Η χώρα έχει μπει για τα καλά σε προεκλογικούς ρυθμούς, με τα κόμματα να προσπαθούν με κάθε μέσο να μας πείσουν πως αξίζουν την ψήφο μας. Μέχρι στιγμής, στον δημόσιο προεκλογικό διάλογο που εξελίσσεται, τα κοινοβουλευτικά κόμματα δεν έχουν δώσει καμία σημασία στο περιβάλλον και τη βιωσιμότητα.
Προφανώς τα κόμματα και αυτοί που διαμορφώνουν τις σχετικές τους εκστρατείες θεωρούν πως το περιβάλλον δεν «πουλάει», δεν ενδιαφέρει τον σημερινό ψηφοφόρο όσο άλλα θέματα. Στις σχετικές έρευνες που γίνονται με αφορμή τις εκλογές, όντως το ενδιαφέρον των πολιτών δείχνει κατ’ αρχάς να εστιάζει σε άλλα θέματα, όπως το κόστος ζωής και η φορολογία.
Και όμως, το περιβάλλον θα έπρεπε να μας αφορά και να μας ενδιαφέρει όλους, πολίτες και πολιτικούς, σαν προτεραιότητα. Πέρα από τη δεδομένη αυταξία του, το περιβάλλον συνδέεται άμεσα με την ίδια μας την επιβίωση, με την υγεία μας, αλλά και με την ίδια την οικονομία και ευημερία μας σε πολλούς κρίσιμους τομείς της χώρας, όπως ο τουρισμός. Μερικά παραδείγματα αρκούν για να τονίσουν τη σημασία του θέματος.
Πρώτον, η κλιματική κρίση στη χώρα μας μεταφράζεται ήδη σε πολύ θερμότερα καλοκαίρια, χαμηλότερες βροχοπτώσεις και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα – με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Στη χώρα μας καίγονται κάθε χρόνο κατά μέσον όρο περίπου 380.000 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων και είναι πλέον δεδομένο ότι η συχνότητα και η ένταση των πυρκαγιών αυξάνεται με συνθήκες κλιματικής κρίσης. Στη γεωργία, οι μειωμένες βροχοπτώσεις δοκιμάζουν ήδη τις καλλιέργειες, ενώ οι αυξημένες θερμοκρασίες ευνοούν και τη μετάδοση ασθενειών. Οι θάλασσές μας ήδη κατακλύζονται από ξενικά είδη όπως ο λαγοκέφαλος, με δυσμενείς επιπτώσεις για τα οικοσυστήματα και την αλιεία. Στον τουρισμό, η συχνότερη εμφάνιση καυσώνων, η αλλοίωση της ακτογραμμής, θα επηρεάσουν αναπόφευκτα την εμπειρία του επισκέπτη τουρίστα. Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην οικονομία της Ελλάδας έχουν ήδη αποτιμηθεί από αναλύσεις της Τράπεζας της Ελλάδος και εκτιμάται ότι μπορεί να φθάσουν τα 701 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2100.
Δεύτερον, παρότι η χώρα μας είναι πολύ πλούσια σε βιοποικιλότητα, τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος καταδεικνύουν ότι 55% των ειδών της χώρας βρίσκονται σε μέτρια ή κακή κατάσταση διατήρησης. Οι προστατευόμενες περιοχές, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, χρόνια τώρα περιμένουν τη θεσμική τους κατοχύρωση με προεδρικά διατάγματα και μια αποτελεσματική διαχείριση στην πράξη. Την εικόνα της απαξίωσης της φύσης συμπληρώνουν το έλλειμμα περιβαλλοντικών ελέγχων και οι απανωτές νομοθετικές ρυθμίσεις για νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, «αξιοποίηση» αιγιαλού και παραλίας και προώθηση χρήσεων εντελώς ασύμβατων με την προστασία.
Τρίτον, στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, πάνω από το 75% του συνολικού όγκου τους καταλήγει σε ταφή, ενώ τα ποσοστά ανακύκλωσης παραμένουν συγκριτικά πολύ χαμηλά. Μέχρι στιγμής η χώρα μετράει πέντε καταδικαστικές αποφάσεις στο Δικαστήριο της Ε.Ε. για παραβάσεις που σχετίζονται με προβληματική διαχείριση αποβλήτων.
Δεν μπορούμε άλλο να αγνοούμε την άρρηκτη σχέση μεταξύ ενός υγιούς περιβάλλοντος, μιας βιώσιμης οικονομίας και μιας ευημε- ρούσας κοινωνίας.
Τέταρτον, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται κάθε χρόνο για τον θάνατο 8.500 ανθρώπων στην Ελλάδα.
Τα στοιχεία που μπορεί κανείς να παραθέσει είναι, δυστυχώς, ακόμη πολλά. Ολα μαζί συνθέτουν την εικόνα μιας χώρας που επί δεκαετίες πορεύεται με ελάχιστη σημασία να δίνεται στο περιβάλλον. Αντανακλά ένα πολιτικό σύστημα που αντιμετωπίζει το περιβάλλον ως αναλώσιμο και δεδομένο πόρο, εμπόδιο στην πολυπόθητη ανάπτυξη, μια περιττή πολυτέλεια.
Τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν. Μπορεί ο μέσος πολίτης της χώρας να βασανίζεται δικαίως από θέματα όπως η ακρίβεια, όμως δεν μπορούμε άλλο να αγνοούμε την άρρηκτη σχέση μεταξύ ενός υγιούς περιβάλλοντος, μιας βιώσιμης οικονομίας και μιας ευημερούσας κοινωνίας. Τα κόμματα οφείλουν να πάρουν εγκαίρως σαφείς και δημόσιες θέσεις σχετικά με τις μεγάλες περιβαλλοντικές προκλήσεις της χώρας και πώς αυτές συνδέονται με κρίσιμους τομείς, όπως ο τουρισμός, η ενέργεια, η γεωργία, κ.λπ. Πέρα από γενικότητες και ευχολόγια, τι σχεδιάζουν τα κόμματα για την πάταξη του περιβαλλοντικού εγκλήματος και των καταπατήσεων δημόσιας γης; Ποια μέτρα θα λάβουν ώστε η φύση να προστατευθεί αποτελεσματικά, αλλά και οι τοπικές κοινωνίες να ζήσουν σε αρμονία με αυτήν; Πώς θα κινηθούν ώστε να μην πνιγούμε κυριολεκτικά στα σκουπίδια; Ποιες συγκεκριμένες, καθαρές και κοινωνικά δίκαιες λύσεις σκοπεύουν να δώσουν στην ενεργειακή κρίση, μακριά από τα παράλογα σχέδια εξορύξεων υδρογονανθράκων;
Στις 21 Μαΐου οι πολίτες καλούνται να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές. Κατά μια περίεργη σύμπτωση, αυτή είναι και η μέρα που η Ελλάδα περνάει το όριο της ετήσιας κατανάλωσης όσων φυσικών πόρων έχουμε στη διάθεσή μας. Είναι η «overshoot day» της Ελλάδας. Με άλλα λόγια, αν όλος ο πληθυσμός της Γης κατανάλωνε όπως οι Ελληνες, η 21η Μαΐου θα ήταν η μέρα που θα εξαντλούσαμε όλους τους φυσικούς πόρους που θα είχαμε στη διάθεσή μας.
Το μέλλον μας εξαρτάται από το περιβάλλον και την προστασία του. Οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν τις λύσεις που προτείνουν τα κόμματα που διεκδικούν την ψήφο τους.
Ο κ. Δημήτρης Καραβέλλας είναι γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς.
