Σαν τη φούστα του δερβίση θα γυρίζει το μυαλό του Ερντογάν αυτές τις ημέρες, καθώς τρέχει από τη μία φωτιά που άναψε στην επόμενη. Ηταν αναμενόμενο, απ’ όταν συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στα χέρια του, ότι κάποια στιγμή οι πολλοί αυτοσχεδιασμοί, η αλαζονεία και η πολιτική του συνεχούς αντιπερισπασμού θα οδηγούσαν σε αδιέξοδα. Η Τουρκία φθάνει σε αυτό το σημείο σήμερα. Το ερώτημα είναι ποια θεαματική κίνηση θα αποτολμήσει τώρα ο Ερντογάν για να αποσπάσει την προσοχή του λαού του από τα προβλήματα που συσσωρεύονται. Μετά 19 χρόνια στα ηνία της χώρας, ο Τούρκος ηγέτης συγκεντρώνει συνεχώς περισσότερες εξουσίες στο πρόσωπό του· όμως, τελευταίως είναι φανερό ότι ρισκάρει ολοένα και περισσότερα για ελάχιστα κέρδη, για να μείνει απλώς στο ίδιο σημείο. Επειδή η συνήθης αντίδρασή του στην πίεση είναι να καταφεύγει στον ακραίο εθνικισμό, η σημερινή κατάσταση απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή από την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ε.Ε.
Η προσβολή που υπέστη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πριν από λίγες ημέρες, κατά την επίσκεψή της στην Αγκυρα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ίσως να είναι το απρόβλεπτο γεγονός που θα λύσει τα μάγια με τα οποία ο Ερντογάν κατάφερνε να εκφοβίζει και να υπνωτίζει τους Ευρωπαίους ηγέτες ώστε να υποτιμούν τον κίνδυνο που αυτός παρουσιάζει στον ίδιο τον λαό του και στην ευρύτερη περιοχή. «Με αυτούς –ας τους ονομάσουμε όπως ακριβώς είναι: δικτάτορες– πρέπει να είμαστε ειλικρινείς όταν εκφράζουμε διαφορετικές απόψεις», δήλωσε ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι. Η επισήμανση αυτή προκάλεσε την οργή της τουρκικής κυβέρνησης και μερικών άλλων, που σχολίασαν ότι ο Ερντογάν έχει κερδίσει απανωτές εκλογές ενώ ο Ντράγκι είναι «διορισμένος». Η διαφορά είναι ότι ο ένας είναι επιλογή των κομμάτων που εκπροσωπούν σχεδόν το σύνολο των Ιταλών ψηφοφόρων, ενώ ο άλλος εξέλαβε το 52%, που απέσπασε σε εκλογές, ως άδεια να διχάσει τη χώρα του, να καταπατάει ανθρώπινα δικαιώματα και τους νόμους, να υπονομεύει τους θεσμούς και να εξαγάγει αυτή την επιθετικότητα στην ευρύτερη περιοχή. (Εξάλλου, και ο Μουσολίνι εξελέγη). Μετά τη δήλωση Ντράγκι, η εθελοτυφλία Ευρωπαίων ηγετών γίνεται πιο δύσκολη. Αυτό το γνωρίζει ο Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος, ωστόσο, αντιμετωπίζει πολλούς άλλους κινδύνους. Μεταξύ αυτών, η ανοικτή επιστολή 104 απόστρατων ναυάρχων προς τον τουρκικό λαό με την οποία εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην κατασκευή καναλιού που θα παρακάμπτει τον Βόσπορο, και με το ενδεχόμενο απόσυρσης της χώρας από τη συνθήκη του Μοντρέ. Την Παρασκευή ο Πούτιν επισήμανε στον Ερντογάν ότι η Ρωσία δεν επιθυμεί αλλαγή στο καθεστώς του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων. Από τη στιγμή που ο Μπάιντεν ακόμη δεν έχει μιλήσει με τον Ερντογάν, λόγω στενής σχέσης του δεύτερου με τον Πούτιν, ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκεται εκτεθειμένος και στις ΗΠΑ και στη Ρωσία, και εξαρτώμενος από τις δύο, αποτέλεσμα της τακτικής του να παίζει τη μία πλευρά εναντίον της άλλης. Πολλοί από τους απόστρατους ναυάρχους είναι υπερεθνικιστές, που είναι αντίθετοι με την αναθέρμανση των σχέσεων με τις ΗΠΑ και με την «ισλαμοποίηση» του στρατεύματος. Ο κυβερνητικός εταίρος Ντεβλέτ Μπαχτσελί συμμερίζεται τις απόψεις τους. Ετσι, έχει μεγάλο ενδιαφέρον πώς θα κινηθεί σε αυτό το σημείο ο Ερντογάν. Πέρα από τους δέκα απόστρατους που φυλακίστηκαν, θα επεκταθούν οι έρευνες για «πραξικόπημα» και σε εν ενεργεία ανώτατους αξιωματικούς ή θα κλείσει αυτό το μέτωπο για να συγκεντρωθεί σε άλλο ο Ερντογάν;
Κορυφαία προβλήματα είναι η οικονομία και η πανδημία (που φουντώνει πάλι και στην Τουρκία). Η απαίτηση του Ερντογάν για χαμηλά επιτόκια και οι παρεμβάσεις του οδηγούν σε υποτίμηση της λίρας και αστάθεια. Επιπλέον, μέσα στους επόμενους 12 μήνες, η Τουρκία χρειάζεται 250 δισ. δολάρια για την αποπληρωμή χρεών και για να καλύψει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, ενώ δηλώνει αποθέματα 92 δισ. δολαρίων (εκ των οποίων μόνο 25-30 δισ. δεν είναι χρυσός ή ανταλλαγές με ξένες τράπεζες). Ετσι, πριν από λίγες ημέρες, ο Ερντογάν πρότεινε την ίδρυση τράπεζας από ομάδα ισλαμικών χωρών…
Μέσα σε αυτή τη ρευστότητα, η ενότητα των Ευρωπαίων και η σωστή πολιτική ίσως πετύχαιναν όσα δεν έγιναν τόσα χρόνια για τη στήριξη της δημοκρατίας εντός της Τουρκίας και για μια σχέση ωφέλιμη για όλους.
