Ηδη ηχεί σαν μόδα προηγούμενης σεζόν. Παρά το αδιαμφισβήτητο σημασιολογικό του βάρος και την ιστορική του αξία, το #MeToo έχει πάψει να εμπνέει τα πάθη που ενέπνεε. Η αθώωση του Κέβιν Σπέισι για τις κατηγορίες περί σεξουαλικής παρενόχλησης πριν από λίγες μέρες στο Λονδίνο, ένα χρόνο μετά την αθώωσή του για αντίστοιχη κατηγορία στη Νέα Υόρκη, ίσως σηματοδοτεί αυτό που αρκετοί μετριοπαθείς είχαν προβλέψει εξαρχής: ο ηθικός πανικός της ακύρωσης δεν είναι παρά μια μιντιακά διογκωμένη φούσκα. Για ποια ακύρωση μιλάμε; Ο Σπέισι αθωώθηκε και, παρότι παραμένει άγνωστο αν και πότε τα μεγάλα στούντιο θα του ανοίξουν εκ νέου τις πόρτες τους, συνεχίζει να δουλεύει ως ηθοποιός, να βγάζει χρήματα και να απολαμβάνει τη στήριξη μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης. Ναι, οι καταγγελίες είχαν σφοδρές επιπτώσεις στην καριέρα, στην προσωπική ζωή και στη δημόσια εικόνα του, ενώ δεν αποκλείεται αυτές οι επιπτώσεις να ήταν και παντελώς άδικες, αν λάβουμε υπόψη τις αθωωτικές δικαστικές αποφάσεις. Παρ’ όλα αυτά, μερικά βήματα πίσω (για ένα διάστημα) δεν σημαίνουν εν όλω ακύρωση· η έκπτωση από το στάτους της απυρόβλητης φίρμας σε εκείνο της πιο μετρημένης διασημότητας απέχει παρασάγγας από τις κοινωνικές ανατροπές που κάποιοι είχαν προφητέψει, είτε με χαμόγελο είτε με ιερή οργή. Με λίγα λόγια, πέραν των ακραίων περιπτώσεων τύπου Γουάινστιν, μάλλον δεν άλλαξαν και πολλά τριγύρω.
Καμία πρόοδος
Ο Κέβιν Σπέισι κρίθηκε αθώος γιατί καμία κατηγορία απ’ όσες διατυπώθηκαν εις βάρος του δεν μπόρεσε να αποδειχθεί. Πώς θα μπορούσαν όμως να αποδειχθούν ισχυρισμοί που αφορούν περιστατικά από το 1986 ή το 2001; Πρόκειται για ένα παιχνίδι χαμένο (ή κερδισμένο) προκαταβολικά. Βγαίνοντας από το δικαστήριο, ο ηθοποιός εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τους ενόρκους που «έδωσαν τον χρόνο τους για να εξετάσουν όλα τα αποδεικτικά στοιχεία». Αλήθεια, ποια ήταν τα αποδεικτικά στοιχεία; Μπορούν η λίστα καλεσμένων από ένα προϊστορικό πάρτι του Ελτον Τζον και οι ροκανισμένες από το σαράκι της λήθης αναμνήσεις μαρτύρων να αποτελέσουν αξιόπιστα τεκμήρια για το αν συνέβη ή δεν συνέβη κάτι εγκληματικό σε ένα σκοτεινό δωμάτιο πριν από δυο και τρεις δεκαετίες; Η τραγική ειρωνεία του #MeToo είναι πως, από τεχνικής άποψης, ήταν από την αρχή καταδικασμένο να βρει τοίχο· παρά τον ακτιβιστικό αναβρασμό, ο πιο επικίνδυνος εγκληματίας και το πιο αδικημένο θύμα έχουν στην πραγματικότητα ένα κοινό χαρακτηριστικό: πλέουν μέσα στην ασάφεια ενός κενού τεχνογνωσίας. Επειτα από όλες τις δίκες, τα άρθρα, τις συζητήσεις και τις καταγγελίες για ισχυρές προσωπικότητες που καθυποτάσσουν σεξουαλικά τις ανίσχυρες, μπορούμε σήμερα να πούμε ότι έχουμε εφεύρει νέες μεθόδους για να παγιδεύουμε τον υπαίτιο του κακού και να προστατεύουμε τον αποδέκτη του; Τόσο καιρό κάναμε τίποτα επί της ουσίας ή απλώς δείχναμε με το δάχτυλο;
Βραχυκύκλωμα
Πριν από λίγες μέρες, πρώην χορεύτριες της δημοφιλούς τραγουδίστριας Lizzo κατέθεσαν εις βάρος της αγωγή που, μεταξύ πολλών άλλων, περιλαμβάνει καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: η ταυτότητα της καταγγελλόμενης που δεν ταιριάζει με το ιδεατό προφίλ του θύτη. Εγχρωμη, υπέρβαρη και με ακαταπόνητο ακτιβιστικό ζήλο, η Lizzo είναι ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος «body positivity»· η ενσάρκωση της σημερινής αντίληψης περί ανεπίληπτα καλού ανθρώπου. Η επιτυχία της τραγουδίστριας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον ίδιο της τον μειονοτικό χαρακτήρα, ο οποίος κατοχυρώνει στη Lizzo τη θεϊκή ιδιότητα του ατόμου που δεν πράττει ποτέ άδικα, παρά μόνο υποδεικνύει τους αδικοπραγούντες. Εύλογα αναρωτιέται κανείς: θα ακυρωθεί άραγε η λαοπρόβλητη καλλιτέχνις έστω και λίγο; Δεν θα έπρεπε να έχει ακυρωθεί ήδη, σύμφωνα με τις ταχείες διαδικασίες που προβλέπει το πρωτόκολλο του #MeToo σε κάθε άλλη περίπτωση; Ισως όχι. Μάλλον όχι. Αλλωστε, η κινηματική φόρα του #MeToo έχει ανακοπεί εδώ και καιρό. Ας μην αναρωτιόμαστε, όμως, γιατί: τα κινήματα υπέρ των αδυνάμων δεν αρκεί να υποδύονται τα ευαίσθητα· πρέπει να αποδεικνύονται και αξιόπιστα.
