Οι εκλογές τελείωσαν. Η προεκλογική καμπάνια όμως συνεχίζεται. Παρακολουθώντας κανείς τη συζήτηση για τις προγραμματικές δηλώσεις είχε αυτήν την αλλόκοτη αίσθηση: Επιμένοντας στην αύξηση των εισοδημάτων και στην πολιτική των επιδομάτων, ο πρωθυπουργός έδινε την εντύπωση ότι είχε έρθει στη Βουλή με την κεκτημένη ταχύτητα δύο συναπτών προεκλογικών αναμετρήσεων.
Το Κοινοβούλιο έγινε η σκηνή για να παρασταθεί το πολιτικό του μονοπώλιο. Οχι τόσο εξαιτίας της χλωμάδας των προσώπων που δοκίμασαν να αρθρώσουν αντίλογο. Οσο λόγω της σαφήνειας με την οποία όρισε ο ίδιος τον χώρο στον οποίο έχει εγκαταστήσει τα ερείσματά του. Συμβολικά, ο «πολυδιάστατος εκσυγχρονισμός» του Μητσοτάκη τοποθέτησε τον εαυτό του σε μια αυτοσχέδια ιστορική αλυσίδα που αρχίζει με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και μέσω του Κωνσταντίνου Καραμανλή καταλήγει στον Ανδρέα Παπανδρέου και στον Σημίτη. Προγραμματικά, επιδεικνύει την ίδια ιδεολογική ανεξιθρησκία. Υπόσχεται και μη κρατικά πανεπιστήμια και επιστροφή της ΕΥΔΑΠ στο Δημόσιο. Επενδύει και στη σκληρή μεταναστευτική πολιτική και στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Υπόσχεται και μείωση του δημοσίου χρέους και αυξήσεις στις συντάξεις.
Μπορεί εκ πρώτης όψεως το μείγμα να μοιάζει αντιφατικό. Είναι όμως εκλογικά επιτυχημένο. Η επιτυχία του οφείλεται μεν στον αδογμάτιστο πραγματισμό του – στον επιδέξιο συγκρητισμό δεξιών και αριστερών πολιτικών. Βασίζεται όμως κυρίως στην πίστη ότι η πολιτική είναι ανταποδοτική: Οι πολίτες σε επιλέγουν όταν φροντίζεις τις ανάγκες τους· όταν τους δίνεις. Η μεγάλη αύξηση των κατώτατων αμοιβών την περίοδο 2019-2023 (σε αντίθεση με τη σχετική στασιμότητα των μεσαίων) μπορεί, ας πούμε, να εξηγήσει τη θεαματική διεύρυνση της απήχησης της Ν.Δ. στη δυτική όχθη του Κηφισού. Το ίδιο και η επιδοματική πολιτική που ακολουθήθηκε στην υγειονομική και στην ενεργειακή – πληθωριστική κρίση.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτή η συναλλακτική νομοτέλεια (δίνω χρήμα, αγοράζω αποδοχή) κάποια στιγμή βρίσκει τα όριά της. Οι ψηφοφόροι δεν έχουν μόνο τσέπες. Ενίοτε επιλέγουν και με μη ορθολογικά κριτήρια· ή δεν αναγνωρίζουν καν ποιος και με ποιον τρόπο βελτίωσε τις βιωτικές τους συνθήκες.
Ομως, ακόμη κι αυτή η επιφύλαξη κυριαρχείται από εκλογικό υπολογισμό. Κυριαρχείται από την αντίληψη ότι η πολιτική είναι ένας διαρκής εκλογικός αγώνας που ξαναρχίζει τη στιγμή που κλείνουν οι κάλπες.
Πότε πρέπει να σταματάει ο ανατοκισμός του πολιτικού κεφαλαίου; Πότε πρέπει να αρχίζει η επένδυσή του και σε μεταρρυθμίσεις που δεν έχουν άμεσο αντίκτυπο· που δεν προορίζονται να εκμαιεύσουν πολιτική ανταπόδοση, αλλά αλλάζουν την «αρχιτεκτονική του πεπρωμένου» της χώρας (κατά το λυρικό επιμύθιο της μητσοτακικής ομιλίας);
Η χορεία των κεφαλών που επιστρατεύτηκαν για να σχηματίσουν το τέμπλο του «πολυδιάστατου εκσυγχρονισμού» δεν απέκτησαν συμβολική υπεραξία επειδή ήξεραν να κερδίζουν εκλογές. Δεν έμειναν στην ιστορία ως καλοί campaigners. Για τους περισσότερους από αυτούς –πλην ενός– η πλειοψηφία δεν ήταν αυτοσκοπός. Ηταν το μέσο.
Γούστα
Αυτοί που πρέπει να απογοητεύθηκαν περισσότερο από την πρεμιέρα της νέας Βουλής θα πρέπει να ήταν οι κωδωνοκρούστες του αντιφασιστικού συναγερμού. Οχι ότι δεν ακούστηκαν υπερσυντηρητικοί θούριοι από το βήμα της Βουλής. Η ορμή όμως του νέου αντισυστημισμού των τριών συν ενός μικρών κομμάτων περιορίστηκε στη στυλιστική εκκεντρικότητα. Ούτε η διαδικαστική ρουτίνα διαταράχθηκε. Ούτε η ρητορική θύμισε σε τίποτε τους αντιμνημονιακούς προγόνους αυτών των σχημάτων – τότε που ο αντικοινοβουλευτισμός είχε φωλιάσει μέσα στο βουλευτήριο. Μπορεί βέβαια να είναι ακόμη νωρίς. Μπορεί αυτές οι δυνάμεις να δοκιμάζουν τα νερά. Δύσκολα πάντως θα δικαιωθούν οι πανικόβλητες φωνές που έβλεπαν φίδια να πετιούνται και να ετοιμάζονται να δαγκώσουν τη δημοκρατία. Οι φοβίες αυτές μαρτυρούν μάλλον χαμηλή εκτίμηση στο βάθος και στην ποιότητα της δημοκρατίας – που έχει σχετικά πρόσφατα περάσει από πολύ δύσκολα στρες τεστ. Και καταλήγουν έτσι να εγκωμιάζουν τα άκρα, αποδίδοντάς τους περιωπή απειλής. Θα ήταν όντως πολύ εύθραυστη μια δημοκρατία που θα κινδύνευε από καραβανάδικες κοινοτοπίες και παλαιοημερολογίτικες αρές. Θα ήταν μια δημοκρατία ημιθανής, αν μπορούσε να την απειλήσει το σηκωμένο φρύδι ενός εισαγγελικού ιδεασμού· ή το αποπληκτικό γούστο του μπιμπιλισμού. Το πολύ πολύ να πονέσουν τα μάτια μας.
«Συναινετικά»
Πληρώνεται, λέει, καλά. Είναι ευτυχισμένος. Οσο και οι πελάτες που πληρώνουν. Οι σαδιστές της ενάλιας ξαπλώστρας.
