Είναι άξιο θαυμασμού το Ισραήλ. Οχι μόνο για τη στρατιωτική του ισχύ, που ζηλεύουν διάφοροι εθνικοδιαταραγμένοι. Ούτε μόνο για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τα τεχνολογικά τους επιτεύγματα που λιγουρεύονται διάφοροι όψιμοι φιλελεύθεροι· έτσι κι αλλιώς, οι περισσότερες τεχνολογίες στον αγροτοδιατροφικό τομέα, αυτές που μετέτρεψαν την έρημο σε κήπο της Εδέμ, ανακαλύφτηκαν την εποχή των σοσιαλιστικών κιμπούτς (κοινόκτητα αγροκτήματα).
Το εντυπωσιακότερο όλων είναι πως 75 χρόνια τώρα, δηλαδή από τη στιγμή της συγκρότησής του, το 1948, στο Ισραήλ υπήρξε πλέρια δημοκρατία. Την ίδια περίοδο, εμείς είχαμε μια εικοσαετή καχεκτική Δημοκρατία με διώξεις αντιφρονούντων, μια επτάχρονη στρατιωτική δικτατορία και όλοι ευλογούμε το «θαύμα» να έχουμε από το 1974 ομαλό κοινοβουλευτικό πολίτευμα. Βεβαίως, μπορούμε να πούμε –όπως κάνουμε πάντα– για τις «ειδικές συνθήκες της Ελλάδος»: «Εμείς είχαμε έναν εμφύλιο και τον από Βορρά κίνδυνο». Η αλήθεια, όμως, είναι ότι η συγκρότηση του Ισραήλ δεν έγινε αναίμακτα. Υπήρξαν πολλές συγκρούσεις των γηγενών Αράβων με τους Εβραίους εποίκους καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, ένας πόλεμος που συνεχίζεται ακόμη με πολλές όψεις: τρομοκρατία, Ιντιφάντα κ.λπ.
Οσο για τους κινδύνους, το Ισραήλ δεν είχε μόνο από τον Βορρά, αλλά εξ ανατολών και από τον Νότο. Παρ’ όλα αυτά και με κυβερνήσεις συνεργασίας –η απλή αναλογική είναι πάγιο εκλογικό σύστημα– διεξήγαγε τρεις πολέμους κατά πλειάδας συνασπισμένων κρατών, ενώ εμείς, με απλή αναλογική, ούτε κυβέρνηση δεν μπορούμε να σχηματίσουμε.
Η δημογραφική αλλοίωση της χώρας, από το 1990 και μετά, με τη μαζική μετανάστευση Εβραίων από την πρώην ΕΣΣΔ, έφερε πολιτική αλλοίωση.
Ολα αυτά είναι επιτεύγματα των πρώτων κυμάτων Εβραίων από τη Δυτική Ευρώπη. Ανθρωποι κυνηγημένοι –ακόμη και πριν από το μέγιστο έγκλημα των ναζί– οι περισσότεροι προοδευτικοί, πολλοί από αυτούς μορφωμένοι, που ήταν στην πρωτοπορία των μεγάλων ευρωπαϊκών κινημάτων στην τέχνη, στις επιστήμες, στη φιλοσοφία και στα γράμματα. Αυτό δεν οφείλεται σε κάποιο «δαιμονικό» χαρακτηριστικό των Εβραίων, ούτε είναι κομμάτι του DNA τους. Απλώς, όταν κάποιος διώκεται χωρίς λόγο αναγκάζεται να σκεφθεί περισσότερο για την ανθρώπινη φύση, τις σχέσεις πολιτών και εξουσίας, τα πολιτικά δικαιώματα κ.λπ. Αυτό έκαναν πολλοί, από τον Μπαρούχ Σπινόζα μέχρι τον Αλβέρτο Αϊνστάιν, από τον Σίγκμουντ Φρόιντ μέχρι τον Καρλ Πόπερ, και εκατοντάδες άλλους που μεγαλούργησαν στα γράμματα, στις επιστήμες και στις τέχνες.
Αυτό που άλλαξε στο Ισραήλ, από το 1990 και μετά, ήταν η μαζική μετανάστευση Εβραίων από την πρώην ΕΣΣΔ. Αυτοί δεν κουβαλούσαν την πλούσια πνευματική κληρονομιά των Εβραίων της Δύσης, είχαν μόνο ένα πολιτικό πρότυπο: του τσάρου και των Πατερούληδων. Υπήρξαν και αυτοί θύματα διακρίσεων, υπέστησαν διώξεις, αλλά δεν έζησαν στην έκταση και σε διάρκεια το μεγάλο κακό, όπως οι Εβραίοι της Δύσης. Παρ’ όλα αυτά, δείχνουν περισσότερο φοβισμένοι και είναι λιγότερο ανεκτικοί απ’ όσο οι δεύτεροι. Είναι τα βιώματα και η έκθεση σε διάφορες πνευματικές επιρροές που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα των ανθρώπων και όχι η καταγωγή τους.
Εχουμε πει πολλάκις ότι στην πολιτική το ένα φέρνει τ’ άλλο και ύστερα από κάποια καταστροφή αναρωτιόμαστε «μα, πώς μπορεί να έγινε αυτό;». Η δημογραφική αλλοίωση του Ισραήλ έφερε πολιτική αλλοίωση. Η Ακροδεξιά ενισχύθηκε – κατανοητό, διότι οι νιόφερτοι είχαν ζήσει τον κομμουνιστικό ζυγό, αλλά όχι δικαιολογημένο. Ετσι, η κυβέρνηση Νετανιάχου αποφάσισε να καταργήσει το οιονεί (άγραφο) σύνταγμα της χώρας, αυτό που –75 χρόνια τώρα– έκανε το Ισραήλ μεγάλο και ισχυρό. Και μαζί με αυτό, βέβαια, «η κυβέρνηση θα έχει τώρα τη δυνατότητα να απολύσει την πολιτικά ενοχλητική γενική εισαγγελέα Γκάλι Μπαχαράβ-Μιάρα, υπεύθυνη για τη δικαστική έρευνα γύρω από τον πρωθυπουργό Νετανιάχου και τη δωροδοκία του από μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης» («Καθημερινή», 26.7.2023).
