Οτι ο τουρίστας είναι ιδιότητα βαρείας καταπόνησης είναι γνωστό. Οτι η επικείμενη ταλαιπωρία κανέναν δεν πτοεί και όλοι ορμάμε ασυγκράτητοι στις διακοπές ή προετοιμάζουμε –έστω και φαντασιακά– το επόμενο ταξίδι αποτελεί, κι αυτό, κοινό τόπο. Οτι ο τουρισμός παραμένει για τις περισσότερες χώρες του πλανήτη η κύρια –αν όχι η βασικότερη– πηγή εσόδων, κινητήριος μοχλός της οικονομίας τους, της επιβίωσής τους δηλαδή, είναι κι αυτό γνωστό. Ομως η λογική ακολουθία των πραγμάτων, όπως και οι σταθερές έχουν προ καιρού διαταραχθεί, όσο κι αν προσποιούμαστε, κάθε τόσο, πως επιστρέφουμε στην «κανονικότητα». Η βεβιασμένη προσπάθεια εξομάλυνσης θυμίζει τα τεχνητά χαμόγελα των σέλφι, που παραπέμπουν σε προβαρισμένη γκριμάτσα μάλλον παρά σε έκφραση χαράς ή ευχαρίστησης.
Η Ρόδος εκτός από την καταστροφή του περιβάλλοντος και των ζωών εκατοντάδων ανθρώπων έφερε στην επιφάνεια και τη διάχυτη αγωνία. Πέρυσι το νησί υποδέχτηκε 2,6 εκατ. επισκέπτες. Η κλιματική αλλαγή επιφέρει ισχυρό πλήγμα στον ευρωπαϊκό Νότο αλλά και στην ευρωπαϊκή βιομηχανία τουρισμού και ταξιδιών, «έναν κλάδο που το περασμένο έτος συνεισέφερε στην οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου 1,9 τρισ. ευρώ» («Κ», 26/7).
Οι εικόνες της κλειστής Ακρόπολης, ορισμένες ώρες της ημέρας λόγω καύσωνα, ή των «αποκλεισμένων» σε κλιματιζόμενα ξενοδοχεία επισκεπτών στη Σικελία ή στη Σαρδηνία, είναι ενδεικτικές μιας επερχόμενης αλλαγής στην τουριστική κίνηση. Εκτός κι αν ο κάθιδρος και εξουθενωμένος τουρίστας μεταλλαχθεί, συν τω χρόνω, στην προσπάθειά του να επιβιώσει. Σε τι; Ποιος ξέρει… Σε ένα είδος που θα αντέχει τα πάντα προκειμένου να μη στερηθεί τη μετακίνηση. Γιατί δεν αρκεί να αγνοεί κανείς την πραγματικότητα, θα πρέπει και να την αρνηθεί, από πείσμα ή παραφορά. Να παλινδρομήσει δηλαδή το ανθρώπινο γένος σε μια δεύτερη ή νέα ανηλικότητα. Εκατομμύρια τουρίστες, αυτό το «ακραίο» (ένα επίθετο που δεν δικαιούμαστε πλέον να χρησιμοποιούμε) καλοκαίρι, βρίσκονται καθ’ οδόν προς κάποιον προορισμό. Σε 45 βαθμούς Κελσίου, σε φλεγόμενα δάση, σε πλημμυρισμένες πόλεις, εν μέσω πυρκαγιών, τυφώνων, καταστροφών. Εκτός αν αυτή ακριβώς η δυστοπία αποτελέσει τουριστική ατραξιόν. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Πρόσφατα στην Κοιλάδα του Θανάτου, στις ΗΠΑ, με θερμοκρασίες που ξεπέρασαν τους 55 βαθμούς Κελσίου, συνέρρεαν εκατοντάδες για να βιώσουν, λέει, την «απόλυτη εμπειρία» ενός καύσωνα. Εκεί όπου «αισθάνεστε όντως σαν ο ήλιος να έχει περάσει μέσα από το δέρμα σας και να μπαίνει στα κόκαλά σας», όπως δήλωσε δασοφύλακας του Εθνικού Πάρκου της Κοιλάδας.
Εκατομμύρια τουρίστες εν μέσω 45 βαθμών Κελσίου, πυρκαγιών, τυφώνων, καταστροφών.
Αλλά τίποτα δεν σταματάει την ανθρώπινη περιέργεια (κομψή διατύπωση). Την παρόρμηση που εμπεριέχει και το στοιχείο του θανάτου. Η φαινομενική φυγή είναι χωρίς λύτρωση. Η «περιπέτεια» είναι έννοια που διαστέλλεται τόσο, μέχρι αποχρωματισμού του νοήματός της.
Οταν ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, ο Γερμανός συγγραφέας και στοχαστής, ανέπτυσσε «μια θεωρία για τον τουρισμό» πριν από 25 χρόνια, η συνθήκη ήταν πολύ διαφορετική κι αυτό που περιέγραφε τότε ως λαίλαπα, περίπου, που αφανίζει τόπους και τοπία, πολλαπλασίασε τα δυσμενή χαρακτηριστικά της. Εγραφε μεταξύ άλλων («Πολιτική και πολιτισμός», εκδ. Scripta): «Ο τουρισμός ζητώντας να λυτρώσει τους οπαδούς του από την κοινωνία, πήρε κι αυτήν μαζί του στο ταξίδι. Οσοι συμμετείχαν σ’ αυτό μπορούσαν να διαβάσουν στα πρόσωπα των γειτόνων τους αυτό που ήταν πρόθεσή τους να ξεχάσουν. Στο πρόσωπο αυτό, που τους ακολουθούσε στο ταξίδι, καθρεφτιζόταν ό,τι είχε αφήσει κανείς πίσω του. Εκτοτε ο τουρισμός είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας, την οποία ο ίδιος απεχθάνεται».
Ο τουρισμός αποτελεί λύση για την οικονομία αλλά και μέρος του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής. Παραμένει αντανάκλαση της κοινωνίας που ούτε μπορούμε να αλλάξουμε δραστικά ούτε και να ξεχάσουμε. Εγκλωβισμένοι, μοιραίοι και απρόθυμοι αντάμα.
