Τατουάζ, ύφος χιλίων καρδιναλίων, ωραιοπάθεια, ανούσια εκζήτηση· η μοντέρνα κουλτούρα του φαγητού ήταν καλοδουλεμένο μάρκετινγκ πριν γίνει κουλτούρα. Η τελευταία δεκαετία και πλέον είναι ενδεικτική της τροπής των πραγμάτων: το φαγητό, είτε στην ακριβή εκδοχή τού «fine dining» είτε στην πιο φθηνή και καθημερινή τού «street food» προσέλαβε μία διάσταση εξαιρετικά προσοδοφόρας ιεροτελεστίας που συνορεύει με τη σουρεαλιστική φαιδρότητα· οι σεφ αναδείχθηκαν ως ιδιοφυείς αυθεντίες, οι πελάτες έγιναν μυημένη κοινότητα, και τα εστιατόρια εξελίχθηκαν σε ναούς, στους οποίους τα Μέσα επιφυλάσσουν αναλύσεις και επαίνους δυσανάλογης βαρύτητας. Εκτός από παγκόσμια μόδα, όμως, η βιομηχανία της εστίασης έγινε και σημείο προβληματισμού· το φαγητό απέκτησε την κλαδική φιλολογία του – κομμάτι, κι αυτή, της στρατηγικής εξάπλωσης: μαθαίνουμε λοιπόν ότι οι εργαζόμενοι στα εστιατόρια κακοπερνούν, οι συνθήκες εργασίας είναι ανάλογες με εμπόλεμης ζώνης, το αντικείμενο εργασίας είναι κάτι σαν πυρηνική φυσική, ενώ οι σεφ με εξουσία είναι τυραννικές προσωπικότητες που βασανίζουν τους υφιστάμενούς τους. Αυτό το κράμα άβολης αλήθειας και αυτάρεσκης υπερβολής συνέβαλε στον μυθικό χαρακτήρα του φαγητού σήμερα και κάπου εκεί είναι που βρήκε πρόσφορο πάγκο να ζυμωθεί και να φουσκώσει το The Bear, μία τηλεοπτική ιστορία ενός ταλαντούχου σεφ που εγκαταλείπει τα ακριβά εστιατόρια διεθνούς φήμης για να αναλάβει το σαντουιτσάδικο του νεκρού αδερφού του στο Σικάγο.
Αγιος με μαχαίρι
Ο Κάρμι, ο πρωταγωνιστής της σειράς, ενσαρκώνει το πρότυπο του βασανισμένου παιδιού-θαύματος. Σε μια άλλη εποχή και συνθήκη θα μπορούσε να είναι ποιητής ή συγγραφέας, αλλά σ’ αυτό το πεδίο της ποπ μετανεωτερικότητας δεν γίνεται να είναι κάτι άλλο πέρα από σεφ. Είναι ζηλευτά ταλαντούχος, όμορφος, μυώδης, καλοσυνάτος, αλλά, παράλληλα, δηλητηριασμένος από τις τοξίνες της ζωής και του επαγγέλματος. Προσπαθώντας να εξορθολογίσει το κατάστημα του αδερφού του (ο οποίος εννοείται πως αυτοκτόνησε αφήνοντας πίσω του χρέη) και να γεφυρώσει δημιουργικά το χάσμα ανάμεσα στη στιλπνή πολυτέλεια του Noma και την άξεστη λιπαρότητα των ιταλικών σάντουιτς με μοσχάρι, έρχεται αντιμέτωπος με έναν κόσμο δυσλειτουργικό, χαμηλών προδιαγραφών· ένα κατάστημα ασφυκτικό, με απείθαρχο προσωπικό, άπειρα τεχνικά προβλήματα, αλλά και με περίσσευμα συναισθήματος, τον θέτει ενώπιον ενός υπαρξιακού διλήμματος: ή θα το γκρεμίσει και θα το χτίσει από την αρχή ή θα βουλιάξει μαζί του. Ο Κάρμι προφανώς κάνει το πρώτο, διαφορετικά δεν θα είχε νόημα η σειρά.
Η συνταγή του τραύματος
Η εξυπνάδα του The Bear έγκειται στο ότι αγκαλιάζει όλα τα σύγχρονα ινσταγκραμικά κι αφηγηματικά κλισέ της γαστρονομικής σκηνής, αλλά το κάνει βάσει οργανωμένου σχεδίου. Από τον πρώτο κύκλο, δηλαδή, παρελαύνουν όλα όσα θα περίμενε κανείς: η υστερία του εστιατορίου που βράζει, οι χρόνοι που τρέχουν, οι βωμολοχίες, οι φωνές, οι ανταγωνισμοί, η εκρηκτική έπαρση των επαγγελματιών «του χώρου»· όμως, όσο ο χρόνος περνάει, η ιστορία εστιάζει όχι στη λαχταριστή επίφαση, αλλά στο τραύμα από κάτω. Αποδεικνύεται ότι η μαγειρική είναι μία τέχνη που κατασπαράζει τον καλλιτέχνη της: oι άπειρες ώρες δουλειάς, οι κακουχίες, οι αποτυχίες και οι θρίαμβοι είναι όλα τους σπονδή σε κάποιον άλλο, προσφορά στην απόλαυση ενός αγνώστου. Οι σεφ ζουν πράγματι ένα δράμα γιατί συνδυάζουν ένα σωρό δεξιότητες –του θεωρητικού, του εργάτη, του τεχνίτη, του αθλητή, του περφόρμερ– αλλά οι δεξιότητες αυτές είναι καταδικασμένες να πραγματωθούν σε ένα καθεστώς μοναξιάς, εσωστρέφειας, επαναληπτικότητας και ελλιπούς αναγνώρισης. Στο τέλος, συνήθως δεν κρατάνε τίποτα για τον εαυτό τους. Το τραύμα όμως δεν περιορίζεται στην κουζίνα. Οπως αποκαλύπτει το συγκλονιστικό έκτο επεισόδιο του δεύτερου κύκλου, οι ιλιγγιώδεις ρυθμοί της δουλειάς μπορεί να είναι ένα καταφύγιο στο οποίο σε σπρώχνουν οι αφόρητοι δεσμοί της οικογένειας: ίσως η πολυσχιδής και αλαζονική αυτοκρατορία των γεύσεων να είναι τελικά ένας μηχανισμός άμυνας· ίσως τα κακοποιητικά γνωρίσματα που τόσοι και τόσες αποδίδουν στην επαγγελματική μαγειρική να είναι ένα είδωλο της κακοποίησης που οι επαγγελματίες γεύτηκαν πρώτη φορά στην τραπεζαρία του σπιτιού τους.
