Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο: επιβεβαιώνεται η κυριαρχία της Ν.Δ. και προσωπικά του κ. Μητσοτάκη στην πολιτική σκηνή, όπως επιτείνεται το εντυπωσιακό ξεφούσκωμα του ΣΥΡΙΖΑ. Το ΠΑΣΟΚ κλειδώνει την άνοδό του, χωρίς να εντυπωσιάζει. Το πολιτικό σύστημα οριοθετείται, πλέον, εκ νέου: σε μια ογκώδη Κεντροδεξιά δεν αντιπαρατίθεται μια υπολογίσιμη Κεντροαριστερά, αλλά μια κερματισμένη, κακόφωνη αντιπολίτευση.
Η ανισορροπία αυτή δείχνει να είναι σχετικά στέρεα πακτωμένη: εκτός σημαντικού απροόπτου, η δεκαετία αυτή δείχνει ότι θα είναι η δεκαετία της Κεντροδεξιάς, με ό,τι συνεπάγεται για το πολιτικό πρόσημο των κυβερνητικών επιλογών. Οι αλλεπάλληλοι εκλογικοί θρίαμβοι του κ. Μητσοτάκη θα δημιουργήσουν, πιθανότατα, υπόδειγμα εκλογικής συμπεριφοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο: πώς ένα κεντροδεξιό κόμμα να συγκεράζει τις συντηρητικές διαθέσεις της λαϊκής Δεξιάς με κοινωνικά – οικονομικά φιλελεύθερες αντιλήψεις, ικανοποιώντας, συγχρόνως, τη γενικότερη απαίτηση για πολιτική σταθερότητα και κυβερνητική επάρκεια στη διαχείριση πολυκρίσεων. Πρόκειται για πρωτότυπη σύνθεση made in Greece.
Ο αρχιτέκτονας της στρατηγικής αυτής αποκτά τεράστιο πολιτικό κεφάλαιο. Πώς θα το χρησιμοποιήσει; Αν κρίνουμε από τα μέχρι τώρα δείγματα γραφής, με περισσότερο «επιτελικό κράτος» (δηλαδή ισχυρότερο πρωθυπουργικό συγκεντρωτισμό), ακόμη πιο ασθενή θεσμικά αντίβαρα και περισσότερο «μεταρρυθμισμό». Η πολιτική ισχύς παρέχει στον θριαμβευτή των εκλογών δυνατότητες θέσμισης ρηξικέλευθων μεταρρυθμίσεων (το οποίο θα πει: εν πολλοίς πολιτικά αυτοπεριοριστικών αλλαγών), αλλά επωάζει, συγχρόνως, συνθήκες πολιτικής μονομέρειας. Οταν ο νικητής επιβραβεύεται τόσο εντυπωσιακά, όχι μόνο είναι αδύνατον να γίνει η «αντιπολίτευση του εαυτού του», αλλά δεν έχει κίνητρα να μοιραστεί την εξουσία του, δηλαδή να δράσει για τη δημιουργία θεσμών που θα περιορίζουν την πολιτική του ισχύ. Βεβαίως, όπως επιτάσσουν τα σύγχρονα επικοινωνιακά ήθη, οφείλει να διατείνεται ότι πρέπει να πολιτευθεί «χωρίς αλαζονεία», μόνο που, στο καμίνι της πολιτικής, ο ψυχολογισμός είναι το φύλλο συκής της κυβερνητικής ισχύος.
Οι αλλεπάλληλοι εκλογικοί θρίαμβοι του κ. Μητσοτάκη θα δημιουργήσουν υπόδειγμα εκλογικής συμπεριφοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η ρευστότητα στην Κεντροαριστερά εντείνεται. ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ είναι συγκρίσιμα μεγέθη, πλέον, και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός για επικράτηση θα ενταθεί. Αριθμητικά μιλώντας, η προφανής επιλογή είναι η συνεργασία τους για τη δημιουργία μιας υπολογίσιμης Κεντροαριστεράς. Πολιτικά, όμως, θα είναι ένα εξόχως δύσκολο, ίσως αδύνατο, εγχείρημα.
Τέλος, οι εγκληματικές οργανώσεις μπορούν να αποκλεισθούν διά νόμου από το κοινοβουλευτικό παιχνίδι, αλλά η αντισυστημική ακροδεξιά, στην εποχή των θεωριών συνωμοσίας και του θυμού, ως πολιτική στάση, όχι. Η επιθυμία των πολλών για σταθερότητα και εκσυγχρονισμό συνυπάρχει με τον κυνισμό και την απαξίωση του πολιτικού συστήματος σε μεγάλη μερίδα πολιτών. Η χώρα δεν κινδυνεύει μεν από την Ακροδεξιά, αλλά η κοινοβουλευτική παρουσία της θα δηλητηριάζει τον πολιτικό διάλογο και θα ενεργεί ως το συντηρητικό αντίβαρο της εκσυγχρονιστικής Κεντροδεξιάς.
* Ο κ. Χαρίδημος Κ. Τσούκας (www.htsoukas.com) είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και ερευνητής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Warwick.
