Καμιά φορά, όλες οι θύελλες χτυπούν μαζί στο ίδιο μέρος. Ολες οι κρίσεις χτύπησαν μαζί στον Εβρο. Προσφυγική και κλιματική κρίση διασταυρώθηκαν στον τόπο που διαφημίζουμε ως δική μας πύλη στη γεωπολιτική κρίση της Ευρώπης.
Η ακριτική περιοχή βρισκόταν ήδη σε αναβρασμό. Το έδειχναν και οι τοπικοί εκλογικοί δείκτες. Ή μάλλον το έκρυβαν, αφού, όπως παντού, έμενε κανείς στην κυριαρχία του πρώτου, προσπερνώντας την απήχηση των μικρών κοινοβουλευτικών κομμάτων ως υποσημείωση στη λαϊκή ετυμηγορία.
Προεκλογικά, ο θόρυβος έγινε για τη Ροδόπη. Στον Εβρο, ωστόσο, ήδη σοβούσε η αναταραχή για τις μεταναστευτικές πιέσεις και για το γεγονός ότι η Εγνατία είχε μετατραπεί σε επικίνδυνο πέρασμα για τους ντόπιους, εξαιτίας των τυφλών δρομολογίων των διακινητών, που κινούνταν μέχρι και κόντρα στο ρεύμα.
Εκ των υστέρων, αυτή η «λεπτομέρεια» φωτίζεται με ανελέητο φως: Ενας σύγχρονος αυτοκινητόδρομος, τον οποίο η πολιτεία είχε διαφημίσει ως διέξοδο για τους ανθρώπους της παραμελημένης μεθορίου –ως νέο λώρο που θα τους συνέδεε με το εθνικό σώμα– είχε αφεθεί να μετατραπεί σε εστία ακραίας ανασφάλειας.
Το ίδιο αθέατοι είχαν αφεθεί να κυκλοφορούν φορείς ένοπλης αγανάκτησης, που διεκδικούσαν το «δικαίωμα στην αυτοάμυνα» – σαν τις μιλίτσιες της αμερικανικής ενδοχώρας. Κυκλοφορούσαν στο κενό που είχε αφήσει το κράτος και δι’ αυτού κατάφεραν κιόλας να αποσπάσουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
Την ίδια ώρα, από την Αθήνα η Αλεξανδρούπολη παρουσιαζόταν σαν υπερτοπικός «κόμβος» με νέα ρώμη και γεωπολιτική ακτινοβολία.
Σε αυτό το περιβάλλον εκδηλώθηκε η μεγαλύτερη πυρκαγιά τα τελευταία 20 χρόνια σε ευρωπαϊκό έδαφος – μια ασύλληπτη φυσική καταστροφή. Το ερώτημα δεν είναι τι έκανε η πολιτεία για να αποτρέψει την καταστροφή. Εκεί τα μετεωρολογικά δεδομένα συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι η απειλή ήταν πρωτοφανής. Κανένα κράτος δεν είναι εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει αυτές τις συνθήκες. Το ερώτημα είναι, κυρίως, τι κάνει η πολιτεία για να μη μετατραπεί η φυσική σε ηθική καταστροφή, που θα καταρρακώσει το κοινωνικό σώμα.
Τι κάνει η πολιτεία όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με την εικόνα ανθρώπων να στοιβάζονται σε καρότσες και να απειλούνται με λιντσάρισμα, επειδή κρίνονται επί του πεζοδρομίου ένοχοι για εμπρησμό;
Η Δικαιοσύνη αντέδρασε αλλοπρόσαλλα, διώκοντας ταυτόχρονα τους θύτες και τα θύματα (με πειστήρια ένα ελαστικό αυτοκινήτου και κάτι κούτσουρα). Και η κυβέρνηση διά των εκπροσώπων της δικαίωσε τους κήρυκες της «αυτοάμυνας», υιοθετώντας τη θεωρία ότι τη χώρα την καίνε «αλιτήριοι» που βάζουν φωτιές σε «νοητές γραμμές».
Μοιάζει με εύκολη πολιτική διέξοδο: «Αφού ο κόσμος αυτό μουρμουράει στα καφενεία. Οτι ήρθαν να μας κάψουν». Η επικύρωση, όμως, της δοξασίας –όταν δεν έχει εμφανιστεί ούτε ίχνος στοιχείου περί οργανωμένου σχεδίου– μακροπρόθεσμα ποιον ευνοεί; Ποια χέρια οπλίζει;
Η κυβέρνηση πανηγύρισε την πρωτοφανή επικράτησή της στις 25 Ιουνίου ως κατατρόπωση του λαϊκισμού. Ο λαϊκισμός όμως –που κάνει την πολιτική ηχείο των καφενείων– είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει. Και ενίοτε πολύ τοξικός για να μεταβολιστεί.
Ταυτότητες
Φιλοσοφούσαμε μιλώντας για διαφορές «ταυτοτικές» που χωρίζουν τις δυτικές κοινωνίες. Εννοούσαμε τις ταυτίσεις των ανθρώπων με τις άυλες –και βεβαίως επινοημένες– αξίες διά των οποίων δίνουν νόημα στην ύπαρξή τους. Στην περίπτωση των αρνητών των νέων ταυτοτήτων, ο όρος «ταυτοτικός» παίρνει μια γραφική κυριολεξία. Οι άνθρωποι αυτοί, που συνωστίζονται στα αστυνομικά τμήματα, πιστεύουν πραγματικά ότι η νέα υλική ταυτότητα θα αλλοιώσει την άυλη ταυτότητά τους· ότι μια κάρτα μπορεί να μολύνει την ύπαρξή τους. Το ισχυρίζονται μάλιστα επικαλούμενοι την ατομική τους ελευθερία –στο όνομα του φιλελευθερισμού!– ενώ στην πλειονότητά τους πρόκειται για ανθρώπους που έχουν εκχωρήσει τη ρύθμιση της ατομικής τους ζωής στα θέσφατα αρχαϊκών κοινοτήτων. Αυτός ο παλαιοημερολογήτικος δικαιωματισμός δεν εξαντλείται, όμως, στη μεταμοντέρνα γραφικότητά του. Επιβεβαιώνει με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι οι στοιχειώδεις ιδρυτικοί μύθοι, που ενοποιούσαν κάποτε τα μεγάλα κοινωνικά σύνολα, συγκροτώντας τα σαν έθνη, έχουν ρευστοποιηθεί. Δεν μπορούμε καν να κρατάμε το ίδιο σημείο τυπικής αναγνωρίσεως. Την ίδια ταυτότητα.
