Αναμνήσεις αγανακτισμένων
Τις τελευταίες μέρες, στο πολυσυλλεκτικό στρατόπεδο των αντιεμβολιαστών έχει κυριαρχήσει το επιχείρημα περί «αντιδημοκρατικού» διαχωρισμού μεταξύ εμβολιασμένων κι ανεμβολίαστων. Κάθε νέο κυβερνητικό μέτρο που συζητείται ή εφαρμόζεται φιλτράρεται μέσα από μια επιθετική, όψιμη ανησυχία για το αν τάχα παραβιάζει την ισότητα των πολιτών. Οποιος τάσσεται υπέρ της προστασίας του κοινωνικού συνόλου από τους ανεμβολίαστους που συνεχίζουν να διασπείρουν τον ιό ανεξέλεγκτα, γίνεται δέκτης μιας δυσανάλογης ρητορικής υστερίας: απαρτχάιντ, ρατσισμός, φασισμός, αντισυνταγματικότητα – βαριές λέξεις ράβονται κακήν κακώς η μία πάνω στην άλλη με τη χοντρή κλωστή του ανυπόστατου δράματος και προκαλούν ρήξη εκεί όπου θα έπρεπε να γιγαντωθεί η συναίνεση. Δεν πρόκειται, φυσικά, για αληθινό κίνδυνο ανισότητας, αλλά περισσότερο για μια πομπώδη προσπάθεια νομιμοποίησης της ανοησίας.
Εμβολιασμός ως καθήκον
Ο εμβολιασμός δεν είναι ένα γούστο που μπορεί να ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Δεν είναι μια ελεύθερη επιλογή που αφορά και επηρεάζει μόνο εκείνον που την κάνει. Το να αναφερόμαστε σ’ αυτόν ως μια ακόμη εκδήλωση υποκειμενικότητας, είναι ιδιαιτέρως παραπλανητικό: ο εμβολιασμός είναι μια αμυντική αλυσίδα απέναντι σε έναν συνολικό, θανάσιμο κίνδυνο, και η αποχή από αυτόν είναι μια παράλειψη που συμπαρασύρει τους πάντες. Ο ανεμβολίαστος κολλάει (κυρίως) άλλους ανεμβολίαστους, οι μεταλλάξεις του ιού βρίσκουν ελεύθερο πεδίο να ξεσπάσουν, η μετάδοση εντείνεται και παρατείνεται, οι ΜΕΘ γεμίζουν ξανά, η κοινωνική αποδιοργάνωση και ο θάνατος καραδοκούν. Κάποτε, η δικαιολογία των ανεύθυνων για την ανευθυνότητά τους ήταν ότι το κράτος οφείλει να τους προστατεύσει, χωρίς να επικαλείται την ατομική τους ευθύνη. Τώρα που τα εμβόλια υπάρχουν και είναι δωρεάν για όλους, αποφάσισαν πως τελικά προτιμούν την ατομική ευθύνη από τη σωτηρία τους.
Δημοκρατία και διάκριση
Η διάκριση των εμβολιασμένων από τους ανεμβολίαστους σε διάφορα πεδία της κοινωνικής ζωής, από τα εστιατόρια μέχρι τις μετακινήσεις, δεν συμβαίνει στη βάση ενός εγγενούς χαρακτηριστικού τους, ώστε να μιλάμε για αθέμιτη διάκριση, εμπάθεια ή οποιαδήποτε άλλη δολιότητα. Είναι μια διάκριση που σχετίζεται με συνειδητή επιλογή και αποσκοπεί στην προστασία του υπέρτερου αγαθού της δημόσιας υγείας, κατά του οποίου βάλλουν οι ανεμβολίαστοι, αρνούμενοι να προστατεύσουν τον εαυτό τους και κατ’ επέκταση τους γύρω τους. Παρόμοιοι περιορισμοί δεν μας είναι άγνωστοι στην κανονική καθημερινότητά μας. Η εγγραφή σε συγκεκριμένες σχολικές βαθμίδες προϋποθέτει στοιχειώδη εμβόλια. Η συνδρομή στο γυμναστήριο ή στη δημοτική πισίνα ενδέχεται να μην είναι δυνατή χωρίς ιατρικές εξετάσεις. Οι καπνιστές απαγορεύεται να καπνίζουν σε εσωτερικούς χώρους, ενώ η άσκηση διαφόρων επαγγελμάτων θέτει συγκεκριμένες προδιαγραφές υγείας.
Αληθινή ανισότητα
Τα δικαιώματά μας υπόκεινται πάντα σε περιορισμούς και οι περιορισμοί τίθενται για να προστατεύσουν άλλα δικαιώματα, που κινδυνεύουν από την άμετρη ελευθερία μας. Οποιοι κόπτονται πραγματικά για την ισότητα πρέπει να αναλογιστούν ότι ουσιαστική ανισότητα είναι η αντιμετώπιση της πανδημίας χωρίς προστασία, με όρους ανέμελου ρίσκου και τυχαιότητας. Αφήνοντας την COVID-19 να μαίνεται, της επιτρέπουμε να πλήττει τους πιο ευάλωτους, αντί να θωρακίσουμε και αυτούς και εμάς τους ίδιους με το μοναδικό μέσο που προστατεύει τη συντριπτική πλειονότητα. Η αγνόηση ενός προβλήματος ή η αξίωση να αντιμετωπιστεί μαγικά δεν βασίζεται σε δημοκρατικά ιδανικά, δεν απηχεί γενναιότητα και αντιστασιακές διαθέσεις. Είναι απλώς μια μορφή άρνησης. Δεν υπάρχει ισότητα χωρίς υγεία.
Ορια ανοχής
Το κράτος μπορεί και οφείλει να προσπαθήσει να πείσει τους ανεμβολίαστους να εμβολιαστούν, με όπλο του την επιστήμη και τον ορθό λόγο. Εχει επίσης το χρέος να αναλάβει την εκλαΐκευση της επιστημονικής πληροφορίας, ώστε να γίνει κατανοητή ακόμη κι από εκείνους που δεν έχουν εφόδια να την αναλύσουν και άρα κινδυνεύουν να πέσουν θύματα παραπληροφόρησης. Δεν μπορεί, όμως, να πείσει όσους δεν θέλουν ή αδυνατούν να πειστούν, και δεν είναι ρεαλιστικό μέσα σε λίγους μήνες να οικοδομήσει εκ του μηδενός γνωστικό υπόβαθρο και κοινωνική συνείδηση για όσους δεν τα διαθέτουν. Δεν γίνεται να θυσιάσει το γενικό καλό για να μην πληγωθούν τα αισθήματα εκείνων που το υπονομεύουν. Πρέπει, δηλαδή, να επιδείξει αυστηρότητα ακόμη κι αν αυτή του κοστίσει. Χρηματοδοτούμε το κράτος για να μας προστατεύει υπό όλες τις συνθήκες, όχι για να φροντίζει με ημίμετρα και αβρότητες τις δημόσιες σχέσεις τής εκάστοτε εξουσίας.
Κανείς δεν ξεχνιέται
Οι περίοδοι κρίσης αναδεικνύουν με παραστατικό τρόπο τη δύναμη, την εξυπνάδα και τα ηθικά αντανακλαστικά του κόσμου που μας περιβάλλει. Εστιάτορες που, με ψευδοηρωικά προσχήματα, διατρανώνουν την άρνησή τους να προστατεύσουν τους θαμώνες τους με τους κατάλληλους ελέγχους στην είσοδο (λες και οι διακρίσεις που κάνουν με οικονομικά και άλλα κριτήρια γίνονται με πόνο καρδιάς), δημοφιλείς καλλιτέχνες και άνθρωποι με δημόσιο βήμα που είτε επιλέγουν βολικές σιωπές μπροστά στον κίνδυνο είτε επιδίδονται σε ανηλεή προπαγάνδα προς τέρψη του κοινού τους, αλλά και απλοί άνθρωποι που, παρά την επαχθή εμπειρία της πανδημίας, γυρνούν την πλάτη στην καταπολέμησή της, διαλέγουν πλευρά στην ιστορία που γράφεται. Και όλοι οι υπόλοιποι, ακούγοντας και κρίνοντας, αποφασίζουμε ποιον θα κρατήσουμε κοντά μας την επόμενη μέρα.
