Συνηθίζεται το απρόβλεπτο; Μπορούμε να προετοιμαστούμε για κάτι που θα ανατρέπει προγραμματισμούς ή καθημερινά τελετουργικά, ό,τι μέχρι σήμερα ήταν υπόθεση ατζέντας; Πρέπει να εξοικειωνόμαστε σιγά σιγά στην ιδέα ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν θα είναι περιστασιακά, ότι ο εισβολέας θα επανέρχεται με ένταση η οποία θα είναι όλο και πιο δύσκολο να υπολογιστεί. Ο Ιούλιος του 2023 θα είναι, πιθανόν, ο πιο θερμός που έχει καταγραφεί εδώ και «εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες χρόνια» στον πλανήτη Γη, εκτίμησε ο επικεφαλής κλιματολόγος της NASA.
Η έκρηξη δυστοπίας χρειάζεται ψυχικά αποθέματα για να απορροφηθεί χωρίς να κλονίσει την ανθρώπινη συνθήκη. Οι επιστήμονες συναινούν ότι το μέλλον είναι ήδη εδώ. Οι συζητήσεις για τις αιτίες, την πρόληψη που δεν έγινε, τα μέτρα που ακόμη κι αν ληφθούν τώρα θέλουν χρόνια για να αντιστρέψουν –και αν– την κλιματική κρίση, μονοπωλούν σχεδόν την ειδησεογραφία. Και λοιπόν; Τι προσφέρει η «αυξημένη ανησυχία» χωρίς εγρήγορση;
Ο ρόλος των κυβερνήσεων γίνεται όλο και πιο απαιτητικός και σύνθετος. Η σοβαρή οχύρωση και εντατική προετοιμασία των χωρών για το «ακραίο» είναι η μία πλευρά. Η άλλη, εξίσου σημαντική, είναι η ενημέρωση των πολιτών. Κίνητρα για εθελοντισμό, καμπάνιες πληροφόρησης, προσπάθεια να εντοπιστούν οι κίνδυνοι στην «αυλή» του καθενός, που μπορούν να οδηγήσουν σε περιβαλλοντική καταστροφή. Η συνεργασία πολίτη – τοπικής αυτοδιοίκησης – κεντρικής εξουσίας δεν είναι μόνο αναγκαία, είναι και κρίσιμη.
Στην Ελλάδα ειδικότερα, μια χώρα όπου τόσο το πνεύμα του εθελοντισμού όσο και της δημιουργικής συνύπαρξης του ιδιώτη με το κράτος, με λίγες εξαιρέσεις, χειμάζει (για να το πούμε πολύ κομψά), οι προτεραιότητες χρειάζονται ανακατεύθυνση. Δεν είναι πανάκεια οι εκ των υστέρων αποζημιώσεις. Oπως δεν είναι μακριά η στιγμή που αυτή η συνδρομή της πολιτείας σχεδόν δεν θα υπολογίζεται. Οι καταστροφές πλέον είναι εκτεταμένες και απανωτές, οπότε οι εμβαλωματικές παρεμβάσεις δεν αποτελούν λύση.
Χωρίς δραστικό και επίμονο κεντρικό έλεγχο (πού και πώς διέθεσαν, για παράδειγμα, οι δήμοι τα κρατικά κονδύλια για την πυροπροστασία), χωρίς ατομική έγνοια και ευθύνη για τα στοιχειώδη (πόσο δύσκολο είναι να απομακρύνουμε ξερά χόρτα και σκουπίδια;), οι υψηλές θερμοκρασίες θα είναι η σπίθα, όμως το φιτίλι θα το έχουμε βάλει εμείς.
Οι καταστροφές είναι και επέκταση της απραξίας ή του πανικού. Μοιάζουν αντίθετα, αλλά είναι συνώνυμα.
