Mία από τις πιο ωραίες και ελπιδοφόρες εικόνες του φετινού καλοκαιριού είναι αυτή των πολιτών που διαδηλώνουν στις παραλίες. Ανθρωποι όλων των ηλικιών πήραν το καπελάκι τους και την πετσέτα θαλάσσης, κατέβηκαν στις αμμουδιές κι εκεί, ανάμεσα σε ξαπλώστρες και κατασκευές με τούλια –η νέα κακόγουστη μόδα–, είπαν, φτάνει. Ως εδώ με τις αυθαιρεσίες.
Οσοι κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν πού στοχεύει η διαμαρτυρία αυτή, ότι δεν διώκονται γενικώς και αδιακρίτως οι ξαπλώστρες και οι ομπρέλες, ούτε η σοβαρή επιχειρηματικότητα, αλλά η ασυδοσία, η απληστία, η καταπάτηση δημόσιου αγαθού, το πλιάτσικο, λειτουργούν εκ του πονηρού. Το αίτημα των Παριανών, των κατοίκων στη Ρόδο, στη Νάξο, στη Σέριφο, στη Χαλκιδική, στην Κρήτη και αλλού είναι απολύτως ευθύβολο και σαφές. Οι παράνομες καταλήψεις παραλιών πρέπει να σταματήσουν, το αναφαίρετο δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης σε αυτές πρέπει να διαφυλαχθεί.
Ηδη άρχισαν να σημειώνονται οι πρώτες νίκες. Ξαπλώστρες μαζεύονται άρον άρον από επιχειρηματίες προκειμένου να γλιτώσουν ποινές, πρόστιμα και κατασχέσεις, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας δεσμεύτηκε ότι δεν θα χαριστεί σε κανέναν και θα τους ταράξει όλους στη νομιμότητα –μένει να το δούμε–, η κυβέρνηση εξετάζει τρόπους αποτελεσματικότερων ελέγχων και ορθότερης διαχείρισης των παραλιών· και η κοινωνία, ακόμη κι αν δεν συμμετέχει στην πρώτη γραμμή της διαμαρτυρίας, παρακολουθεί με ενδιαφέρον, κατανοεί το διακύβευμα, στηρίζει το αίτημα.
Το κίνημα για την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες, και οι μικρές και πιο μεγάλες επιτυχίες του, είναι η απόδειξη ότι μπορεί να υπάρξει τρίτος δρόμος μεταξύ αγοράς και κράτους. Η κοινωνία των πολιτών έχει τη δύναμη να δράσει, να οργανωθεί αποτελεσματικά σε συλλογικές διεκδικήσεις, να κινητοποιηθεί με σχέδιο και επιμονή όπου εντοπίζει επιχειρηματική ασυδοσία και απουσία κρατικής εποπτείας. Αυτό που παρακολουθούμε είναι πολύ πιο σημαντικό από την απελευθέρωση των παραλιών. Παράγεται κοινωνικό κεφάλαιο πολύτιμο για το μέλλον, απαραίτητη κληρονομιά για νέες διεκδικήσεις.
Δεν έχει σημασία ποιος είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός τίτλος του κινήματος, δεν χρειάζεται να σπαταλιέται ενέργεια για το αν πρέπει να το αποκαλούμε «κίνημα της πετσέτας», «κίνημα κατά της ξαπλώστρας» ή οτιδήποτε άλλο. Να εστιάσουμε στο ότι για πολύ μεγάλο τμήμα της κοινωνίας γίνεται προτεραιότητα η υπεράσπιση ενός θεμελιώδους δημόσιου αγαθού.
Να τονίσουμε ότι αναδεικνύονται νέες αξίες και πρακτικές συλλογικής δράσης. Να δούμε τη μεγάλη εικόνα: Στις σημερινές, ιδιαίτερα πολύπλοκες κοινωνίες, ο έλεγχος, η διαφάνεια, η λογοδοσία, η θωράκιση της δημοκρατίας είναι συλλογική υπόθεση. Οι μεγάλες προκλήσεις στη σύγχρονη εποχή δεν μπορούν να έχουν ατομικές απαντήσεις, μόνο συλλογικές. Και γι’ αυτό το φετινό ελληνικό καλοκαίρι αποδεικνύεται ιδιαίτερα γόνιμο για την κοινωνία των πολιτών.
