Είναι τόσο ακριβής στην αποτύπωσή του ώστε πράγματι θυμίζει «μαγνητικό τομογράφο». Οι παθήσεις στον οργανισμό ενός μικρού χωριού της Τρανσυλβανίας, όπου συμβιώνουν –όχι με τον καλύτερο τρόπο– Ούγγροι και Ρουμάνοι εμφανίζονται στην οθόνη μέσα από τον φακό του Κριστιάν Μουνγκίου. Τι είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που κατοικούν εκεί, ανήκουν στην Ευρώπη, ισχυρίζονται ότι «ξεφορτώθηκαν τους Τσιγγάνους», ενώ ορισμένοι από αυτούς θεωρούνται Τσιγγάνοι από κάποιους άλλους, εκφοβίζουν και εκδιώκουν τους ξένους εργάτες (από τη Σρι Λάνκα) που έχουν προσληφθεί νόμιμα σε ένα αρτοποιείο, ενώ οι ίδιοι αρνούνται να δουλέψουν με τον κατώτατο μισθό και προτιμούν να ξενιτευτούν, αναζητώντας την τύχη τους στη Γερμανία ή στη Γαλλία… Μύλος; Οχι ακριβώς. Ο βραβευμένος Ρουμάνος σκηνοθέτης έχει παρατηρήσει και έχει ζυγίσει πολύ καλά το μείγμα. Και στην πρόσφατη ταινία του «R.M.N» (αναγραμματισμός του M.R.I που είναι η μαγνητική τομογραφία, με τη σειρά των γραμμάτων να σχηματίζει ταυτόχρονα κι ένα ακρώνυμο της Ρουμανίας) περιγράφει ευφυώς την περιπλοκότητα της ευρωπαϊκής ταυτότητας.
Οι υπόκωφες ζυμώσεις στην Ευρώπη σήμερα, έχουν πολλά στοιχεία από το χωριό της Τρανσυλβανίας του Κριστιάν Μουνγκίου.
Η ιστορία που διαδραματίζεται Χριστούγεννα (η συγκυρία βοηθάει να μη χάσετε την ταινία) ξεκινάει από ένα σφαγείο κάπου στη Γερμανία, απ’ όπου ο πρωταγωνιστής, ο Ματίας, απολύεται γιατί χτυπάει έναν επιστάτη που τον αποκαλεί «τεμπέλη τσιγγάνο». Επιστρέφει με ωτοστόπ στο χωριό του, σε μια κοινότητα που στα πρώτα πλάνα δείχνει φιλήσυχη. Αρκεί όμως η άφιξη τριών –νόμιμων– εργατών από τη Σρι Λάνκα, στο τοπικό αρτοποιείο (αφού έχουν προηγηθεί αγγελίες προς τον τοπικό πληθυσμό χωρίς καμία ανταπόκριση) για να γίνουν ορατά τα σκοτάδια. Επικεφαλής στη μικρή επιχείρηση δύο γυναίκες. Κοινότοπος ο ρατσισμός που εκδηλώνεται. Απαντάται, εξάλλου, σχεδόν παντού στον κόσμο. Το χριστεπώνυμο πλήθος (μικρής κλίμακας) που συγκεντρώνεται στην εκκλησία του χωριού για να γιορτάσει την έλευση του Χριστού, επιβεβαιώνει με τον πιο ασφαλή τρόπο την απόλυτη σύγχυσή του: δεν έχουν τίποτα με τους ξένους αρκεί να μην είναι στη χώρα τους· σιχαίνονται να ξέρουν ότι πιάνουν το ζυμάρι, γιατί είναι μαύροι και μουσουλμάνοι (παρότι δηλώνονται εξαρχής ως χριστιανοί καθολικοί)· «μα δεν είναι λεπροί, εξάλλου το ψωμί ψήνεται μετά», αντιτείνουν οι, ελάχιστοι, ψύχραιμοι… Η συζήτηση μετά ψηφοφορίας ξεστρατίζει, όπως πάντα, σε διαδρομές ασυνάρτητες, φέρνοντας στην επιφάνεια τα προβλήματα του τόπου: τι απέγιναν τα χρήματα από ευρωπαϊκά προγράμματα, Ρουμάνοι και Ούγγροι πιάνονται στα χέρια, ένας Γάλλος από ΜΚΟ που βρίσκεται ανάμεσά τους (με αποστολή να καταγράψει τις αρκούδες) γίνεται αντικείμενο καγχασμού και καζούρας…
Οι αφιλόξενες και διεφθαρμένες κοινωνίες, που είναι στο στόχαστρο του Μουνγκίου (από τους συγκλονιστικούς «4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 μέρες», το «Πίσω από τους λόφους» έως την «Αποφοίτηση»), με περίσσευμα ρατσισμού, καχυποψίας, φόβου και υποκρισίας (μάλλον μαζί πάνε όλα αυτά), δεν αφορούν μόνο τις δικές του γεωγραφικές συντεταγμένες. Το αμάλγαμα αυτό, από αντιλήψεις και πράξεις συγγενείς, διατρέχει τη Γηραιά Ηπειρο. «Να παλεύεις χωρίς οίκτο», συμβουλεύει ο πατέρας, Ματίας, τον μικρό γιο του Ρούντι, εκπαιδεύοντάς τον να γίνει «άντρας». Αλλά και στην προηγούμενη ταινία του «Αποφοίτηση» ο Μουνγκίου περιλαμβάνει στο σενάριο μια παρόμοια φράση/παρότρυνση: «Ετσι είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε και πρέπει να πολεμήσεις με τα δικά του όπλα». Οι μικρόκοσμοι λειτουργούν πολλαπλασιαστικά. Εάν ζει κανείς με μότο «την πάλη χωρίς οίκτο», αμετανόητα και αμετακίνητα, βλέποντας γύρω του μόνο εχθρούς, πάνω σε τι εδάφη οικοδομούνται οι δημοκρατίες; Οι ζυμώσεις στην Ευρώπη σήμερα, υπόκωφες και ορατές, έχουν πολλά στοιχεία από το χωριό της Τρανσυλβανίας. Εθελοτυφλώντας δεν διασχίζουμε κανένα σύνορο. Συζητώντας ανοιχτά, όσο χρονοβόρο και επώδυνο κι αν είναι, συντελούνται μικρές μετατοπίσεις. Οι αντιφάσεις του καθενός (μας) μόνο με τον διάλογο και τη δημόσια έκθεση μπορούν να γίνουν αντιληπτές. Αλλιώς εδραιώνονται οι στρεβλώσεις, συμβάλλοντας στην αποξένωση, τροφοδοτώντας την παραπληροφόρηση. Οπως και στην ταινία του Μουνγκίου, οι «αρκούδες» δεν είναι κρυμμένες στα δάση.
