Υποθέτω πως πλέον θα μετριούνται στα δάκτυλα εκείνοι που έπαιξαν στα μικράτα τους το «Αναψέ μου το κεράκι…». Ηταν ένα παιχνίδι που χρειαζόταν από τέσσερις και πάνω: Σε έναν ανοιχτό χώρο, μια πλατεία ας πούμε, σχηματίζονταν σε απόσταση μεταξύ τους τρεις κύκλοι κατά γης, ίσα να χωρούν τα πόδια ενός παιδιού και λίγο περισσότερο. Τα τέσσερα παιδιά «τα έβγαζαν» και τα τρία που κέρδιζαν καταλάμβαναν το καθένα από έναν κύκλο, ενώ αυτό που είχε χάσει έτρεχε σε ένα απ’ αυτά με την παράκληση: «Αναψέ μου το κεράκι!». Εκείνο του απαντούσε: «Στην απάνω γειτονιά!». Οπότε έπρεπε να τρέξει σε άλλο με το ίδιο αίτημα και θα λάβαινε την ίδια άρνηση. Στο μεταξύ όμως οι άλλοι έπρεπε να ανταλλάξουν τις θέσεις τους. Αν κατάφερναν να μπουν το ένα στον κύκλο του άλλου, το παιχνίδι συνεχιζόταν· αν όμως το παιδί που ζητούσε να του ανάψουν το κεράκι αντιλαμβανόταν εγκαίρως την αλλαγή που προσπαθούσαν να κάμουν οι άλλοι και πρόφταινε να μπει εκείνο σε έναν από τους στιγμιαία ελευθερωμένους κύκλους, τότε το παιδί που βρισκόταν απέξω, άρχιζε να ζητά «άναψέ μου το κεράκι!» ενώ συγχρόνως καραδοκούσε να αρπάξει τη στιγμή που θα άλλαζαν οι άλλοι δύο θέση, για να πατήσει πάλι εκείνο μέσα στον στιγμιαία αδειανό κύκλο. Και έτσι συνεχιζόταν το παιχνίδι, αλλά όχι επ’ άπειρον δυστυχώς, γιατί κάποια στιγμή σκοτείνιαζε, τα παιδιά αραίωναν καθώς οι γιαγιάδες που τα είχαν φέρει τα μάζευαν ένα ένα, και οι πλατείες βυθίζονταν στη γαλήνη και στο μισοσκόταδο.
Αυτά και άλλα σχετικά αναπολούσα προ ημερών, όταν συνόδευσα τα τρία δισέγγονά μου στον παιδότοπο της περιοχής μου. Αντίθετα με τη νόννα μου, που δεν είχε καμία δυσκολία να έρθει και να με βρει στην πλατεία, εκεί που έπαιζα, εγώ τα παρέδωσα στην είσοδο σε μια κυρία, αφού πρώτα κατέβαλα το εισιτήριό τους και –φευ! περίμενα να πιουν το ζαχαρωμένο ζουμί που τους σερβιρίστηκε μαζί ως πορτοκαλάδα– κάθησα σε ένα τραπεζάκι και τα περίμενα.
Από τα λίγα που μπορούσα να δω –και όσα μου διηγήθηκαν ύστερα– η περίκλειστη περιοχή του παιδότοπου πρόσφερε τη δυνατότητα για λογής λογής αθλητικές ασκήσεις, αναβάσεις, αναρριχήσεις, τσουλήθρες, εξερευνήσεις σπηλαίων, αυτοκινητάκια σε πίστα, όλα σε ένα περιβάλλον απόλυτης ασφάλειας: τα πάντα ήταν καμωμένα από υλικά μαλακά, δίχως γωνίες, που υποχωρούσαν σε κάθε πίεση, και δεν πρόσφεραν την παραμικρή δυνατότητα συνεργασίας ή ανταγωνισμού των παιδιών μεταξύ τους. Το καθένα τους ανταγωνιζόταν με ένα αντικείμενο – ένα σκοινί, μια σκάλα, μια μπάλα, ή έμπαινε σε ένα περιβάλλον παραμυθένιο, χοροπηδούσε πάνω σε ένα δάπεδο μαλακό και ελαστικό.
Διασκέδασαν; Μετρίως. Εκαμαν γνωριμίες; Ουδεμία. Εμαθαν κάτι για τον κόσμο που τα περιμένει; Μόνον επικίνδυνες ανοησίες: πως τάχα μου υπάρχει απόλυτη ασφάλεια και την κυριαρχία τους επί του περιβάλλοντός τους.
Στην πλατεία μάθαινες πώς να συναγωνίζεσαι, να κατακτάς τη θέση σου στις λογής λογής ιεραρχίες του παιδικού κόσμου. Μάθαινες κάτι για τον κόσμο που σε περιμένει.
Στον παιδότοπο τίποτα δεν φέρνει στο παιδί αντίσταση – κανένας δεν το διώχνει «στην απάνω γειτονιά», με κανέναν δεν πρέπει να παραβγεί σε ταχύτητα αντίληψης, να κάμει και να αντιληφθεί γνεψίματα, να κινηθεί αστραπιαία και αποτελεσματικά. Κοντολογής, καθόλου δεν το προετοιμάζει για τις διάφορες αρνήσεις που το περιμένουν στη ζωή του και τον τρόπο να τις διαχειριστεί. Στην πλατεία μάθαινες πώς να συναγωνίζεσαι, να κατακτάς τη θέση σου στις λογής λογής ιεραρχίες του παιδικού κόσμου, και –κυρίως!– αν έπεφτες κάτω έγδερνες τα χέρια και τα γόνατά σου, και σε έτρεχε η νόννα σου στο κοντινότερο φαρμακείο, όπου σου περίχυναν την πληγή με οξυζενέ και στην πασάλειβαν με μπόλικο ιώδιο. Διαπίστωνες δηλαδή, καθημερινά, ότι τα τρεξίματα έχουν τίμημα, και ο πόνος δεν αποφεύγεται αν θέλεις να λάβεις μέρος στο παιχνίδι και να κερδίσεις μια θέση στην εκτίμηση των άλλων παιδιών. Γυρνάς σπίτι σου το βράδυ, κατάκοπος και εκτονωμένος.
Μου φαίνεται πως εμείς τότε παίξαμε με έναν τρόπο τελείως διαφορετικό απ’ ό,τι τα περισσότερα παιδιά των διαμερισμάτων σήμερα – πιο επικίνδυνα αλλά και πιο διδακτικά. Μήπως αυτή η σημερινή ασφάλεια, η τεχνητή, έχει κάποιον αντίκτυπο που εκδηλώνεται με τη βία στα σχολεία μας, αυτό το πρωτοφανές, πολύ περίπλοκο και πολύ ανησυχητικό φαινόμενο;
*Η κ. Αθηνά Κακούρη είναι συγγραφέας.
