«Απέχθεια της απώλειας»: η τάση μας «να φοβόμαστε και να τρέμουμε περισσότερο τις απώλειες, παρά να προσδοκούμε ή να απολαμβάνουμε τις βελτιώσεις. Ολα αυτά μεγεθύνονται συχνά από τις ελίτ και τους ηγέτες της κοινής γνώμης, τους δημοσιογράφους και τους διανοουμένους, οι οποίοι έχουν μια μακρά παράδοση αρνητικότητας, προφητειών και καταστροφολογίας, μια παράδοση που προσδίδει στους ανθρώπους σοβαρότητα, κύρος και κάποια προστασία από τη γελοιοποίηση. Κάπως έτσι καταλήγουμε να βλέπουμε πολλούς διαμορφωτές γνώμης να μεροληπτούν υπέρ του αρνητισμού».
Πολύ ενδιαφέρουσα η συνέντευξη του συγγραφέα Στίβεν Πίνκερ στο περιοδικό «Κ» της Κυριακής και στον Μανώλη Ανδριωτάκη (απ’ όπου και το παραπάνω απόσπασμα).
Ο Αμερικανός στοχαστής έχει πάντοτε έναν τρόπο να μιλάει λογικά αλλά ποτέ πεζά, θετικά αλλά όχι αφελώς αισιόδοξα. Νηφάλια μα όχι ψυχρά.
Ολα όσα θίγει ο Πίνκερ έχουν μια διάρκεια και ένα βάθος που δεν έχουν ποτέ οι διάφορες «μόδες» των κοινωνικών μέσων. Χθες, π.χ., ήταν η παράσταση της Λένας Κιτσοπούλου στην Επίδαυρο, αύριο κάτι άλλο για να κανιβαλίσουμε. Αυτά είναι απλώς ξεσπάσματα που μικρή σχέση έχουν με την απαιτητική σκέψη.
Τη σκέψη του Πίνκερ απεχθάνονται και οι αυτόκλητοι ιεροκήρυκες που φαντασιώνονται «νέους μεσαίωνες» και «επερχόμενες βαρβαρότητες».
Είναι ο κόσμος μας ιδανικός όμως; Μα ποιος μπορεί να ισχυριστεί κάτι τέτοιο; Και ποιος, στ’ αλήθεια (εκτός από τους εφήβους), πιστεύει ότι ο κόσμος μας μπορεί να γίνει ιδανικός; Μπορεί όμως να γίνει καλύτερος ή έστω λιγότερο κακός συγκριτικά με το χθες. Και αυτό, αν δούμε τη μεγάλη εικόνα, συμβαίνει.
Είναι εκπληκτικό αυτό που λέει ο Πίνκερ στην ίδια συνέντευξη, που φανερώνει πολλά για την αντιληπτική ικανότητα του ανθρώπου: «Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν ότι, αν πάρετε μια πολιτική πρόταση για την υγειονομική περίθαλψη, για παράδειγμα, και πείτε ότι αυτή είναι η θέση των Δημοκρατικών, τότε οι “αριστεροί” θα την αγαπήσουν και οι “δεξιοί” θα τη μισήσουν. Επειτα, αν πάρετε ακριβώς την ίδια πολιτική και την πάτε σε ένα άλλο δείγμα, λέγοντας ότι αυτή είναι η θέση των Ρεπουμπλικανών, τότε η προτίμηση αντιστρέφεται. Οι “αριστεροί” τη μισούν και οι “δεξιοί” τη λατρεύουν. Μιλάμε για την ίδια πολιτική».
Οχι, ο κόσμος δεν είναι με τίποτα ιδανικός και, για τον Πίνκερ, η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής είναι τεράστια, όπως και η ροπή πολλών χωρών προς τον αυταρχισμό αλλά και η επέλαση του cancel culture.
«Πρέπει να θυμόμαστε», λέει, «ότι είμαστε συλλογικά καλύτερα όταν έχουμε θεσμούς που αναζητούν την αλήθεια μέσω εμπειρικών πειραμάτων και ανοιχτού διαλόγου, όταν έχουμε θεσμούς που θέτουν ως στόχο τους τη βελτίωση της ανθρώπινης ευημερίας και αδιαφορούν για τη δόξα, τη δύναμη και την υπεροχή του δικού μας συνασπισμού».
