Η χώρα πέρα από τις ακτές είναι ένας τόπος άλλος. Στις ακτές, οι εικόνες μικρή διαφορά έχουν από την υπόλοιπη τουριστική Μεσόγειο. Η καλοκαιρινή σεζόν είναι σαν ένα ιδιότυπο τιμάριο, κοινό ως προς τις προσφερόμενες υπηρεσίες, με κάποιο couleur locale να σπάει τη μονοτονία. Το λούστρο, στην όποια μορφή του, δίνει μια ψευδαίσθηση πολυτέλειας, εκείνη που απαιτείται στον σχεδιασμό του τουριστικού «προϊόντος». Οσο κάποιος απομακρύνεται από τις ακτές και εισέρχεται στην ενδοχώρα, το λούστρο ξεθωριάζει. Σάμπως η χιλιομετρική απόσταση είναι ταυτόχρονα μετρονόμος. Αλλος ρυθμός στη Χαλκιδική, άλλος στο Πολύκαστρο. Αλλες παραστάσεις στη Ρόδο, άλλες στο Σιδηρόκαστρο και στην Προσοτσάνη.
Οι εικόνες αλλάζουν. Και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Η ποικιλομορφία της γεωγραφίας στον περιορισμένο ελλαδικό χώρο είναι τεράστια. Αυτό είναι, άλλωστε, ένα από τα χαρακτηριστικά της μικρής χώρας· βουνίσιοι, καμπίσιοι, χωριανοί και κάτοικοι των πόλεων, ανακατεμένοι. Αν και το 2023 τέτοιοι προσδιορισμοί μάλλον είναι παρηχήσεις ενός παρελθόντος που δεν υπάρχει πια.
Το παρελθόν είναι παντού παρόν. Στο βρετανικό στρατιωτικό νεκροταφείο στη Δοϊράνη, κάθε γωνία είναι προσεγμένη. Κάποιος προφανώς φροντίζει τακτικά και με αξιοζήλευτη επιμονή κάθε έναν από τους 2.160 πεσόντες, με όνομα ή χωρίς. Στο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο, λιγότερο περίτεχνο, των πεσόντων του «Μετώπου της Θεσσαλονίκης», όπως ήταν γνωστή την περίοδο 1915-18 η γραμμή άμυνας που κρατούσαν –κυρίως– Αγγλοι, Γάλλοι και Ελληνες, περίπου στα σημερινά εθνικά σύνορα, η εικόνα παρόμοια, δίχως, βέβαια, την αυτοκρατορική αρχιτεκτονική του βρετανικού κοιμητηρίου.
Οι χορταριασμένες γραμμές του σιδηροδρόμου, που κάποτε χρησιμοποιήθηκαν ώστε ο Ελληνικός Στρατός να απελευθερώσει εκτάσεις οι οποίες κατέστησαν το καχεκτικό κράτος του 19ου αιώνα υπολογίσιμο παράγοντα πάνω σε γεωπολιτικό σταυροδρόμι, απλά μαρτυρούν την παρακμή. Τι να πει κανείς για τον σιδηρόδρομο, που δεν έχει ήδη γραφτεί μετά την τραγωδία των Τεμπών;
Στον ελληνικό, μακεδονικό, πέρα από τις ακτές, βορρά, ακόμη και οι άνθρωποι σπανίζουν. Ειδικά οι νεότεροι – στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και πολύ περισσότερο στη Γερμανία. «Εγκατάλειψη» θα υποστηρίξουν κάποιοι. «Βαλκάνια» θα πουν άλλοι. Και οι δύο χαρακτηρισμοί κρύβουν δόσεις αλήθειας. Η «βαλκανιοποίηση» της Βόρειας Ελλάδας δεν ξεκίνησε χθες. Είναι έργο τριάντα ετών· έργο, δηλαδή, πολλών διαδοχικών κυβερνήσεων, οι οποίες έδειξαν περίπου το ίδιο ενδιαφέρον. Δηλαδή, ελάχιστο ή και καθόλου.
Ο Αύγουστος μόλις αρχίζει, όπως όλα δείχνουν η τουριστική σεζόν στην παράλια Ελλάδα δεν θα είναι εκείνη που αναμενόταν. Μετά, και με ένα χειμώνα δύσκολο να πλησιάζει, με «αυτοδιοικητικές» εκλογές να είναι, επίσης, ορατές, ίσως είναι η ώρα να γίνει μια συζήτηση για την ενδοχώρα. Ελλάδα δεν είναι μόνον οι παραλίες.
