Το μεγάλο χαρτί της Αθήνας, ως πόλης ενός κράτους που έχει αποκτήσει πολιτική σταθερότητα και προοπτική, είναι η εξωστρέφεια. Η ανάδυση της Αθήνας στον διεθνή χάρτη οφείλει να γίνεται και με όρους πολιτικής ερμηνείας, ως μιας μητρόπολης με ιδιάζοντα, αλλά ευανάγνωστα, γεωπολιτικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά.
Το κύρος των πόλεων είναι μια διάσταση τεράστιας επιδραστικότητας στον παγκόσμιο χάρτη. Παρότι είναι μια έννοια που υπόκειται σε μια ρευστή μεταβλητή (οικονομία, καταστροφές, κλιματική κρίση, μετακινήσεις πληθυσμών, δημογραφικό, ανεργία), παραμένει διαχρονικά μοχλός διαμόρφωσης ψυχολογικού κλίματος. Η οικονομία εισπράττει αμέσως τους πιο λεπταίσθητους κραδασμούς.
Η πόλη, ως αντανάκλαση μιας πολιτισμικής διεργασίας, είναι ένα από μείζονα κριτήρια ιεράρχησης των εθνών σε καιρούς παγκοσμιοποίησης. Ιδίως στην εποχή μας, που οι πόλεις υπερτερούν των εθνικών κρατών σε δυνατότητες ανταγωνισμού και οικονομικής υπεροχής όσο και προβολής φαντασιώσεων και επιθυμιών, το μέλλον των παγκοσμιοποιημένων μητροπόλεων είναι ένα ζήτημα που αφορά όλα όσα ορίζουν τη ζωή.
Η Αθήνα έχει ξεκινήσει μια διαδρομή προς τη νεωτερικότητα, στο πλαίσιο των εθνογενέσεων, από την ανακήρυξή της ως πρωτεύουσας του ελληνικού βασιλείου επί Οθωνος. Οι διεργασίες επιταχύνθηκαν επί Χαριλάου Τρικούπη, με μεγάλα έργα και σφυρηλάτηση της αστικής κοινωνίας. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι τη δεκαετία του 1880 (με την αποπεράτωση του Ζαππείου, της Ακαδημίας Αθηνών, του Ιλίου Μελάθρου κ.ά.) η Αθήνα εισέρχεται σταδιακά σε μια στενή συνομιλία με το διεθνές περιβάλλον, τάση που στερεώνεται υπό μορφήν δικτύωσης με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896.
Η σημερινή Αθήνα είναι η εξέλιξη εκείνης της μικρής πρωτεύουσας έχοντας ενσωματώσει και αφομοιώσει τους μεγάλους σταθμούς της ιστορίας της (1922 – πρόσφυγες, 1944 – Δεκεμβριανά, 1955 – ανοικοδόμηση, 1974 – Μεταπολίτευση, 2004 – Ολυμπιακοί Αγώνες). Αλλά αυτό που σήμερα καθιστά επιτακτική συνθήκη την ανανέωση της γλώσσας για το μέλλον των πόλεων και της Αθήνας ειδικά είναι οι νέες προκλήσεις της εποχής.
Οι προκλήσεις αυτές αναβιβάζουν το θέμα «πόλη» σε ένα επίπεδο οικουμενικής διάδρασης και ισχύος. Οι νέες μεγα-πόλεις συναιρούν ζητήματα ταυτότητας, τεχνολογίας, Ιστορίας, κινητικότητας, εργασίας και ταλέντου. Γεννούν ένα νέο τρόπο βιώματος στο αστικό κλίμα. Η πόλη γίνεται εργαστήρι συλλογικό και προσωπικό. Γίνεται θέατρο του κόσμου και γραφείο εργασίας.
Χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει, είμαστε μάρτυρες της αφύπνισης της Αθήνας σε εντελώς διαφορετικές πολιτικές και ευρύτερα γεωπολιτικές συνθήκες σε σχέση με την περασμένη δεκαετία. Πρώτα απ’ όλα υπάρχει η ενηλικίωση μιας νέας γενιάς και ετοιμάζεται η επόμενη, νέοι άνθρωποι με προσήλωση στο μέλλον που δεν έχουν βιώματα από το 2010. Και επιπλέον, υπάρχει η διαρκής αναμόχλευση της διεθνούς εικόνας της πόλης, με την τουριστική άνοδο, τις επενδύσεις στον τομέα αυτόν και τις προοπτικές για περαιτέρω κίνηση ιδεών, ανθρώπων και κεφαλαίων.
Η οικονομία της πόλης οφείλει να βρει τρόπους να κεφαλαιοποιήσει το ενδιαφέρον που προκαλεί πλέον η Αθήνα. Είναι ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία της που η ελληνική πρωτεύουσα έχει τόσο σύνθετη διαστρωμάτωση, τόσο διαφορετικά βλέμματα, τόσες προοπτικές για να βελτιωθεί και να προχωρήσει ακόμη περισσότερο.
Προς το παρόν, δεν έχουμε διαμορφωμένη την κυρίαρχη εικόνα της Αθήνας του 21ου αιώνα. Είναι τώρα που γίνονται οι τεκτονικές κινήσεις ώστε μετά το 2050, οι λήψεις από τον Λυκαβηττό του 2000 και του 2020 να μοιάζουν εξωπραγματικές. Το άνοιγμα της οικονομίας γεννάει τις προϋποθέσεις της φιλελεύθερης πόλης, που θα μπορεί με φυσικότητα να συντηρεί ιδεολογική πολυγλωσσία, κοινωνική ποικιλία, ώσμωση ιδεών και ενθάρρυνση της καινοτομίας. Είναι οι προϋποθέσεις ώστε η Αθήνα να γίνεται περισσότερο ελκυστική. Η έλξη που ασκεί μια πόλη διεθνώς είναι το μεγαλύτερο εθνικό κεφάλαιο.
