Εκείνοι που ξέρουν να κερδίζουν από τον θυμό των πολλών είναι πάλι εδώ. Οπως σε κάθε κρίση δράττονται της ευκαιρίας, από την τραγωδία να συμπαρασύρουν ανθρώπους στην ισοπέδωση, στην άρνηση, στη βαθιά αμφισβήτηση της καθεστηκυίας τάξης, στην αποστασιοποίηση από την κυρίαρχη κοινή λογική, στο παραλήρημα κατά κράτους, θεσμών, αρχών.
Από την ικανότητα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας να αναχαιτίσει –με την έμπρακτη παρουσία της– την ορμή των διασπορέων του ανορθολογισμού και του χάους, να υψώσει αναχώματα στην εκτροπή της οργής σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις, τυφλές επιθέσεις και βία, να εκτονώσει με έργα τη βαριά δυσφορία θα εξαρτηθεί το πολιτικό μας μέλλον και η κοινωνική συνοχή.
Σε συνθήκες απώλειας της εμπιστοσύνης στο κράτος αρκετοί στρέφονται στην αντισυστημική μηχανή, που περιγράφεται ως εργαλείο επιστροφής σε σταθερά εδάφη. Μετά τα Τέμπη, ακροδεξιά μορφώματα μοιάζουν να ξεμυτίζουν ως εθνοσωτήρια. Μελέτες έχουν καταδείξει την ευθεία αναλογία ανάμεσα στις κρίσεις και την άνοδο του εξτρεμισμού. Το 1928, πριν η Γερμανία επηρεαστεί από τη μεγάλη ύφεση, το Εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα του Αδόλφου Χίτλερ συγκέντρωνε το 2,6% των ψήφων. Τέσσερα χρόνια αργότερα, εν μέσω ταλαντεύσεων και αναταραχών, πρώτευσε. Οταν οι κοινωνίες συνταράσσονται από μια συμφορά ή μαστίζονται από τη φτώχεια, τα φαιά άκρα προβάλλουν σπλαχνικά και ελεήμονα. Η στήριξη που προσφέρουν γίνεται ο Δούρειος Ιππος για την είσοδο στα κοινοβουλευτικά δρώμενα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ισλαμιστές προσέφεραν βοήθεια σε εγκύους και νεαρές μητέρες σε εξαθλιωμένες παραγκουπόλεις του Καΐρου και απέκτησαν τον έλεγχο των περιοχών. Σακούλες με τρόφιμα μοίραζαν οι χρυσαυγίτες τη δεκαετία του 2010 στις γονατισμένες από την οικονομική κρίση γειτονιές. Στην πανδημία, σε ευρωπαϊκές πόλεις νεοναζιστικές οργανώσεις εξυπηρετούσαν συνταξιούχους με τα ψώνια, συνέτρεχαν φτωχούς και άστεγους και τους στρατολογούσαν με θεωρίες συνωμοσίας. Μέσα στα σκοτάδια των μεγάλων καταστροφών, στον ασήκωτο χρόνο των δεινών, η όποια βοήθεια δείχνει ελκυστική και η εξτρεμιστική ιδεολογία φαντάζει λιγότερο απειλητική.
Οχι, δεν απειλούν άμεσα τη δημοκρατία οι νέες φυλές ακροδεξιών φαντασμάτων που επανεμφανίζονται μέσα από το μέγα ρήγμα, όμως είναι πιθανό, σταδιακά, να συγκροτήσουν ξανά, με την ανοχή των πολλών, ένα νέο αντιανθρώπινο ρεύμα βαρβαρότητας και οι εξελίξεις στη συνέχεια να είναι ραγδαίες. Είναι ένα ενδεχόμενο που δεν προσπερνάς αυτο-στιγμεί και αθορύβητα.
