Δεν είναι κατ’ ανάγκην οι ανώτερες τάξεις που γεμίζουν ασφυκτικά τις παρανόμως κατειλημμένες παραλίες, νομιμοποιώντας με τα «βρώμικα λεφτά» τους την εμπορευματοποίηση της δημόσιας περιουσίας και την υποβάθμιση του φυσικού τοπίου. Οι ανώτερες τάξεις πάνε διακοπές με τα σκάφη τους, παραθερίζουν σε ριζόρτ, έχουν το προνόμιο να απολαμβάνουν προσωποποιημένες εμπειρίες μη μαζικού χαρακτήρα. Αντίστοιχα, δεν είναι απαραιτήτως τα παιδιά της βιοπάλης που αναζητούν την ηδονή της μοναχικής βουτιάς, της άγονης παραλίας, της επαφής με τη φύση μακριά από κοσμικότητες. Τη δυνατότητα να απλώνουν την ταπεινή τους πετσέτα όπου σκάει το κύμα επιθυμούν να διατηρήσουν, μεταξύ άλλων, και αυτοί που έχουν λεφτά για ξαπλώστρα και ακριβά κοκτέιλ. Η μετατροπή του «κινήματος της πετσέτας» σε ζήτημα ταξικής πόλωσης, εκτός από ακραία απλουστευτική, είναι και παραπειστική· ουσιαστικά, αποσιωπά έναν βασικό λόγο που το καταγγελλόμενο κύμα παρανομίας έχει λάβει τόσο μεγάλη έκταση: τη στήριξή του από τη μεσαία τάξη. Είναι πολύ βολικό να αποδίδουμε το παραλιακό αίσχος σε έναν στερεοτυπικά υπερβατικό εχθρό· τα πράγματα, όμως, είναι κάπως πιο περίπλοκα: η νοοτροπία του νεόπλουτου, η καταναλωτική απληστία, ο ωχαδερφισμός και η μαζικοποιημένη αισθητική είναι γνωρίσματα ανθρώπων που δεν απέχουν πολύ από εμάς. Εδώ που τα λέμε, μπορεί να είναι ακόμη και δικά μας γνωρίσματα.
Κίνημα νομιμότητας
Πέρα από τάξεις και προσωπικά γούστα, πάνω από πολιτικές ατζέντες και κομματικά συμφέροντα, η ηχηρή αντίδραση εναντίον της κατάληψης των παραλιακών μετώπων από ιδιώτες είναι στην ουσία της ένα αίτημα για νομιμότητα. Δεν έχει σημασία τι ψηφίζουν οι καταληψίες, αν βγάζουν πολλά ή λίγα χρήματα. Δεν έχει σημασία ούτε η ταυτότητα των διαμαρτυρομένων. Κάποιοι μπορεί να απεχθάνονται τις ξαπλώστρες, κάποιοι άλλοι μπορεί και να τις προτιμούν από την απλωμένη πετσέτα στην άμμο. Το ζητούμενο, σε κάθε περίπτωση, είναι η διασφάλιση ενός στοιχειώδους δικαιώματος, εκείνου της ελεύθερης πρόσβασης στην παραλία και στη θάλασσα, το οποίο παραβιάζεται αναίσχυντα, με την ευγενική ανοχή της πολιτείας, αλλά και χάρη στην ακούσια συνδρομή ορισμένων πολιτών, οι οποίοι νοθεύουν μια δίκαιη διεκδίκηση με εκτός θέματος, εμφυλιοπολεμικά επιχειρήματα. Γιατί πρέπει να τσακωνόμαστε για κάτι νομικά και ηθικά λυμένο; Η παραλία έχει χώρο για όλους – τον χώρο όμως δεν γίνεται να τον ορίζουν τα beach bars και οι επιχειρηματίες. Ας τηρηθεί ο νόμος και ας επιλέξει μετά ο καθένας το μοντέλο παραθαλάσσιας τρυφηλότητας που του ταιριάζει.
Νόμος ή νόμος αγοράς
Εκτός από αυτούς που επιχείρησαν να υποβιβάσουν το «κίνημα της πετσέτας» σε αντιπαράθεση ανάμεσα σε φυλές και τάξεις, βρέθηκαν και κάποιοι που, ενώ αναγνωρίζουν τάχα την ανάγκη για εφαρμογή του νόμου, παράλληλα νιώθουν υποχρεωμένοι να διερμηνεύσουν τη δικτατορία της ξαπλώστρας με πνεύμα εμπορικού ρεαλισμού: η εκτεταμένη σπορά τουριστικού εξοπλισμού σε όλη την έκταση της παραλίας είναι αποτέλεσμα της υψηλής ζήτησης, ισχυρίζονται, λες και ο νόμος της αγοράς θεραπεύει από μόνος του τον κοινωνικό αποκλεισμό και την αισχροκέρδεια. Προφανώς, η διαλεκτική σχέση ζήτησης-προσφοράς δεν παύει ποτέ να ισχύει, αλλά η μία δεν αγιάζει την άλλη. Ζήτηση μπορεί να υπάρχει και για παράνομες ουσίες ή όπλα μαζικής καταστροφής, όμως αυτό δεν καθιστά τα σχετικά προϊόντα λιγότερο ακατάλληλα προς διάθεση ούτε τους εμπόρους τους λιγότερο ένοχους απ’ ό,τι είναι. Η προσφορά υπάρχει λόγω της ζήτησης, αλλά και η ζήτηση υπάρχει επειδή προηγείται η προσδοκία της προσφοράς· όποιος αναζητεί μία υπηρεσία, το κάνει επειδή ξέρει ότι αυτή μπορεί να του παρασχεθεί· αν η προσφερόμενη υπηρεσία εθεωρείτο ένας απαράδεκτος και απίθανος παραλογισμός, αν απαγορευόταν επί της ουσίας δηλαδή, μάλλον δεν θα την αναζητούσαν και πολλοί. Ποιος είναι, όμως, ο κατεξοχήν υπεύθυνος για την περιθωριοποίηση της παρανομίας; Ποιος έχει την υποχρέωση να την αποκλείει διά παντός και χωρίς πολλά πολλά, ώστε να μην τίθεται καν θέμα πάταξής της; Το κράτος, είναι η απάντηση. Οταν σοβαρευτεί το κράτος, θα σοβαρευτούν και οι παραλίες του.
