Υπήρχαν πάντα και μάλλον θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Οσοι αυτές τις μέρες ξιφουλκούν εναντίον των νέων ηλεκτρονικών ταυτοτήτων, υπό τον φόβο ότι αποτελούν ύπουλα εργαλεία «φακελώματος» και γεωεντοπισμού τους, δεν φύτρωσαν ξαφνικά. Ανήκουν στην ίδια ή σε παρόμοια κατηγορία με εκείνους που ανησυχούσαν για τα δεινά που θα φέρει το 5G στη ζωή τους (τελικά, μόνο γρηγορότερο Ιντερνετ έφερε), για τους αεροψεκασμούς, καθώς και για την επικινδυνότητα του εμβολίου εναντίον της COVID-19 (τότε φαντασιώνονταν σχέδιο μαζικού ελέγχου, ασθένειες κατασκευασμένες σε εργαστήρια, αλλά και τσιπάκια που επηρεάζουν τον εγκέφαλο). Αυτό που μας διαφεύγει όταν εξετάζουμε τους ανθρώπους με τέτοιες τάσεις και συμπεριφορές, είναι ότι η ακραία συνωμοσιολογία δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ελλιπούς μόρφωσης και παραπληροφόρησης· μέσα σε αυτούς τους κύκλους κινούνται συχνότατα και προσωπικότητες με πανεπιστημιακά πτυχία, εγνωσμένη ευφυΐα και κύρος. Η δυσοίωνη φαντασιοκοπία, λοιπόν, δεν είναι πάντα σημάδι ταξικότητας και πνευματικής νωθρότητας· πολλές φορές είναι επιλεγμένος τρόπος σκέψης και αντιμετώπισης των πραγμάτων, από τον οποίο κάποιοι εισπράττουν ικανοποίηση και ηδονή. Είναι ένας τρόπος ζωής. Αυτοί που στήνονται σε ουρές έξω από αστυνομικά τμήματα για να ανανεώσουν τις ταυτότητές τους πριν αρχίσουν να εκδίδονται οι νέες, το κάνουν επειδή έτσι θέλουν· δεν χρειάζονται τη βοήθειά μας· δεν έχουν ανάγκη κάποια ενημέρωση που δεν είναι ήδη διαθέσιμη. Ο φαντασιακός κίνδυνος, η συγκρουσιακή και επαναστατική διάσταση που αποδίδουν στην πράξη τους, αλλά και το πολιτικό πλαίσιο που πλάθουν γύρω από αυτή, δίνουν στη ζωή τους νόημα και σασπένς.
Δίχως λόγο αβρότητες
Αν η συνωμοσιολογία παραμένει γραφειοκρατική και δεν προκαλεί πρόβλημα (όπως προκαλούσε επί πανδημίας), αν δεν βλάπτει τους μη συνωμοσιολόγους (όπως τους έβλαπτε όταν κάποιοι υπερασπίζονταν το δικαίωμα των ανεμβολίαστων να επιβαρύνουν τους γύρω τους και το σύστημα υγείας) και αν περιορίζεται στην «υποκουλτούρα» των συνωμοσιολόγων, δεν υπάρχει λόγος αντίκρουσής της. Οσο το τράβηγμα της λογικής από τα μαλλιά παραμένει άκακο και αφορά μόνον εκείνους που επιδίδονται σε αυτό, είναι ανούσιο να του δίνουμε περαιτέρω έκταση. Είναι και επικίνδυνο: διατυπώνοντας αντίλογο σε κάθε εξωφρενικότητα που αρθρώνεται στα κοινωνικά δίκτυα και διασπείρεται μεταξύ ομονοούντων, καταλήγουμε να την υποστασιοποιούμε. Γι’ αυτό και η απόφαση του υπουργού Προστασίας του Πολίτη να μας διαβεβαιώσει ότι οι νέες ταυτότητες «δεν έχουν τίποτα το εξωγήινο, το αντιχριστιανικό, τίποτα το δαιμονισμένο για κανέναν» ήταν μια στρατηγική αποτυχία. Υπήρχε, δηλαδή, περίπτωση οι νέες ταυτότητες να περιέχουν κάτι από τα παραπάνω, αλλά ευτυχώς δεν το περιέχουν; Ισως αυτή η διαβεβαίωση συνδέεται με την εισαγωγική δήλωσή του επί του θέματος πως σέβεται «τις ευαισθησίες και τα δικαιώματα του καθενός». Να υποθέσουμε πως βασίζεται σε αποδεκτή ευαισθησία και σε δικαίωμα σεβαστό από έναν υπουργό, η πεποίθηση πως μία ταυτότητα περικλείει το θηρίο, τον αντίχριστο και το μακαρονοτέρας; Η απάντηση σε μια σκέψη του περιθωρίου είναι μια πρόσκληση του περιθωρίου στο μέινστριμ· είναι μια αχρείαστη ενθάρρυνση: συνεχίστε να λέτε κουταμάρες, τις παίρνουμε στα σοβαρά!
Οι αναγκαίες αποστάσεις
Το να νομιμοποιούμε τον ανορθολογισμό τιμώντας τον με μια δημόσια υπουργική τοποθέτηση, το να του δίνουμε μία θέση στο τραπέζι, ίσως και να μην ήταν τόσο επίφοβο, αν στο τραπέζι δεν είχαν ήδη στρογγυλοκαθίσει αιρετοί που εξελέγησαν με αυτόν ως σημαία τους και συνεχίζουν να τον διακονούν. Αυτή τη στιγμή, στη Βουλή βρίσκονται άτομα που κάποτε πουλούσαν θαυματουργές αλοιφές, που μέσα στην πύρινη εθνική καταστροφή εφευρίσκουν ενόχους και καλούν τον κόσμο να τους επιτεθεί, που αντιπολιτεύονται μια πολλαπλώς ελαττωματική κυβέρνηση αναλύοντας τα παπούτσια του πρωθυπουργού, που υποστηρίζουν ευθέως αντιεπιστημονικές θέσεις – έχοντας συχνά επιστημονική ιδιότητα οι ίδιοι. Μάλλον δεν υπάρχουν αντοχές για περισσότερα «ανοίγματα» στις διάφορες φυλές του παραλόγου, όσο τρυφερά κι αν βλέπει κάποιος τη μελλοντική τους ψήφο. Υπάρχουν πληθυσμιακές ομάδες που έχουν ανάγκη την ορατότητα περισσότερο απ’ ό,τι οι μαχητές των ταυτοτήτων. Ας αφήσουμε τους τελευταίους στην ησυχία τους, όσο είναι δυνατόν.
