Εχω πέντε ανιψιές, η μεγαλύτερη είναι φοιτήτρια και η μικρότερη μαθήτρια δημοτικού. Aπό τη δεκαετία του ’80, που βρισκόμουν εγώ στο δημοτικό, κάτι έχει αλλάξει, γίνονται συζητήσεις για την ασφάλειά μας. Για την ασφάλεια των κοριτσιών στους δρόμους, των κοριτσιών που θα γίνουν γυναίκες. Οι ανοιχτές συζητήσεις είναι μια πρόοδος, θα μου πείτε. Τους έλεγα για την ημέρα που είχαν ξεχάσει να με παραλάβουν από τη στάση του σχολικού. Δεν συνέβαινε τακτικά, δεν επρόκειτο περί γονεϊκής αμέλειας. Συνέβη όμως μια μέρα που έβρεχε καταρρακτωδώς. Ενόσω τα υπόλοιπα παιδιά με τους γονείς απομακρύνονταν, περίμενα αγχωμένη, μουσκεμένη σ’ ένα άδειο πεζοδρόμιo κοιτώντας την πλάτη ενός άνδρα που στεκόταν κάποια μέτρα μακρύτερα. Θυμάμαι τη σκέψη που έκανα: προσπαθεί να ανοίξει μια ομπρέλα. Γύρισε προς το μέρος μου και στάθηκε στα δύο μέτρα με κατεβασμένο το παντελόνι. Τα παπούτσια μου ήταν βρεγμένα και βαριά και τα πόδια μου παρέλυσαν. Το ένστικτο ήταν ισχυρότερο. Αρχισα να τρέχω με τον μεγαλύτερο δρασκελισμό και όσο άντεχαν τα πνευμόνια ενός εννιάχρονου παιδιού προς το σπίτι μου. Κατά την έναρξη της κούρσας προηγήθηκα ένα-δυο λεπτά μέχρι ο τύπος να μαζέψει το γεννητικό του όργανο. Ετρεξε από πίσω μου. Ακουγα τα βήματα στο κράσπεδο και υπολόγιζα την απόσταση που μας χωρίζει και ταυτόχρονα σκεφτόμουν τη διαδρομή που πρέπει ν’ ακολουθήσω. Απέφυγα τη συντομότερη, την παράκαμψη που συμπεριλάμβανε το παρκάκι, μου φάνηκε κακοτοπιά. Ξεθεωμένη αισίως έφτασα. Χτύπησα όλα τα κουδούνια της πολυκατοικίας και ταυτόχρονα ούρλιαζα. Θα έπρεπε το ουρλιαχτό να μην είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε εμείς οι γυναίκες όταν φοβόμαστε. Αυτή η ιστορία δεν υπολογίζεται στα στατιστικά. Ο φόβος δεν προσμετρείται, δεν εγγράφεται. Ο φόβος είναι συναίσθημα και τα συναισθήματα είναι ανεπίσημα, αναξιόπιστα και εφήμερα. Το συμβάν δεν καταχωρείται ούτε καν ως παρενόχληση. Στο σπίτι δεν συζητήθηκε. Καταγράφηκε στο μυαλό μου ως ένα αλλόκοτο γεγονός, ένα αρνητικό συμβάν σε έναν κόσμο που όλα όσα θα ακολουθήσουν λογικά θα είναι θετικά. Αυτή ήταν απλώς η εισαγωγή, η πρώτη ιστορία από τις δεκάδες που ακολούθησαν…
Κάτι αντίστοιχο μου συνέβη στο παρισινό μετρό χρόνια αργότερα ως φοιτήτρια. Διέσχιζα αδαής ένα βράδυ μια έρημη σήραγγα προς την έξοδο. Ακουσα τα βήματα, αισθάνθηκα την ανάσα και ούρλιαξα –αυτό που κάνουν οι γυναίκες– όταν με άρπαξε από τα μαλλιά. Εχουμε όλες ιστορίες να διηγηθούμε. Ανθολογίες κακών αναμνήσεων. Ερευνες δείχνουν ότι είμαστε ευάλωτες κατά τις μετακινήσεις μας. Με τα περισσότερα περιστατικά να παρατηρούνται στα ΜΜΜ σε ώρες αιχμής: το 86% των γυναικών στη Νέα Υόρκη, το 90% στο Παρίσι και το ένα πέμπτο των γυναικών στο Λονδίνο έχουν βιώσει αντίστοιχα περιστατικά από παρενόχληση έως επίθεση κατά τις μετακινήσεις τους. Ιδού το μενού: ψηλάφισμα – πιάσιμο – επίδειξη γεννητικών οργάνων – εκσπερμάτιση – βιασμός.
Η συζήτηση πλέον γίνεται, ο φόβος παραμένει και οι συμβουλές έρχονται κατά ριπάς. Πάντα οι ίδιες, η μια στην άλλη, από στόμα σε στόμα, ιδιαίτερα για τις νυχτερινές ώρες. Μην περπατάς μόνη τα βράδια, μην μπαίνεις σε αυτοκίνητο με αγνώστους, πάρε ταξί, στο ταξί κάτσε στην πιο ασφαλή θέση πίσω από τον οδηγό, έλεγξε αν οι κλειδαριές είναι ξεκλείδωτες, βεβαιώσου αν ανοίγουν τα παράθυρα. Θα βγεις; Νοητές σημειώσεις: περπάτα σε καλά φωταγωγημένους δρόμους, σε πολυσύχναστους δρόμους, απόφυγε τη σκοτεινή παράκαμψη, κοίτα αριστερά, δεξιά, μπρος, πίσω και διαγώνια, είναι κάποιος από πίσω, μια σκιά, άνδρας ή γυναίκα; Διάσχισε, άλλαξε πεζοδρόμιο, κοντοστάσου και άσ’ τον να περάσει μπροστά. Μην μιλάς σε αγνώστους, απόφυγε την οπτική επαφή, χαμογέλα, θα τον θυμώσεις, γιατί χαμογελάς τόσο; Προκαλείς. Καλά, δεν το φαντάστηκες; Φαίνεται πολύ δέρμα, πάρε ένα πουλόβερ να βάλεις από πάνω όταν επιστρέφεις για να μην τραβάς την προσοχή, βάλε αθλητικά παπούτσια για να μπορείς να τρέξεις, δέσε σφιχτά τα κορδόνια, η αλογοουρά αρπάζεται εύκολα, άσε τα μαλλιά λυτά. Χαμήλωσε τη μουσική, βγάλε τα ακουστικά, κράτα το κινητό στο χέρι, στο άλλο χέρι κράτα τα κλειδιά. Οταν φτάσεις στείλε μήνυμα. «ΟΚ, έφτασα!» Είναι εξουθενωτικό να βρισκόμαστε συνέχεια σε εγρήγορση.
Το ένα πέμπτο των γυναικών στο Λονδίνο έχει βιώσει από παρενόχληση έως επίθεση κατά τις μετακινήσεις του.
Οι καταγεγραμμένες σεξουαλικές παραβάσεις στην Αγγλία είναι φέτος στα υψηλότερα επίπεδα επειδή λεκτικοποιούνται. Μέχρι το 2017 το 90% των ανεπιθύμητων σεξουαλικών συμπεριφορών δεν έφτανε ποτέ στις Αρχές. Η δυσαναλογία μεταξύ του φόβου και των στατιστικών εξακολουθεί να υφίσταται, αλλά έχω την αίσθηση ότι κάτι αλλάζει. Εχει παραγκωνιστεί η απάθεια, η αδιαφορία, το σήκωμα των ώμων. Κυρίως την κουβέντα την ακούν ενεργητικά τα αγόρια που παραμένουν αγόρια, τα αγόρια που θα γίνουν άνδρες. Αλλωστε τους αφορά, μόνο οι άνδρες μπορούν να μας κάνουν να αισθανόμαστε ασφαλείς στους δρόμους.
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.
