασε έγιναν πολλά. Μια γιγαντιαία προσπάθεια από τους ανθρώπους της επιστήμης οδήγησε στην τάχιστη δημιουργία και έγκριση αποτελεσματικών εμβολίων καθώς και σε βελτιώσεις στη θεραπευτική αγωγή. Ομως, παρά τα μέτρα περιορισμού που ελήφθησαν, παρά τη χορήγηση 268,2 εκατ. εμβολίων έως τώρα, η νόσος εξαπλώθηκε σε όλη τη Γη. Εως σήμερα έχουν καταγραφεί 117,6 εκατ. κρούσματα και 2,6 εκατ. θάνατοι. Στη χώρα μας, έως την Πέμπτη, είχαν καταγραφεί 214.661 κρούσματα και 6.937 θάνατοι. Ο ρυθμός εμβολιασμού είναι από τους υψηλότερους στην Ε.Ε.: έχουν πραγματοποιηθεί 1,19 εκατ. εμβολιασμοί, με 383.441 άτομα να έχουν λάβει και τη δεύτερη δόση. Ομως, ο αριθμός κρουσμάτων παραμένει υψηλός και το σύστημα υγείας και οι άνθρωποί του βρίσκονται στα όριά τους.
Το κόστος των μέτρων στήριξης της οικονομίας και των πολιτών στην Ελλάδα εκτιμάται σε περίπου 13 δισ. ευρώ ήδη. Η ύφεση το 2020 «συγκρατήθηκε» στο -8,2%. Αδυνατούμε να υπολογίσουμε το συνολικό κόστος για τις επιχειρήσεις, για το κράτος, για την Ε.Ε., για τον καθένα, καθώς δεν γνωρίζουμε πότε θα λήξει η πανδημία και πώς θα είναι η επόμενη ημέρα. Τεράστια προγράμματα στήριξης και ανάκαμψης επιδιώκουν να κρατήσουν οικονομίες και κοινωνίες όρθιες, να σχηματίσουν «γέφυρες» από τη ζωή που αφήσαμε προς ένα μέλλον που θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι θα προωθήσει την πράσινη οικονομία, την καινοτομία και μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη. Οσα και αν περιμένουμε από τα προγράμματα, όμως, οι άμεσες συνέπειες της πανδημίας εξαρτώνται από το πόσο γρήγορα θα ανακάμψει η δραστηριότητα που είχαμε πριν από ένα χρόνο. Το εμπόριο, η εστίαση και ο τουρισμός θα μπορέσουν να ανοίξουν πριν οι επιχειρήσεις υποστούν ανεπανόρθωτη βλάβη – χωρίς, όμως, να διακινδυνεύσει η δημόσια υγεία; Θα μπορέσουν τα παιδιά να επιστρέψουν στα σχολεία και οι φοιτητές στα πανεπιστήμια χωρίς νέα έξαρση στη διασπορά της νόσου; Οι ενδείξεις από το Ισραήλ, όπου το πρόγραμμα εμβολιασμού είναι πιο προχωρημένο, επιτρέπουν αισιοδοξία. Αυτή τη στιγμή, όμως, στην Ελλάδα δεν έχουμε το δικαίωμα να χαλαρώσουμε.
Εκεί βρίσκεται το ειδικό, δικό μας πρόβλημα. Ενα χρόνο μετά, η κόπωση και το γεγονός ότι τα κρούσματα δεν μειώνονται οδηγούν σε ολοένα μεγαλύτερη αμφισβήτηση των μέτρων και των ανθρώπων που τα προτείνουν, που τα αποφασίζουν, που τα εφαρμόζουν. Στο πρώτο «απαγορευτικό», τα κρούσματα που κυκλοφορούσαν ήταν λίγα, οι εικόνες από την Ιταλία τρόμαζαν τον κόσμο και η παρουσία του καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα (άνθρωπος που ξέρει τι λέει και το λέει καλά) ήταν τόσο ασυνήθιστη, που ο κόσμος συμμορφώθηκε χωρίς να αμφισβητεί τα μέτρα. Βοήθησε και το γεγονός ότι η αντιπολίτευση, εξίσου φοβισμένη με τους πολίτες, άφησε το πεδίο ελεύθερο για την κυβέρνηση. Εκτοτε, όμως, η επιμονή της νόσου, που φουντώνει πάλι σε σχεδόν όλο τον κόσμο με μεταλλάξεις, κάποια στραβοπατήματα της κυβέρνησης (κυρίως σε συμβολικό παρά σε ουσιαστικό επίπεδο) και η αυξανόμενη απείθεια κάποιων μελών της κοινωνίας οδήγησαν και τη διαχείριση της πανδημίας στον βάλτο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Σε συνδυασμό με μαζικές διαδηλώσεις που αμφισβητούν ευθέως την αυθεντία των ειδικών και της κυβέρνησης, αυτά υπονομεύουν τις ολοένα πιο αυστηρές απαγορεύσεις. Υποσκάπτουν την εμπιστοσύνη στα μέτρα και την υπομονή των πολιτών. Η διάρκεια της κρίσης μάς έκανε να εξοικειωθούμε με τον θάνατο (με τον πόνο άλλων, για όσους είχαν την τύχη να μην θρηνήσουν δικούς τους). Μας έκανε να θεωρούμε δεδομένες τις θυσίες ιατρών, νοσηλευτών, των εργαζομένων στα κρίσιμα επαγγέλματα που κρατούν όρθια την κοινωνία.
Κι όμως, είναι σίγουρο ότι οι περισσότεροι που δεν βρίσκονται στην πολιτική αντιπαράθεση μπορεί να ανυπομονούν και να ανησυχούν, αλλά κατανοούν τις δυσκολίες της εποχής και την ανάγκη της κοινής προσπάθειας. Γνωρίζουμε ότι όσο και αν αργεί η άνοιξη, θα έρθει.
