Με μια δεύτερη ενημερωτική εκστρατεία, εβδομάδες πριν από την προσφυγή στις κάλπες, γίνεται προσπάθεια να κινητοποιηθούν οι απόδημοι Ελληνες και να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία. Μέχρι στιγμής και παρά την ψήφιση ήδη από το 2019 του σχετικού νόμου, που ενεργοποίησε τη συνταγματική πρόβλεψη για ψήφο των ομογενών, το ενδιαφέρον χαρακτηρίζεται τουλάχιστον αναιμικό. Και, εν πολλοίς, γι’ αυτό ευθύνεται το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Ο νόμος που πέρασε από τη Βουλή το 2019, αντικείμενο διαδοχικών συμβιβασμών μεταξύ των κομμάτων, είναι τόσο περιοριστικός και δύσχρηστος, που πραγματικά προκαλεί το ερώτημα αν επιδίωξη ήταν να διευκολυνθεί η ψήφος των ομογενών. Οι προϋποθέσεις που τίθενται είναι ενδεικτικές: διαμονή για δύο συνολικά έτη εντός της ελληνικής επικράτειας τα τελευταία 35 χρόνια και να έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση στη χώρα μας κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Τις τελευταίες εβδομάδες καταγράφεται αύξηση στην εκδήλωση ενδιαφέροντος από τους ομογενείς. Παραμένουν, ωστόσο, εξαιρετικά χαμηλά τα ποσοστά. Ειδικότερα, μέχρι πριν από περίπου 10 ημέρες ο αριθμός των αιτήσεων στη σχετική πλατφόρμα που έχει ενεργοποιήσει το υπουργείο Εσωτερικών, έφθασε τις 9.000, ενώ μέχρι τον περασμένο μήνα, σε δύο χρόνια λειτουργίας της πλατφόρμας, είχαν υποβληθεί περί τις 5.000 αιτήσεις. Καθώς η ημερομηνία των εκλογών πλησιάζει, προφανώς αναθερμαίνεται το ενδιαφέρον. Ωστόσο, η χαμηλή συμμετοχή δείχνει ότι το νομοθετικό πλαίσιο του 2019 είναι δυσλειτουργικό και επιβάλλει περιορισμούς που δυσκολεύουν την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος για τους ομογενείς. Η προσπάθεια που έγινε το 2021 από την κυβέρνηση για ένα νέο, απλοποιημένο σύστημα για την ψήφο των ομογενών, δεν καρποφόρησε, καθώς δεν συγκεντρώθηκαν στην ψηφοφορία στη Βουλή οι απαραίτητες 200 ψήφοι. Το νομοσχέδιο του 2021 καταργούσε τους επιπλέον περιορισμούς και προέβλεπε ότι για να ψηφίσει κάποιος στον τόπο κατοικίας του στο εξωτερικό, θα αρκούσε να είναι εγγεγραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους.
Σημαντική δυσκολία, πάντως, και αποτρεπτικό για την εκδήλωση ενδιαφέροντος θεωρείται το ότι δεν υπάρχει πρόβλεψη για επιστολική ψήφο. Είναι ένα σταθερό αίτημα που επανέρχεται διαρκώς από την πλευρά των ομογενών σε κάθε συζήτηση για τη διευκόλυνση της άσκησης εκλογικού δικαιώματος.
Υπολογίζεται, με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα, ότι ο αριθμός των ομογενών που τελικά θα εξασφαλίσουν δικαίωμα συμμετοχής στις προσεχείς εκλογές θα κυμανθεί περί τις 15.000. Με τους περιορισμούς που προβλέπει ο ισχύον νόμος, εκτιμάται ότι περίπου 50.000 Ελληνες της διασποράς έχουν δικαίωμα ψήφου, ενώ αν ψηφιζόταν η άρση των περιορισμών με τον νόμο του 2021, ο αριθμός αυτός υπολογίζεται ότι θα έφθανε τις 200.000.
Σε κάθε περίπτωση, και με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αναλογική εκπροσώπηση, οι ομογενείς ψηφοφόροι θα εκλέξουν τρεις εκπροσώπους τους στην επόμενη Βουλή. Η δυσλειτουργικότητα του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου έχει φανεί στην πράξη. Εφόσον η βούληση για διευκόλυνση της ψήφου ομογενών είναι πραγματική, το πολιτικό σύστημα καλείται να κάνει τις αναγκαίες διορθώσεις.
