Την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης ήταν πολλοί οι ξένοι πανεπιστημιακοί και δημοσιογράφοι που επισκέπτονταν τη χώρα μας για να καταλάβουν τι ακριβώς συμβαίνει. Μερικοί από αυτούς είχαν εμπειρία από άλλες χώρες με μακρά παράδοση χρεοκοπιών, κυρίως στη Λατινική Αμερική. Ενας εξ αυτών είχε κάνει μία παρατήρηση που έμεινε χαραγμένη στη μνήμη μου: «Χρειάζεται προσοχή τώρα, γιατί η γενικευμένη φτωχοποίηση μπορεί να οδηγήσει ένα κομμάτι κρατικών υπαλλήλων, σε ευαίσθητες κυρίως υπηρεσίες, να “περάσουν απέναντι”, να αλλάξουν πλευρά. Γιατί θα θεωρήσουν ότι μόνο έτσι μπορεί να επιζήσουν. Αν συμβεί αυτό, δύσκολα θα βρείτε τρόπο να το θεραπεύσετε. Συνέβη στην Αργεντινή και σε άλλες χώρες και ήταν βασικός λόγος που δεν μπορούσαν να ορθοποδήσουν». Η αλήθεια είναι ότι μου είχε φανεί βαριά κουβέντα. Δεν έδωσα σημασία, διότι ο ίδιος άνθρωπος είχε κάνει και άλλες προβλέψεις για το πώς θα ξέφευγε η εγκληματικότητα και θα καθιστούσε τις πιο εύπορες περιοχές της Αθήνας μικρές «ζούγκλες». Οι δραματικές προφητείες δεν επαληθεύθηκαν, αλλά διαβάζοντας και ακούγοντας πράγματα γύρω από την ΕΛ.ΑΣ., αναρωτιέται κανείς μήπως είχε εν μέρει δίκιο.
Η κρίση και τα μνημόνια οδήγησαν σε θεαματικές και οριζόντιες περικοπές. Ούτε η τρόικα ούτε η ελληνική πολιτική ελίτ φρόντισαν να προστατεύσουν τον ζωτικό πυρήνα του κράτους. Επικεφαλής πολύ ευαίσθητων υπηρεσιών έφτασαν στο σημείο να δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα. Ο πειρασμός ενός «δώρου», μιας «φιλικής ενίσχυσης», άρχισε να γίνεται πολύ δελεαστικός. Η διπλή εργασία έγινε ο κανόνας. Δικαιολογεί την παράβαση καθήκοντος και όρκου; Προφανώς όχι. Σε καμία περίπτωση. Απλά δυσκολεύει απίστευτα την επιβίωση των ανθρώπων και μειώνει τις αντιστάσεις. Πολύ περισσότερο, όταν γύρω διακινείται πολύ χρήμα και είναι πολλά τα παραδείγματα εκείνων που συμβιβάστηκαν και έλυσαν τα προβλήματά τους.
Σκεφθείτε μόνο το παράδειγμα της Μυκόνου, που έχει μετατραπεί σε έναν άλλο «πλανήτη», όπου οι νόμοι της Ελληνικής Δημοκρατίας ισχύουν για λίγες ημέρες και ώρες. Οι αστυνομικοί και άλλοι υπάλληλοι που θα πάνε να τους επιβάλουν θα πρέπει να είναι υπεράνθρωποι, κανονικοί σούπερμαν. Υπάρχουν –ευτυχώς– τέτοιοι Ελληνες, που αγαπούν τη δουλειά τους και την πατρίδα τους και είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν επικίνδυνες αποστολές. Θα έπρεπε να αμείβονται καλύτερα, να έχουν τα βασικά τους προβλήματα λυμένα και να νιώθουν ότι εμείς οι υπόλοιποι τους ευγνωμονούμε γι’ αυτό. Αλλά ούτε αυτό φτάνει. Τη μεγάλη διαφορά θα κάνει η αίσθηση πως έχουν πλάτες και πως η ηγεσία τους, σε όλα τα επίπεδα, δίνει το καλό παράδειγμα και έχει τη βούληση να γυρίσει σελίδα.
