Το δίλημμα τέθηκε λες και από αυτό εξαρτάται η σωτηρία μας με απόλυτους όρους ασπρόμαυρης καθαρότητας: ή ο πρωθυπουργός θα υποδεχτεί τον Ζελένσκι για να εκπληρώσει ένα σημαντικό ζητούμενο της γεωπολιτικής του ατζέντας, θυσιάζοντας όμως έτσι το άμεσο συμφέρον της χώρας του, ή θα παρατήσει τον Ζελένσκι σύξυλο στις σκάλες του Μεγάρου Μαξίμου και θα τρέξει με μια μάνικα στο χέρι να σβήσει τις φωτιές που μαίνονται σε πλήθος μετώπων ανά τη χώρα. Η διάζευξη αυτή μοιάζει στημένη με δόλο, αλλά στην πραγματικότητα αντικατοπτρίζει μια πηγαία ελληνική νοοτροπία: το εθνικώς επωφελές είναι μια μονοσήμαντη έννοια που είναι αδύνατον να συγκεράσει διαφορετικά πεδία ενδιαφέροντος· ό,τι δεν παράγει γοργά και ορατά αποτελέσματα είναι επουσιώδες· πολιτικές πρω-τοβουλίες χωρίς ξεκάθαρα ελληνοκεντρικό άξονα είναι ασήμαντες, μπορεί και προδοτικές· η κρατική λειτουργία είναι μια απλή προέκταση του πρωθυπουργικού χεριού. Μπροστά σε μία ακόμη σειρά απανωτών εθνικών καταστροφών, μέρος της κοινής γνώμης επαναλαμβάνει γνώριμα μοτίβα μαγικής σκέψης: το κακό Α συνέβη, επειδή το άσχετο Β προηγήθηκε, άρα οφείλουμε να κάνουμε το πα-νάσχετο Γ, για να γίνουν όλα όπως πρώτα.
Μονίμως εκτός θέματος
Φταίει η εμμονική ρωσοφιλία μεγάλων τμημάτων της άκρας Δεξιάς και Αριστεράς. Ως άβολη υπενθύμιση της ρωσικής απολυταρχίας, ο Ζελένσκι διαψεύδει τόσο το ηθικό πλεονέκτημα του αντινατοϊκού οίστρου της Αριστεράς όσο και τη χριστεπώνυμη, μπρουτάλ πουτινομανία της Δεξιάς, με αποτέλεσμα να καθίσταται κόκκινο πανί και αποδιοπομπαίος τράγος ταυτόχρονα. Φταίει, όμως, και η υπεράνω πολιτικής απόχρωσης έφεσή μας στη συνωμοσιολογία. Αν δεν πλάθαμε παρανοειδή σενάρια για τα αίτια της φωτιάς, θα ήμασταν αναγκασμένοι να στρέψουμε το βλέμμα στα πραγματικά αίτια: ποιοι αιρετοί δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους; Ποια είναι τα ανθρώπινα και τεχνικά μέρη του κρατικού μηχανισμού που αποδεικνύονται ξανά και ξανά εγκληματικά ανεπαρκή ενώπιον μεγάλων προκλήσεων; Πού πήγαν τα κονδύλια που προορίζονταν για έργα πρόληψης και για εργαλεία καταστολής των φυσικών καταστροφών; Ο πραγματιστικός απολογισμός στην Ελλάδα είναι παραδοσιακά αντιδημοφιλής: καλύτερα να ψάχνουμε φαντάσματα παρά πραγματικούς ενόχους· μην πέσουμε και πάνω σε κανέναν γνωστό μας!
Ακούσιο άλλοθι
Οι ασόβαρες αναλύσεις που περιλαμβάνουν από φανταστικούς εχθρούς εντός και εκτός συνόρων, οι οποίοι τάχα υπονομεύουν τη χώρα, μέχρι ουφολογικά σενάρια περί ανεμογεννητριών και «νέας τάξης πραγμάτων», δεν στριμώχνουν την πολιτική εξουσία, όπως ίσως φαντάζονται μερικοί. Στην πραγματικότητα, της δίνουν άλλοθι. Για ένα σύστημα εξουσίας που θέλει να αποποιηθεί την ευθύνη που του αρμόζει ή την ευθύνη που οφείλει να αποδώσει, η μπάλα στην εξέδρα δεν είναι πρόβλημα, αλλά η εύκολη απόδραση από το πρόβλημα. Αν για τις πυρκαγιές ευθύνονται εσωτερικοί προδότες, Τούρκοι πράκτορες, εισβολείς και σατανικές πλεκτάνες πολυεθνικών, τι μπορεί να κάνει και η κυβέρνηση; Το μόνο που της απομένει είναι να κοιτάει τη στάχτη μαζί μας και να εκστομίζει κοινοτοπίες. Δεν είναι ότι τα εξωφρενικά ενδεχόμενα αποκλείονται εξ ορισμού· είναι ότι ακόμη και η εξωφρενικότητα έχει κάποια ρίζα. Μπροστά στην «πύρινη λαίλαπα» και στον «υβριδικό πόλεμο» μεγάλης κλίμακας μπορεί η κυβέρνηση να είναι ανίσχυρη, αλλά το ερώτημα είναι: τι έκανε η κυβέρνηση για να αποτρέψει τη λαίλαπα και τον πόλεμο πριν ξεσπάσουν; Πώς διαχειρίστηκε το χρέος της να προβλέψει έναν αναμενόμενο κίνδυνο και να οχυρωθεί απέναντί του;
Κενό και βαρβαρότητα
Η ικανοποίηση που προκάλεσε σε μερίδα συμπολιτών μας ο χαμός 18 μεταναστών από τις φωτιές στον Εβρο και το συνακόλουθο φαινόμενο των αυτόκλητων τιμωρών που συνέλαβαν και αιχμαλώτισαν παρανόμως 13 αλλοδαπούς σε τρέιλερ, είναι το ρατσιστικό αποκύημα του πολιτικού κενού αέρος. Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να μετατρέψουν τους αδυσώπητους ακροδεξιούς σε ανθρωπιστές, μπορούν όμως να προλάβουν τη δράση τους, αφαιρώντας το λίπασμα από τα σημεία στα οποία αυτή τείνει να φυτρώνει. Σε στιγμές κρίσης, η υποχώρηση του κράτους κλείνει το μάτι στη βαρβαρότητα: οι ακροδεξιοί θα βγουν να κυνηγήσουν ξένους, οι έμποροι των ανθρώπινων τραγωδιών θα κυνηγήσουν την εθνική σταθερότητα και η φωτιά, που, σε αντίθεση με το μίσος, κάποτε σβήνει, καταλήγει να είναι το μικρότερο πρόβλημα απ’ όλα.
Εγκλημα και τιμωρία
Οι νομικώς πολιτισμένοι δεν συμπαθούν πολύ τις συζητήσεις περί αυστηροποίησης των ποινών. Λένε –και για να το λένε, μάλλον κάτι θα ξέρουν– πως τέτοιες κινήσεις ικανοποιούν μεν το λαϊκό αίσθημα και την πρόσκαιρη πολιτική σκοπιμότητα, αλλά δεν οδηγούν σε μείωση του εγκλήματος. Ακόμη όμως κι αν η αυστηρότερη ποινή δεν βελτιώνει τη στατιστική της μεγάλης εικόνας, ίσως είναι ο μόνος τρόπος για να προστατευτεί η μικρή εικόνα της καθημερινής ασφάλειας. Αλήθεια, πόσο άνετα θα αισθανθούν όσοι αποστρέφονται τις τιμωρίες όταν οι ακροδεξιοί βιτζιλάντες ξεμπερδέψουν με τα νομικά τους μπλεξίματα κι επιστρέψουν ανενόχλητοι στα πογκρόμ τους; Πιθανότατα, εξίσου άνετα με τους πολίτες που βλέπουν τους ανθρώπους και τις περιουσίες τους να καίγονται από ασυνείδητους συμπολίτες τους, οι οποίοι, την επόμενη χρονιά, θα έχουν πάλι τη δυνατότητα να κάψουν, από πρόθεση ή αδιαφορία, ό,τι είναι δυνατόν να καεί.
