Πολύς λόγος γίνεται για το αν τα κόμματα θα πρέπει να προτείνουν υποψηφίους για την τοπική αυτοδιοίκηση, δηλαδή αν θα πρέπει να δίνουν το λεγόμενο χρίσμα ή αν θα ήταν προτιμότερο να μείνουν έξω από αυτή τη διαδικασία. Οι τοπικές κοινωνίες να αναδεικνύουν τους «άξιους», που θα αντιμετωπίσουν καλύτερα τα προβλήματά τους. Πρώτα πρώτα, η λέξη «άξιος» έχει μια άκρως υποκειμενική σημασία, άρα δεν μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία καμιάς παρόμοιας διαδικασίας. Αλλωστε, δεν υπάρχουν διαδικασίες ανάδειξης από τα κάτω. Δεύτερον, πολύ δύσκολα ένας υποψήφιος μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του προεκλογικού αγώνα χωρίς τη στήριξη ενός κομματικού μηχανισμού. Στο παρελθόν, αναμφίβολα υπήρξαν περιπτώσεις προσωπικοτήτων που κέρδισαν τις εκλογές χωρίς να λάβουν χρίσμα από κανένα κόμμα, όμως είχαν την αφανή στήριξη –οικονομική και πολιτική– τουλάχιστον ενός. Και τρίτον, οι πολίτες, καλώς ή κακώς, σε ένα σημαντικό ποσοστό, είναι εκπαιδευμένοι να ακολουθούν την κομματική γραμμή.
Σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, οι αυτοδιοικητικές εκλογές έχουν πολιτικό χαρακτήρα, δηλαδή το αποτέλεσμά τους επηρεάζει την πολιτική κατάσταση. Διαμορφώνει μια νέα πραγματικότητα ή απλώς επιβεβαιώνει την υπάρχουσα. Συνεπώς, τα κόμματα δηλώνουν παρόντα στον εκλογικό αγώνα, προτείνοντας υποψηφίους που εκτιμούν ότι θα νικήσουν. Να μη λησμονούμε πως στην Ισπανία η ήττα του Σοσιαλιστικού Κόμματος στις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση οδήγησε τη χώρα σε πρόωρες εκλογές. Στην Ελλάδα, τόσο οι εκλογές στην Περιφέρεια –όπου έχουμε 13 μικρούς πρωθυπουργούς– όσο και στους μεγάλους δήμους αποκτούν τη δική τους πολιτική σημασία, ανεξαρτήτως αν οι προσεχείς εκλογές στερούνται για συγκεκριμένους λόγους του ανάλογου ενδιαφέροντος. Παρ’ όλα αυτά και οι εκπλήξεις είναι μέσα στη ζωή.
Οι πολίτες, καλώς ή κακώς, σε ένα σημαντικό ποσοστό, είναι εκπαιδευμένοι να ακολουθούν την κομματική γραμμή.
Το πρόβλημα με το χρίσμα δεν βρίσκεται στην κοινωνία. Βρίσκεται στα κόμματα· με ποια κριτήρια επιλέγουν τους υποψηφίους τους. Επειδή είναι σταρ και άρα έχουν –λόγω αναγνωρισιμότητας– αυξημένες πιθανότητες να κερδίσουν; Γιατί είναι έμπιστα κομματικά στελέχη, με απήχηση στην κομματική βάση; Γιατί τακτοποιούνται διάφορες εξυπηρετήσεις, κλείνουν κάποιες υποχρεώσεις, τηρούνται κάποιες ισορροπίες; Ή μήπως γιατί διαθέτουν αυτοδιοικητικές περγαμηνές; Θα θέλαμε να συμβαίνει το τελευταίο. Ομως, δεν είναι ο κανόνας, διότι και τα άλλα κριτήρια είναι ισχυρά και υπολογίσιμα στην κομματική λογική.
Η σχέση της κεντρικής πολιτικής σκηνής εξάλλου με την αυτοδιοίκηση είναι αμφίδρομη. Πόσα στελέχη της πρώτης δεν μεταπηδούν στη δεύτερη και πόσα στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν τα είδαμε να εγκαταλείπουν τον χώρο τους –μερικές φορές άκομψα– για να κατέβουν υποψήφια με το κόμμα που τα στήριξε; Σε πολλές περιπτώσεις, η τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί τον βραχίονα των μεγάλων κομμάτων. Αυτό δεν είναι στρέβλωση; Φυσικά! Πώς αντιμετωπίζεται; Στον βαθμό που οι σχέσεις των κομμάτων με τους ψηφοφόρους είναι ισχυρές, πολύ δύσκολα αντιμετωπίζεται. Η πειθαρχία του χρίσματος δεν παλεύεται και η κομματικότητα υπερισχύει του κοινού συμφέροντος. Δυσάρεστο, αλλά πραγματικό.
