Υστερα από κάθε τραγικό συμβάν ακούμε τις σπαραξικάρδιες δηλώσεις υπουργών που συνοδεύονται πάντα από μέτρα-φωτιά κατά των δραστών. Αυτή η ιστορία κρατάει μερικές δεκαετίες και ως εκ τούτου οι πολίτες, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, δεν πιστεύουν πως θα γίνει κάτι. Είναι έκδηλη η παραίτησή τους, είναι έκδηλη η αδιαφορία τους. Ο πολίτης δεν στέκεται υποψιασμένος απέναντι σε βαρύγδουπες εξαγγελίες γιατί είναι φύσει κακοπροαίρετος. Γίνεται, διότι του έδωσαν το δικαίωμα οι πολιτικές ηγεσίες που, μόλις περάσει η μπόρα του τραγικού συμβάντος, και αυτές λησμονούν τα μέτρα που εξήγγειλαν. Επανέρχονται στη ρουτίνα της καθημερινής, μικρής παραβατικότητας. Γιατί περί αυτού πρόκειται. Από τη δεκαετία του 1980 έχει κοινωνικοποιηθεί και κανονικοποιηθεί η ανομία. Εχει γίνει αποδεκτή αδιαμαρτύρητα γιατί μας βολεύει. Κοινωνικοποίηση σημαίνει πως ένα φαινόμενο διαποτίζει την κοινωνία σε όλα τα επίπεδά της. Και στον βαθμό που αυτό το φαινόμενο κινείται στον χώρο της ανομίας δηλητηριάζει σιγά σιγά ολόκληρο τον κοινωνικό ιστό. Αυτό που αποκαλούμε εύστοχα μιθριδατισμό. Κι έτσι, με την κοινωνικοποίηση της ανομίας, μεταβαίνουμε στο επόμενο στάδιο που είναι η κανονικοποίησή της. Δηλαδή η αποδοχή της ως μέρους της καθημερινότητάς μας.
Με αυτόν τον τρόπο παραλύουν και σαρώνονται όλες οι γραμμές άμυνας που μπορεί να παρατάξει μια κοινωνία απέναντι σε κάθε μορφής παραβατικότητα. Και για αυτόν τον λόγο και οι πολιτικές ηγεσίες δεν θέλουν να παρέμβουν για να αντιμετωπίσουν αυτό το φαινόμενο. Διότι θα πρέπει να συγκρουστούν με το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας που θεωρεί την καθημερινή ανομία ως κεκτημένο. Ως αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα. Και ο πολιτικός με τις καλύτερες προθέσεις, με τις πιο ρηξικέλευθες προτάσεις, με τις πιο προοδευτικές και εκσυγχρονιστικές απόψεις, τρομάζει με αυτό που θα πρέπει να αντιμετωπίσει, τρομάζει με το κόστος των ρήξεων, υποχωρεί και συμβιβάζεται.
Πώς παραλύουν και σαρώνονται όλες οι γραμμές άμυνας που μπορεί να παρατάξει μια κοινωνία απέναντι σε κάθε μορφής παραβατικότητα.
Βεβαίως ο πολίτης, ενώ υπερασπίζεται τη δική του μικρή ή μεγάλη ανομία, είναι άτεγκτος στην αντιμετώπιση της ανομίας του άλλου. Το «γιατί εγώ και όχι αυτός» είναι μία από τις εκφάνσεις του λαϊκισμού, ίσως στην πιο αγοραία και πιο επικίνδυνη μορφή του. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πως αρκετές φορές η μικρή παραβατικότητα οδηγεί άμεσα στη μεγάλη παραβατικότητα. Το παράδειγμα είναι πρόσφατο. Νεαρός ντελιβεράς σκότωσε με μια γροθιά έναν πενηντάχρονο. Για ποιο λόγο; Του έκανε παρατήρηση διότι με το δίκυκλό του εκινείτο επί του πεζοδρομίου. Ο καθένας μας πόσες φορές δεν έγινε μάρτυρας, σε καθημερινή βάση, παρόμοιας παραβατικής συμπεριφοράς; Αλλοι, οι περισσότεροι, εξοικειωμένοι με το σχετικό θέαμα συνεχίζουν αδιάφοροι την πορεία τους. Αλλοι, σαφώς λιγότεροι, αγανακτούν αλλά αυτοσυγκρατούνται πάνω στη λογική «πού πας να μπλέξεις τώρα;». Το θύμα στην προκειμένη περίπτωση διαμαρτυρήθηκε και κατέληξε όπως κατέληξε.
Σε μια κοινωνία το πιο ανησυχητικό σημάδι είναι η παραίτηση και η αδιαφορία. Η κοινωνική ραστώνη είναι μια μεταστατική νόσος.
