Eνα φάντασμα πλανάται πάνω από την οικονομία. Το φάντασμα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Το ζήτημα των πατεντών στα εμβόλια δεν είναι παρά μια παρωνυχίδα του. Ναι μεν η κρατική παρέμβαση που ξεκινάει από τον 17ο αιώνα (το 1662 ψηφίζεται ο πρώτος νόμος στην Αγγλία δίνοντας το μονοπώλιο εκτύπωσης στη συντεχνία των εκδοτών με ταυτόχρονη υποχρέωσή τους να λογοκρίνουν τα «αιρετικά» βιβλία) έχει ως αποτέλεσμα εκατόμβες νεκρών στον αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά… συνηθισμένη η εξέλιξη της Ιστορίας από θύματα. Το βασικότερο είναι πως αυτή η περίτεχνη πλέον κρατική προστασία ιδεών, εκφράσεων, μεθόδων μεταμορφώνεται χρόνο με τον χρόνο (και με την αμέριστη βοήθεια ακριβοπληρωμένων δικηγόρων και λομπιστών σε Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες) σε σαράκι του καπιταλισμού, κάτι αντίστοιχο με τη γραφειοκρατία της παλιάς ΕΣΣΔ.
Ο καπιταλισμός είναι το πιο παραγωγικό σύστημα που βρέθηκε ποτέ για τα υλικά πράγματα. Στην καρδιά του δεν βρίσκεται μόνο η ελευθερία του επιχειρείν, αλλά πρωτίστως ο θεσμός της ιδιοκτησίας. Είναι μια κοινωνική σύμβαση που επιτρέπει τους ανθρώπους αντί να σκοτώνονται για ένα κομμάτι γης, να το περιφράζουν και με την εγγύηση του κράτους να το κάνουν ό,τι θέλουν. Η ιδιοκτησία δημιουργεί ασφάλεια και κίνητρο στους ανθρώπους να παράγουν περισσότερο. Μια κοινωνία χωρίς ιδιοκτησία είναι σαν τη «φυσική κατάσταση» του Τόμας Χομπς: πόλεμος εναντίον όλων.
Αυτό όμως που λειτουργεί με εκπληκτικό τρόπο για τα μοναδικά υλικά πράγματα δεν δουλεύει για τη νέα παραγωγική δύναμη των κοινωνιών μας, που είναι η πληροφορία. Ενα χωράφι είναι μοναδικό και μόνο ένας μπορεί κάθε φορά να το καλλιεργήσει. Η ιδέα όμως της κατασκευής του αρότρου μπορεί να πολλαπλασιαστεί, χωρίς αυτός που επινόησε το άροτρο να χάσει κάτι από τη δική του υλική παραγωγή. Αντιθέτως, τα ελλείμματα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν ένα διαρκές κίνητρο για να γίνεται ο καπιταλισμός όλο και πιο παραγωγικός. Αυτό δεν επιτυγχάνεται μόνο από το άγχος του ανταγωνισμού· επειδή κάποιος ξέρει ότι η καινοτομία του θα αντιγραφεί και πρέπει να καινοτομεί συνεχώς για να βρίσκεται μπροστά. Επιτεύχθηκε και διά της δημόσιας και δωρεάν παιδείας. Η μεγάλη κοινωνική κινητικότητα που κατόρθωσαν οι δυτικές κοινωνίες οφειλόταν στο γεγονός ότι ο γιος του αγρότη δεν χρειαζόταν να έχει κεφάλαιο για να αγοράσει π.χ. τη Γεωμετρία του Ευκλείδη για να γίνει μηχανικός. Ομως ένα λαμπρό μυαλό σήμερα σε κάποιο γκέτο δεν έχει καν ούτε τις ελάχιστες πιθανότητες του παρελθόντος να γίνει βιοτεχνολόγος. Αν εν τω μεταξύ δεν πεθάνει από κορωνοϊό, δεν έχει τις υλικές προϋποθέσεις να αγοράσει την παιδεία και την πληροφορία που χρειάζεται για να βρεθεί στη θέση π.χ. του Μάικλ Φάραντεϊ, του γιου του σιδερά, ο οποίος έγινε ο πατέρας του ηλεκτρομαγνητισμού.
Αν θέλουμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα της εξέλιξης των κοινωνιών, το ζήτημα των πατεντών δεν είναι ηθικό, αν και έχει πολλές τέτοιες πτυχές· η πλέον πρόσφατη είναι το τεχνητό μονοπώλιο για εμβόλια που σώζουν ζωές. Το θέμα είναι ότι αυτή η περίτεχνη γραφειοκρατία που δημιουργούν οι φορείς «προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας» γίνεται όλο και πιο πολύ φρένο στην εξέλιξη της κοινωνίας. Και όλοι ξέρουμε από τον Καρλ Μαρξ τι συμβαίνει όταν οι «παραγωγικές δυνάμεις» μιας κοινωνίας, όπως είναι η πληροφορία, έρχονται σε αντίθεση με τις «σχέσεις παραγωγής», όπως είναι η ιδιοκτησία.
