Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποδεικνύει πόσο ο κόσμος διαφέρει απ’ αυτόν που παρουσιάζεται στο κυρίαρχο αφήγημα στις χώρες της «Δύσης». Εκεί που περιμέναμε ότι σχεδόν όλες οι χώρες θα καταδίκαζαν τη ρωσική εισβολή, οι αντιδράσεις έδειξαν ότι πολλές αδιαφορούν για την τύχη της Ουκρανίας, είτε επειδή πιστεύουν τον Βλαντιμίρ Πούτιν (ότι το ΝΑΤΟ προκάλεσε τον πόλεμο) είτε επειδή αποσκοπούν σε κέρδη μέσα στη ρευστότητα. Ενώ η ανάπτυξη της Κίνας κινδυνεύει απ’ οποιαδήποτε αναστάτωση στο παγκόσμιο εμπόριο, αυτή δεν συμμαχεί με τις ΗΠΑ εναντίον της Ρωσίας καθώς η ίδια βρίσκεται σε έντονο ανταγωνισμό με την Αμερική. Η Ουάσιγκτον δεν κάνει πολλά για να πάρει το Πεκίνο με το μέρος της, ενώ και οι δύο συντηρούν τη μεταξύ τους ένταση σε άλλα μέτωπα. Για πολλές άλλες χώρες, ένας πόλεμος στην Ευρώπη δεν τους αφορά. Οπότε, εάν μπορούν να προμηθεύονται φθηνότερη ενέργεια και άλλα αγαθά από την (αποκλεισμένη από τη Δύση) Ρωσία, τόσο το καλύτερο γι’ αυτές.
Oμως, ο «πολυπολικός» κόσμος, που κάθε τόσο αναγγέλλεται, δεν έχει πάρει συγκεκριμένη μορφή· ούτε έχει αποκτήσει κατεύθυνση. Η σύνοδος κορυφής των χωρών γνωστών ως BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Ν. Αφρική) στο Γιοχάνεσμπουργκ, την περασμένη εβδομάδα, αποδεικνύει την κινητικότητα και τα αδιέξοδα της ισχυρότερης «αντιδυτικής» συμμαχίας. Παρότι οι χώρες αυτές εκφράζουν αγανάκτηση με τη συμπεριφορά (την «ηγεμονία») των ΗΠΑ και της «Δύσης» γενικώς, ο Πούτιν δεν παρευρέθη στη συνάντηση, επειδή εκκρεμεί διεθνές ένταλμα σύλληψης εναντίον του. Κορυφαία απόφαση της 15ης συνόδου κορυφής (η πρώτη ήταν το 2009) ήταν η πλήρη ένταξη άλλων έξι χωρών –Αίγυπτος, Αιθιοπία, Αργεντινή, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιράν, Σαουδική Αραβία– από 1.1.24. Μαζί, οι 11 αντιστοιχούν στο 37% του παγκόσμιου ΑΕΠ και στο 46% του πληθυσμού, δήλωσε ο Βραζιλιάνος πρόεδρος Λούλα. Η ιδέα είναι να αποτελέσουν ισχυρό πόλο, σύμφωνα με την επιθυμία των BRICS. Η διεύρυνση υποτίθεται ότι θα συμβάλει, επίσης, στην επίτευξη των στόχων της οικονομικής ανάπτυξης των χωρών αυτών· της μεταξύ τους αλληλεγγύης εναντίον της υπονόμευσης της κυριαρχίας τους· της μεταρρύθμισης του διεθνούς συστήματος διακυβέρνησης ώστε να εκπροσωπεί τις δικές τους χώρες περισσότερο. Στο Γιοχάνεσμπουργκ, δεν προχώρησε το μεγάλο όραμα της χειραφέτησης από το δολάριο, καθώς παραπέμφθηκε για περισσότερη μελέτη σε υπουργούς και τεχνοκράτες.
Ο «πολυπολικός» κόσμος, που κάθε τόσο αναγγέλλεται, δεν έχει πάρει συγκεκριμένη μορφή· ούτε έχει αποκτήσει κατεύθυνση.
Η διεύρυνση, ωστόσο, μπορεί να υπονομεύσει τις πρωτοβουλίες/επιθυμίες των BRICS. Ούτε οι αρχικές πέντε μπορούσαν να συνεννοηθούν σε κορυφαία ζητήματα, ούτε αυτό θα καταστεί ευκολότερο με την ένταξη των άλλων έξι. Κατ’ αρχήν, τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, Κίνα και Ρωσία, δεν στηρίζουν ολόκαρδα τις Βραζιλία, Ινδία και Ν. Αφρική στην επιθυμία τους να ενταχθούν σε αυτή την ελίτ ομάδα. Η Κίνα και η Ινδία έχουν σοβαρές διαφορές στα σύνορά τους, ενώ και οι δύο με εύρωστες οικονομίες δεν έχουν καμία διάθεση να στηρίξουν τα προβληματικά νομίσματα της Ρωσίας και της Ν. Αφρικής. Τώρα, επιπλέον, η Αίγυπτος και η Αιθιοπία ερίζουν για τα νερά του Νείλου, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν πρόσφατα άρχισαν να επικοινωνούν (με μεσολάβηση της Κίνας) έπειτα από μεγάλη ένταση για πολλά χρόνια. Η Αργεντινή βρίσκεται στα πρό-θυρα χρεοκοπίας.
Το σύστημα που έστησαν και στηρίζουν οι ΗΠΑ, η Ε.Ε. κ.ά. παραμένει το μόνο αξιόπιστο πλαίσιο της διεθνούς πολιτικής και οικονομικής διακυβέρνησης. Παρά τα προβλήματά του, έχει αντέξει. Εάν οι «φύλακές» του έδειχναν περισσότερο ζήλο στη φρόνιμη διαχείριση του πλανήτη απ’ ό,τι στο «εθνικό» συμφέρον και σε γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, μεγάλες εντάσεις θα απαλύνονταν και μικρές δεν θα φούντωναν.
