Πέρυσι τον Νοέμβριο ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε από την Κύπρο ότι θα επέστρεφε σήμερα, 20 Ιουλίου, ανήμερα της εισβολής του 1974, για να απευθύνει «ισχυρό μήνυμα στον κόσμο». Ο,τι και αν δηλώσει από την Αμμόχωστο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ήδη δείξει ότι σκοπός του είναι να προκαλέσει νέα τετελεσμένα στο Κυπριακό και στις σχέσεις της χώρας του με τον κόσμο. Το ισχυρό μήνυμά του δόθηκε εδώ και καιρό: αυτός διατηρεί την πρωτοβουλία κινήσεων, και ούτε κυρώσεις ούτε «θετικές ατζέντες» τον πτοούν ή τον επηρεάζουν. Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε ότι η μόνη λειτουργική σχέση μεταξύ ενός αυταρχικού ηγέτη και της διεθνούς κοινότητας είναι αυτή της ωμής συναλλαγής· ούτε προκαλεί τετελεσμένα μόνο στην Κύπρο ο Ερντογάν – η βουλιμία του, οι αρπακτικές κινήσεις του, επεκτείνονται σε κάθε κατεύθυνση.
Οσο τυχοδιωκτικές και αν φαίνονται οι τουρκικές επιδιώξεις, όσο και αν προκαλούν αντιδράσεις από τα θύματά της και από διεθνείς οργανισμούς, τόσο επικερδείς αποδεικνύονται. Επειδή και να κάνει πίσω έως ένα σημείο σε κάποιο μέτωπο η Τουρκία θα έχει κατακτήσει κάτι, διαπραγματεύεται από θέση ισχύος. Αυτό είναι το «μήνυμα». Για παράδειγμα, όσο απίθανο και αν φαινόταν να εδραιωθεί το παράνομο και παράλογο μνημόνιο Αγκυρας – Τρίπολης, τόσο η συγκυρία επιτρέπει να υπάρχει. Το ίδιο θα ισχύσει με το «άνοιγμα» των Βαρωσίων, παρά τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Η συγκυρία αποτελείται από τον τουρκικό επεκτατισμό και αναθεωρητισμό και από τη διστακτικότητα ή τον κυνισμό αυτών που θα μπορούσαν να θέσουν όρια στην Αγκυρα. Αυτό οδηγεί στο άλλο «μήνυμα», ότι η Τουρκία και τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας συμπράττουν στην πλήρη αποδυνάμωση του ΟΗΕ. Μπορεί η καθεμία από τις «Πέντε» μεγάλες χώρες να λέει άλλα, και όλες να έχουν διαφορετικές επιδιώξεις από τις σχέσεις τους με την Τουρκία, όμως κοινό αποτέλεσμα είναι ότι επιτρέπουν στην Αγκυρα να πράττει όπως θέλει, εντός και εκτός συνόρων. Μένει να δούμε αν η επίκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον Τζο Μπάιντεν ως κριτήριο για την πολιτική των ΗΠΑ θα οδηγήσει σε κάποιον έλεγχο της Τουρκίας ή αν η εξουδετέρωση και της «μοναδικής υπερδύναμης» εμπεριέχεται στα «ισχυρά μηνύματα» του Ερντογάν.
Εάν φανεί ότι ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να επιβάλουν όρια στον Τούρκο πρόεδρο, παρά τις προκλήσεις που έχει απευθύνει άμεσα εναντίον της χώρας και του προέδρου της, τότε το κορυφαίο «μήνυμα» του Ερντογάν είναι ότι, παρά τους κομπασμούς περί «δυτικού πολιτισμού» τα τελευταία σχεδόν 80 χρόνια, η αυτοκρατορία της φιλελεύθερης δημοκρατίας αποδείχθηκε ανίσχυρη να αντιμετωπίσει τον νταή, ανερμάτιστο ηγέτη μιας μεσαίου μεγέθους χώρας. Στην πορεία της ανθρωπότητας είναι κοινός τόπος ότι ο ισχυρότερος υπερτερεί. Η δική μας εποχή –από τη δεκαετία του ’30– προσθέτει μια σημαντική παράμετρο: και ο σχετικώς αδύναμος μπορεί να επικρατήσει όταν οι ισχυρότεροι αδιαφορούν, όταν υποτιμούν τον κίνδυνο. Αυτό είναι το «ισχυρό μήνυμα» του Ερντογάν. Διαχρονικό και πάντα επικίνδυνο.
