Την εβδομάδα πριν από τις εκλογές της 21ης Μαΐου, ο οργανισμός Pew Research Center δημοσίευσε ανάλυση με στοιχεία από έρευνα που διεξήχθη σε 19 ανεπτυγμένες οικονομίες στην Αμερική, στην Ευρώπη και στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού. Βρήκε ότι σε όλες τις χώρες, πλην μιας, η πλειοψηφία πιστεύει ότι η χώρα θα βελτιώσει τις προοπτικές της εάν «είναι ανοικτή σε αλλαγές». Η εξαίρεση είναι η δική μας χώρα. Ενώ στο σύνολο των 19 χωρών ο μέσος όρος αυτών που είναι ανοικτοί σε αλλαγές είναι 62%, στην Ελλάδα είναι 40%, καθώς το 58% απάντησε ότι καλύτερο για τη χώρα θα ήταν «η τήρηση της παράδοσης». Γνωρίζοντας το αποτέλεσμα των εκλογών, το εύρημα μοιάζει διφορούμενο, σαν κάτι που θα ξεστόμιζε η Πυθία. Αφού η Νέα Δημοκρατία, η οποία προωθεί μεταρρυθμίσεις, επικράτησε εύκολα του ΣΥΡΙΖΑ, που πρεσβεύει επιστροφή σε μια ανύπαρκτη χρυσή εποχή, μήπως είναι άκαιρο το συμπέρασμα «Οι περισσότεροι Ελληνες δεν θέλουν αλλαγές»; Ή μήπως δηλοί ότι οι Ελληνες αποδέχονται την αλλαγή μόνο έως εκεί που αυτή τους εξασφαλίζει παραμονή στο ίδιο σημείο; Εξάλλου, ο ΣΥΡΙΖΑ, αυτοαποκαλούμενος φορέας της «προόδου», επέλεξε το σύνθημα «Αλλαγή» για να παραπέμψει στη νικηφόρα εκστρατεία του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου πριν από 42 χρόνια.
Εδώ βλέπουμε άλλο ένα ελληνικό παράδοξο: τα κόμματα της Αριστεράς είναι συντηρητικά, αντιτίθενται και σε μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν τη ζωή των πολιτών, ενώ η «συντηρητική» Νέα Δημοκρατία μπορεί να δείχνει αφοσιωμένη στην «παράδοση», όμως προωθεί σημαντικές αλλαγές, όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στην κοινωνία.
Το 67% των Ελλήνων ηλικίας 18-29 πιστεύει ότι οι αλλαγές είναι απαραίτητες. Νιώθουν την ανάγκη η χώρα να εξελιχθεί με την εποχή, να εξασφαλίσει τη θέση της στο μέλλον.
Γι’ αυτό παρουσιάζουν ενδιαφέρον και άλλα δύο ευρήματα του Pew. Το πρώτο: οι περισσότεροι Ελληνες που δηλώνουν «αριστεροί» (57%) απαντούν ότι είναι ανοικτοί στις αλλαγές, ενώ οι «δεξιοί» και οι «κεντρώοι» βρίσκονται στη μειοψηφία (28% και 45%, αντιστοίχως). Τα ποσοστά αυτά είναι πολύ χαμηλότερα από ό,τι στις άλλες χώρες της έρευνας. Το δεύτερο: η απόκλιση μεταξύ των νέων και των μεγαλύτερων ηλικιών στο ζήτημα αυτό είναι μεγαλύτερη στην Ελλάδα απ’ ό,τι στις άλλες χώρες της έρευνας. Το 67% των Ελλήνων ηλικίας 18-29 πιστεύει ότι οι αλλαγές είναι απαραίτητες για το καλό της χώρας, ενώ μόλις το 34% των άνω των 50 και το 37% ηλικίας 30-49 συμφωνεί. Περισσότεροι νέοι Ελληνες το πιστεύουν αυτό απ’ ό,τι συνομήλικοί τους στην Ουγγαρία, στο Ισραήλ και στη Γερμανία, ενώ ισοψηφούν με τους Γάλλους.
Συνδυάζοντας την ανάλυση του Pew (η οποία βασίζεται σε στοιχεία από την έρευνα Spring 2022 Global Attitudes Survey Q4) με το αποτέλεσμα των εκλογών, όπου η Νέα Δημοκρατία επικράτησε και μεταξύ των νέων, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η κοινωνία μας αλλάζει. Μεταξύ των μεγαλύτερων σε ηλικία, παραμένει ισχυρή η ανάμνηση των απλοϊκών μαθημάτων της Ιστορίας, ότι το έθνος άντεξε επειδή διατήρησε τις παραδόσεις του, καθώς και ότι όποια αλλαγή εισάγεται είναι για κακό μας. Οι νέοι μας, όμως, βλέπουν πιο πέρα. Δεν βλέπουν τι χάθηκε ή μπορεί να χαθεί, αλλά τι χάνεται λόγω αδράνειας. Νιώθουν την ανάγκη η χώρα να εξελιχθεί με την εποχή, να εξασφαλίσει τη θέση της στο μέλλον. Ετσι σκεπτόμενοι, μερικοί Ελληνες, εμπνευσμένοι από τις επαναστάσεις στην Αμερική και στη Γαλλία, οραματίστηκαν την ασύλληπτη ανατροπή που ξεκίνησε το 1821. Η σταθερότητα που υπόσχονται οι δικές μας εκλογές δεν είναι επανάσταση. Είναι, όμως, προϋπόθεση για να κάνουμε βήματα μπροστά και όχι κύκλους γύρω από τον εαυτό μας. Επειδή και η πολυτάραχη αδράνεια και η πρόοδος είναι στην παράδοσή μας.
