Το «κίνημα της πετσέτας» φέρνει στην επικαιρότητα κεφάλαια της ιστορίας των θαλασσίων λουτρών. Σήμερα η διεκδίκηση των παραλιών έχει χαρακτήρα ακτιβιστικό υπέρ της νομιμότητας και του δικαιώματος στην πρόσβαση, συνυπάρχει δε με μια διάθεση επανάκτησης μιας χαμένης αίσθησης ελευθερίας. Μαζί φέρνει στο προσκήνιο και το θέμα του τοπίου, τόσο εξορισμένου από τη δημόσια σφαίρα. Το τοπίο στην Ελλάδα είναι η ουσία του τουρισμού μας, αλλά και ο σύνδεσμος των Ελλήνων με τον τόπο. Υπάρχει υπεραξία, υπάρχει συγκίνηση, υπάρχει συνομιλία με το άχρονο στοιχείο.
Ολα αυτά παρασύρονται ως προϊόντα της συζήτησης για την απελευθέρωση των παραλιών από την παρανομία. Υπάρχει βεβαίως και νόμιμη χυδαιότητα ή νόμιμη (κατά)χρηση του χώρου, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση και προφανώς οι κοινωνίες είναι ευρύχωρες ώστε να επιτρέπουν τη σύμπλευση. Αλλά με κανόνες.
Το ελληνικό τοπίο, ιδίως το θαλασσινό, αποτέλεσε εξαρχής αντικείμενο εκμετάλλευσης με την οργάνωση της αστικής κοινωνίας στη μικρή Ελλάδα του 1890-1910. Αρχικά, στην Αττική, η αστική τάξη κατέβαινε στα Φάληρα. Για μπάνιο πήγαινε κυρίως στο Νέο Φάληρο, όπου η παραλία ήταν αυστηρά χωρισμένη για άνδρες και γυναίκες. Η παραλία προκάλεσε την ανάπτυξη ενός κοσμοπολίτικου θερέτρου, με ξενοδοχεία, θέατρο, καφενεία και ταβέρνες, επαύλεις και απλά σπίτια. Η θάλασσα γινόταν κομμάτι της αστικής ζωής. Και κυρίως, λόγω της πρόσβασης με το τρένο από την Αθήνα.
Αλλά, αν όλα αυτά μοιάζουν μακρινά και ασύνδετα με την εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, συναιρούνται υπογείως από την επιθυμία του ανθρώπου να διευρύνει την παρουσία του, να πυκνώσει τα δίκτυα, να υπερβεί το πλαίσιο του νόμου και να ανταποκριθεί σε κοινωνικές τάσεις. Το θαλασσινό τοπίο στην Ελλάδα συνδέθηκε από τον Μεσοπόλεμο με τον τουρισμό (τότε σχεδιάστηκε για πρώτη φορά η ακτή της Γλυφάδας με εγκαταστάσεις) και επενδύθηκε με την υπεραξία μιας συναισθηματικής και νοητικής προβολής στην αρχετυπική γαλήνη. Η Nelly’s, αλλά και ο Σπύρος Μελετζής από τους κλασικούς φωτογράφους, απέδωσαν αυτή την ψυχική προβολή. Ο Γιώργος Θεοτοκάς μιλάει στην «Αργώ» για τη μυθική απλότητα της Μυκόνου του 1930.
Το «κίνημα της πετσέτας» σήμερα μας υπενθυμίζει εμμέσως την υπεραξία του ελληνικού τοπίου και όχι μόνο το δικαίωμα πρόσβασης στις παραλίες. Μας υπενθυμίζει ότι επιθυμούμε να συνδεθούμε με όσα μας στέρησε ο εκχυδαϊσμός της Ελλάδας.
