Ας αρχίσουμε από την ασπρόμαυρη φωτογραφία. Καλοκαίρι του 1954. Εστιάστε στα ξέγνοιαστα πρόσωπα των έξι Αθηναίων που κάνουν πικνίκ στο δάσος της Πεντέλης σαν να μη βρίσκεται εκεί και τους απαθανατίζει ο φακός του εξαιρετικού φωτογράφου Νικόλαου Τομπάζη (1894-1986). Από τους λεπτούς κορμούς των πεύκων μπορούμε να εικάσουμε ότι τα δέντρα δεν έχουν προλάβει να μεγαλώσουν πολύ· είναι περίπου βέβαιο ότι και η Πεντέλη θα είχε τις δικές της απώλειες κατά τη διάρκεια του πολέμου, όπως και οι περισσότεροι ορεινοί όγκοι περιμετρικά της πρωτεύουσας.
Τα επόμενα χρόνια το δάσος της Πεντέλης έγινε αυτό που προλάβαμε να χαρούμε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90: ένας μαγικός πευκότοπος με νερά, χαράδρες, πληθωρική χλωρίδα, ζωικό πλούτο, μοναστήρια, ξέφωτα και μνημειώδεις στροφές με μαγική θέα είτε προς το λεκανοπέδιο είτε προς τον Ευβοϊκό.
Ολα αυτά μέχρι το 1995. Ηταν ξανά Ιούλιος όταν η φωτιά που ξέσπασε στον Αγιο Πέτρο επεκτάθηκε αστραπιαία σε Πικέρμι, Παλλήνη, Ντράφι, Ανθούσα και Πεντέλη. Κάηκε το δάσος της Ραπεντώσας από τον Αγιο Πέτρο ώς το Γερμανικό Νεκροταφείο. Για τρεις ολόκληρες ημέρες η Πεντέλη καιγόταν. Καίγονται περισσότερα από 150 σπίτια και χάνονται 100.000 στρέμματα δάσους. Το σοκ είναι τεράστιο. Τρία καλοκαίρια αργότερα, νέες πυρκαγιές από τον Νέο Βουτζά και την Ανθούσα αποτεφρώνουν για δεύτερη φορά τα καμένα καθώς και εκτάσεις πυκνού πευκοδάσους που είχαν γλιτώσει από τη λαίλαπα του 1995. Γίνονται στάχτη επιπλέον 75.000 στρέμματα. Εκτοτε η Πεντέλη καίγεται ξανά και ξανά: 2000, 2007, 2009, 2018 και φυσικά πριν από μόλις λίγες ημέρες.
Παρ’ όλα αυτά, το βουνό δεν το βάζει κάτω. Μπορεί το υπέροχο, ενιαίο δάσος που θυμόμαστε μόνο όσοι έχουμε πατήσει τα 45 να μην το ξαναδούμε ποτέ (τουλάχιστον στον δικό μας κύκλο ζωής), αλλά η Πεντέλη αποδεικνύεται πολύ σκληρή για να πεθάνει. Ο συντονιστής δράσεων δασικής διαχείρισης στο WWF Ελλάς, Νίκος Γεωργιάδης, συμφωνεί για την ανθεκτικότητα του βουνού, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να εξωραΐζουμε την κατάσταση. «Αν δεν υπήρχαν οι τεχνητές αναδασώσεις, αυτή τη στιγμή η Πεντέλη θα ήταν βράχος», μου λέει ο Νίκος Γεωργιάδης. «Προφανώς έχει υπάρξει και φυσική αναγέννηση κατά τμήματα, αλλά ύστερα από τόσα επεισόδια φωτιάς οι αντοχές εξαντλούνται. Ηδη το βουνό έχει απολέσει σημαντικές ποσότητες χώματος και ό,τι βλασταίνει συχνά δεν προλαβαίνει να αναπτύξει μηχανισμούς φυσικής αναγέννησης». Οι αναδασώσεις έχουν επιφέρει αλλαγές στα δέντρα, που επιβιώνουν καλύτερα σήμερα στην Πεντέλη. «Βλέπουμε περισσότερα αείφυλλα και πλατύφυλλα, ενώ το πεύκο ως είδος υποχωρεί». Η νέα πυρκαγιά χτύπησε και ώριμο πευκοδάσος καθώς και εκτάσεις που πάλευαν να ορθοποδήσουν από παλαιότερες φωτιές. Ας ελπίσουμε ότι η φύση θα κάνει και πάλι το θαύμα της. Κι όλοι εμείς, αλλά κυρίως όσοι έχουν την πρωταρχική ευθύνη, θα δείξουν για τον μοναδικό αυτό ζωτικό φυσικό πόρο της Αττικής τη φροντίδα που του αξίζει.
