Κάπου διάβασα ότι η λέξη «παραθέριση» είναι άγνωστη στις νέες γενιές. Αγνοούν πως υπήρχαν εποχές που οι οικογένειες, μόλις έκλειναν τα σχολεία, εγκαθίσταντο στην εξοχή, βουνό ή θάλασσα, για να περάσουν εκεί το καλοκαίρι. Σε πολλές περιπτώσεις το σπίτι δεν ήταν ιδιόκτητο, αλλά ενοικιαζόμενο κάθε χρόνο από την ίδια οικογένεια. Ο δε πατέρας, αν η απόσταση το επέτρεπε, ημερησίως έκανε το δρομολόγιο εξοχή – δουλειά, διαφορετικά επισκεπτόταν την οικογένεια το Σαββατοκύριακο. Αυτή η κατάσταση τελείωνε όταν άνοιγαν τα σχολεία. Ξένοιαστα χρόνια, που τα νοσταλγούμε όσοι τα ζήσαμε.
Αργότερα, όταν ξεπεράσαμε την εφηβεία, αρχίσαμε να επισκεπτόμαστε, μάλλον να ανακαλύπτουμε, τα νησιά του Αιγαίου. Εδώ η νοσταλγία γίνεται πιο έντονη γιατί συνδυάζεται με τους πρώτους έρωτες και με τα νιάτα που χάθηκαν. Κάποιοι, όπως φαίνεται από τα κείμενά τους, νοσταλγούν και τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε σε αυτούς τους τόπους. Αδυνατώ να το πιστέψω γιατί οι καταστάσεις ήταν δύσκολες. «Καμαρούλα μια σταλιά δύο επί τρία», που λέει και το τραγούδι, με εξωτερική τουαλέτα, χωρίς ηλεκτρικό αλλά με λαμπόγυαλο τουλάχιστον μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’70, με περιορισμένη ποσότητα νερού και με τρισάθλιες συνθήκες εσωτερικής μετακίνησης. Εκεί μέναμε. Ομως, παρ’ όλα αυτά ή μάλλον χάρη σε αυτά, κάποιοι βίωναν στιγμές αυθεντικότητας. Σε αυτές τις συνθήκες συναντούσαν αυτό που τους έλειπε στη ζωή στα αστικά κέντρα. Βέβαια, το άντεχαν για πολύ λίγο, καθώς η σχέση τους με το τοπίο και τους ανθρώπους ήταν σχέση περιηγητή προς ιθαγενείς. Περιεργάζονταν με αισθαντικότητα. Εντυπωσιάζονταν από τα χαραγμένα από τον ήλιο πρόσωπα των ψαράδων, από τις γυναίκες που έπλεναν στην ξύλινη σκάφη και τη μυρουδιά του καμένου ξύλου για να ζεσταθεί το νερό της πλύσης, από τον σπιτικό φούρνο μέσα στον οποίο φτιαχνόταν το ψωμί της οικογένειας, από τα ξυπόλυτα παιδάκια, από, από, από…
Οι ανέσεις του πολιτισμού είναι πλέον ένα αναφαίρετο κεκτημένο που συνέτριψε την πρωτόγονη αυθεντικότητα. Μια αυθεντικότητα που συγκινούσε τους αστούς εστέτ.
Είναι ένας κόσμος που χάθηκε. Οι ανέσεις του πολιτισμού είναι πλέον ένα αναφαίρετο κεκτημένο που συνέτριψε αυτήν την πρωτόγονη αυθεντικότητα. Μια αυθεντικότητα που συγκινούσε τους αστούς εστέτ. Σήμερα, αυτές οι αναδρομές στις καλοκαιρινές διακοπές και στην παραθέριση γίνονται με το απαραίτητο φίλτρο του χρόνου που εξιδανικεύει τις δύσκολες καταστάσεις εκείνων των δεκαετιών, τις δύσκολες συνθήκες της καθημερινότητας των ντόπιων που εμείς τις βρίσκαμε συναρπαστικές, μέσα στη νωχελικότητα των θερινών διακοπών μας. Πρωτόγνωρες για τα νέα παιδιά των αστικών κέντρων και για αυτόν τον λόγο τις απαθανατίζαμε με τις φωτογραφικές μηχανές μας. Κάποιοι, με καλλιτεχνικές ικανότητες, έκαναν φωτογραφικά άλμπουμ για να μας θυμίζουν όλα αυτά που χάθηκαν, άλμπουμ που είναι ουσιαστικά μια ιστορική κατάθεση, μια αποτύπωση κοινωνιών που έσβησαν στον χρόνο, που τις παρέσυρε ο πολιτισμός.
Η ζωή αυτών των ανθρώπων έγινε καλύτερη, έγινε ευκολότερη, παντού, σε όλους τους τομείς της καθημερινότητάς τους. Σ’ εμάς έμειναν οι φωτογραφίες.
